Chặn cửa nhà đầu tư chiến lược nước ngoài
Theo thông báo của sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM, ngày 2/2 tới đây sẽ diễn ra phiên chào bán cổ phần lần đầu (IPO) của tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG). Theo đó, 475.123.761 cổ phần VRG sẽ được đưa ra đấu giá trong phiên IPO với giá khởi điểm là 13.000 đồng/cổ phần (cổ phần có mệnh giá 10.000 đồng/cổ phần). Tính theo mức giá khởi điểm, VRG đang được định giá lên tới 52.000 tỷ đồng và dự kiến, cổ đông Nhà nước sẽ thu về gần 6.200 tỷ đồng từ phiên IPO.
Trước đó, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã phê duyệt phương án cổ phần hóa, chuyển công ty mẹ - Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam với hình thức cổ phần hóa kết hợp bán phần vốn Nhà nước hiện có và phát hành cổ phiếu tăng vốn điều lệ. Dự kiến sau cổ phần hóa, vốn điều lệ của VRG là 40.000 tỷ đồng, trong đó Nhà nước sở hữu 75%, bán đấu giá công khai 11,88%, bán cho nhà đầu tư chiến lược 11,88%, còn lại bán ưu đãi cho người lao động, tổ chức công đoàn. Cơ quan đại diện chủ sở hữu toàn bộ phần vốn Nhà nước tại Tập đoàn là bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Ngày 2/2 tới đây, tập đoàn Cao su sẽ chính thức IPO.
Đáng chú ý với "bom tấn" VRG là về tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược. Cụ thể, bên cạnh những yêu cầu như bảo đảm nhà đầu tư cam kết gắn bó lợi ích lâu dài với doanh nghiệp sau cổ phần hóa, không chuyển nhượng cổ phần trong thời gian 5 năm thì nhà đầu tư chiến lược phải là nhà đầu tư trong nước, không bán cho nhà đầu tư nước ngoài.
Thêm nữa, yêu cầu đặt ra về mặt tài chính là vốn điều lệ trước năm đăng ký tham gia nhà đầu tư chiến lược tối thiểu phải đạt 5.000 tỷ đồng hoặc doanh nghiệp có năng lực tài chính trung bình có vốn điều lệ tối thiểu đạt 1.000 tỷ đồng, có lợi nhuận sau thuế trong 03 năm liên tiếp và không có lỗ lũy kế, có tối thiểu 03 năm hoạt động trong các ngành nghề phù hợp với ngành nghề sản xuất chính của tập đoàn.
Lý giải về việc nhà đầu tư chiến lược nước ngoài "không có cửa" trong đợt IPO này, Thứ trưởng bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn cho biết, có rất nhiều lý do nhưng cơ bản nhất là vì đất đai. Theo ông, VRG có hơn 300.000 ha trong nước, trong đó có những nơi có vị trí rất quan trọng về kinh tế, quốc phòng an ninh. Đất đai ở đô thị cũng có những vị trí rất đắc địa. Thêm nữa, hơn 100.000 ha của tập đoàn này được Chính phủ Lào và Campuchia cho phép đầu tư. Vì vậy muốn cổ phần hóa đưa thêm nhà đầu tư khác ở nước ngoài cần có sự đồng ý theo thông lệ quốc tế.
Theo đánh giá của một số chuyên gia, việc tìm nhà đầu tư chiến lược trong nước cho tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam không phải là câu chuyện đơn giản. Bên cạnh những yêu cầu cao về tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, lượng tiền bỏ ra để có thể "ôm" gần 12% vốn là một con số quá lớn so với quy mô thị trường trong nước hiện nay. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp đang dần thu hút được sự chú ý của nhiều "ông lớn". Hơn nữa, VRG lại sở hữu những thế mạnh mà các nhà đầu tư khó lòng có thể bỏ qua.
Câu chuyện về đất
Quỹ đất khủng trải dài khắp các vùng miền là lợi thế đặc biệt của VRG. Theo phương án cổ phần hóa VRG do đơn vị tư vấn là công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) công bố hồi tháng 9/2017, đơn vị này đang quản lý 519.900 ha quỹ đất với 501.300 ha đất nông nghiệp và 18.600 ha đất phi nông nghiệp tại hàng chục tỉnh, thành phố trên cả nước và cả tại hai nước láng giềng Lào và Campuchia.
Tập đoàn cao su đang có quỹ đất "khủng".
Trong đó, công ty mẹ nắm quỹ đất là 239.500 ha đất nông nghiệp và 4.800 ha đất phi nông nghiệp tại 18 tỉnh, thành phố, trong đó có khoảng 46% tập trung tại khu vực Đông Nam Bộ.
