Nhiều nguồn tin của Mỹ cho biết các chuyên gia tình báo không dám chắc vị lãnh đạo của Syria có biết về vụ tấn công này trước khi nó được tiến hành hay chỉ được thông báo về vụ tấn công này sau khi kết thúc.
Các quan chức Mỹ cho rằng ông Assad phải gánh trách nhiệm cho vụ tấn công bằng vũ khí hóa học ngay cả khi ông không trực tiếp ra lệnh tấn công tuy nhiên họ lại không thể cung cấp thông tin một cách đầu đủ về chuỗi các lệnh được đưa ra trong vụ tấn công hôm 21/8 tại Ghouta, miền đông thủ đô Syria.
Đây là những lỗ hổng vô cùng lớn trong việc nắm bắt tình hình vụ tấn công của Mỹ trong khi Quốc hội Mỹ đang tranh luận liệu có nên đưa một cuộc tấn công hạn chế để trừng phạt lực lượng ông Assad hay không.
Sau khi đưa ra cáo buộc sai trái về việc Iraq sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt trước cuộc xâm lược của Mỹ năm 2003, cộng đồng tình báo Mỹ cùng với chính quyền ông Obama đang cố gắng dựng nên những bằng chứng chặt chẽ nhất có thể về cuộc tấn công bằng chất độc thần kinh khiến 1.400 người thiệt mạng tại Syria để không lặp lại sai lầm.
Một người đàn ông đang tìm kiếm trong khu vực được cho là bị tên lửa được cho là của Lực lượng không quân Syria tấn công tại tỉnh Raqqa hôm 21/8.
Chính phủ Syia với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Nga đổ trách nhiệm vụ tấn công hóa học này cho quân nổi dậy theo phái Sunni. Nga cho rằng Washington chưa đưa ra được bằng chứng thuyết phục về việc quân đội ông Assad đã thực hiện cuộc tấn công và gọi đây là một “hành động khiêu khích” do lực lượng nổi dậy thực hiện với hy vọng kích động một hành động quân sự đáp trả từ Mỹ.
Việc xác định danh tính của những vị tướng và vị lãnh đạo đã ra lệnh thực hiện tấn công tên lửa vào các khu vực Hồi giáo của phái Sunni có thể giúp Obama thuyết phục người dân Mỹ đã mệt mỏi vì chiến tranh và những thành viên của Quốc hội còn đang nghi ngờ ủng hộ ông thực hiện cuộc tấn công trong phạm vi hạn chế chống lại ông Assad
Tuy nhiên, để có thể xâm nhập và do thám tình hình từ chính phủ Syria là một điều vô cùng khó khăn đặc biệt là trong bối cảnh nước này đang đấu tranh mạnh mẽ trong cuộc nội chiến để giành giật sự tồn tại.
Ông Paul Pillar, một cựu chuyên gia CIA tại Trung Đông cho biết “ Tìm hiểu quá trình ra quyết định cấp cao trong nội bộ chính phủ nước ngoài luôn luôn là một mục tiêu tình báo khó khăn. Bởi chỉ có một số ít người liên quan trong khi an ninh rất cao và việc xâm nhập – dù có thông qua nhân chứng hay bằng các phương pháp kỹ thuật – đều rất nan giải”.
Các nguồn tin an ninh của các nước đồng minh và Mỹ cho hay đầu mối liên kết giữa cuộc tấn công hóa học và nội bộ chính quyền ông Assad khả năng là nằm ở cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm sản xuất vũ khí hóa học.
Họ nói, các quan chức làm việc trong Hội đồng nghiên cứu và tìm hiểu khoa học Syria (SSRC) – những người có mối liên hệ trực tiếp với những người thân cận của ông Assad, có thể là những người tham gia vào quá trình chuẩn bị đạn dược từ nhiều ngày trước khi nổ ra vụ tấn công thảm sát trên.
Một bản báo cáo mật từ cơ quan tình báo Pháp cho biết đơn vị này có liên quan tới quá trình trộn các chất hóa học sử dụng trong vụ tấn công ngày 21/8 và cũng là đơn vị đóng vai trò lớn trong các bước chuẩn bị và thực hiện cuộc tấn công.
Thiếu bằng chứng hiệu quả
Bruce Riedel, một chuyên gia tình báo cấp cao của Mỹ trong khu vực Trung Đông, thỉnh thoảng làm cố vấn cho Nhà Trắng ở thời ông Obama cho biết tin tình báo về việc SSRC có liên hệ với chính phủ Syria đồng thời có khả năng đã tham gia quá trình sản xuất vũ khí hóa học là bằng chứng hữu hiệu nhất lúc này mà Mỹ có trong tay.
Các quan chức Mỹ cho biết ông Amr Armanazi, một quan chức Syria được xác định danh tính là giám đốc của SSRC đang nằm trong danh sách bị trừng phạt của Bộ ngoại giao Mỹ từ năm ngoái được cho là không có dính líu trực tiếp tới sự vụ này.
Nhiều cáo buộc của Mỹ trước đó cho rằng ông Assad phải chịu trách nhiệm vì hành động của mình chỉ là dựa trên lời khai của các nhân chứng, các nhóm hoạt động phi chính phủ và từ các đoạn video trên Youtube.
Các quan chức Mỹ không đưa ra bất cứ bằng chứng nào về các mẫu thử nghiệm khoa học hay các thông tin tình báo chứng minh rằng chất độc sarin được sử dụng trong vụ tấn công đó hay cho thấy chính phủ Syria đã sử dụng các chất độc chết người này.
Mỹ cũng không đưa ra được tên của bất cứ tướng Syria nào mà nước này cho rằng họ đã bật đèn xanh cho cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học tại Ghouta.
Tuy nhiên, các nguồn tin an ninh của quân đồng minh và Mỹ khẳng định các đơn vị quân đội Syria phải chịu trách nhiệm cho những khu vực bị tấn công vì đã thực hiện lệnh từ các chỉ huy cấp cao hòng xóa sạch sự hiện diện của quân nổi dậy tại đây để các lực lượng chính phủ có thể được tái triển khai tới các điểm giao tranh khốc liệt bao gồm cả thành phố Aleppo.
Một phân tích do Cơ quan nghiên cứu Quốc hội – một nhánh thuộc Thư viện Quốc hội tiết lộ rằng theo một tài liệu mật của chính phủ Mỹ tóm tắt những phát hiện tình báo có kết luận các quan chức chính phủ Syria đã “âm mưu hoặc đạo diễn vụ tấn hóa học này”. Tuy nhiên, cũng theo phân tích này, bằng chứng về người đã ra lệnh tấn công thì lại không chắc chắn.
Khi ngày càng nhiều thông tin và phân tích được thu thập, những giả thuyết được đưa ra ban đầu về vụ tấn công này phần lớn đã bị bác bỏ. Có nhiều báo cáo cho rằng anh trai Tổng thống Assad là ông Maher – một vị tướng chỉ huy đội quân Vệ binh Cộng hòa tinh nhuệ đã ra lệnh sử dụng vũ khí hóa học trong vụ tấn công đã không được chứng minh. Nhiều nguồn tin của Mỹ cho rằng Maher Assad đã không ra lệnh thực hiện cuộc tấn công và không trực tiếp liên quan.
Trang Trần (Theo Reuters)