Theo kế hoạch, sau cổ phần hóa, VRG sẽ quản lý 474.000 ha đất nông nghiệp và 17.850 ha đất phi nông nghiệp, giao lại 27.900 ha cho địa phương. Đến năm 2020, tập đoàn duy trì tổng diện tích cao su khoảng 400.000 ha, bao gồm 285.000 ha trong nước và 115.000 ha ở nước ngoài. Tính riêng trong nước, diện tích cao su VRG quản lý đã chiếm tới 30% tổng diện tích cao su thiên nhiên tại Việt Nam.
Đây hứa hẹn sẽ mang về nguồn thu không nhỏ cho VRG khi gỗ cao su đang trên đà tăng giá do nguồn gỗ tự nhiên khan hiếm trong khi nhu cầu nguyên liệu gỗ dùng chế biến hàng xuất khẩu lại ngày càng tăng.
Bên cạnh đó, mảng khu công nghiệp được xem là lợi thế trong dài hạn của VRG do đất chuyển đổi từ đất trồng cao su sang. Hiện tập đoàn này chỉ xếp sau Becamex về diện tích đất khu công nghiệp. VRG đang tham gia đầu tư 17 khu công nghiệp, trong đó trực tiếp quản lý, điều hành 13 khu với tổng diện tích 10.000 ha, có thể cho thuê 6.000 ha, đã cho thuê trên 300 ha. Tại các thành phố lớn, VRG cũng có nhiều mảnh đất vàng với vị trí đắc địa. Đơn cử như 3.715m2 tại số 236 Nam Kỳ Khởi Nghĩa hay 1.366m2 tại 177 Hai Bà Trưng và tại một số quận khác như Bình Thạnh, Tân Bình...
Trồi sụt theo giá cao su
Có thể nói, biến động giá cao su trên thị trường thế giới là rủi ro lớn nhất đối với kết quả kinh doanh của tập đoàn này. Giai đoạn từ năm 2013 - 2015, khi giá cao su thiên nhiên liên tục lao dốc, doanh thu và lợi nhuận của VRG cũng vì thế mà lao đao.
Sang năm 2016, giá cao su phục hồi đã phần nào giúp bức tranh về tình hình kinh doanh của VRG có thêm mảng sáng. Cụ thể, năm 2016, doanh nghiệp này ghi nhận doanh thu tăng 3,2% đạt 15.544 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 3.270,7 tỷ đồng, tăng tới 38,7% so với năm trước đó.
Theo báo cáo tài chính hợp nhất 6 tháng đầu năm 2017, doanh thu của VRG tăng 46% đạt 8.115 tỷ đồng. Nhờ giá bán đầu ra tăng và khoản lợi nhuận từ thanh lý vườn cây cao su đạt 966,8 tỷ đồng, tăng tới 75% so với cùng kỳ, 6 tháng đầu năm 2017, lợi nhuận sau thuế của VRG đạt 1.526,7 tỷ đồng, tăng đột biến 178% so với cùng kỳ năm 2016.
Tính đến cuối tháng 6/2017, tổng tài sản hợp nhất của tập đoàn là 72.086 tỷ đồng. Trong đó có 22,7% là tài sản ngắn hạn và 77,3% là tài sản dài hạn gồm 20.050 tỷ đồng tài sản cố định, 28.358 tỷ đồng chi phí đầu tư dở dang...
Về cơ cấu nguồn vốn, VRG có 26.279 tỷ đồng nợ phải trả, trong đó có 4.897 tỷ đồng doanh thu chưa thực hiện, chủ yếu là từ cho thuê hạ tầng khu công nghiệp, khu dân cư. Nhìn chung, cơ cấu tài sản của VRG được đánh giá là khá tốt với tỷ lệ vay nợ thấp, khả năng thanh toán ở ngưỡng an toàn.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, VRG dự tính sẽ thoái vốn tại các công ty ngoài ngành. Theo định giá, các khoản đầu tư vào các doanh nghiệp ngoài ngành như du lịch, thủy điện, bất động sản của đơn vị này có giá trị hơn 1.700 tỷ đồng. Dự kiến sau cổ phần hoá, VRG sẽ giảm 24 công ty do thoái vốn và giữ lại 99 đơn vị. Nhiều nhà đầu tư kỳ vọng, sự tinh gọn hơn trong bộ máy cũng như sự minh bạch thông tin sau khi lên sàn sẽ giúp VRG có nhiều thay đổi tích cực.
Với giá cao su ổn định tăng khoảng 30% so với năm 2016, kết quả kinh doanh hợp nhất nửa cuối năm 2017 của VRG được dự báo sẽ khả quan, cả năm có thể hoàn thành vượt mức kế hoạch 19.900 tỷ đồng doanh thu và 3.060 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế.
Giai đoạn năm 2018 - 2020, VRG đặt kế hoạch tăng trưởng doanh thu trung bình đạt 17,6%/năm, trong đó tăng trưởng từ khai thác, chế biến mủ là động lực chính. Riêng năm 2018, kế hoạch doanh thu được tập đoàn đặt ra là 29.457 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 6.080 tỷ đồng.
