Mẹ luôn mong khỏe mạnh để lo hương khói cho đứa con của mình.
Hành trình tìm con
Liệt sỹ Nguyễn Ngọc Thích (SN 1948) là người con trai duy nhất của Mẹ Việt Nam anh hùng Hồ Thị Xích và ông Nguyễn Ngọc Mai (SN 1928). Đêm 5/8/1965, một tốp máy bay B52 đã bất ngờ tấn công vùng biển Quỳnh Phương. Chúng bắn phá điên loạn nhiều nơi. Bom đạn đã vùi lấp hàng trăm người dân vô tội, trong số đó có người anh và em trai của mẹ Xích.
Năm ấy, đứng trước di ảnh hai người thân, cậu thanh niên Thích đã tự tuyên thề rằng: "Con sẽ đi giết giặc để báo thù cho cậu, bác và những người dân trong làng". Sau đó, chàng thanh niên này tình nguyện viết đơn xin gia nhập quân đội (là con một, Thích trong diện được miễn nghĩa vụ quân sự) Mặc cho mẹ một mực phản đối, anh Thích vẫn quyết đi giết giặc bằng được.
"Nhìn con van xin khẩn thiết, đất nước thì đang tan tác, tôi đành nuốt nước mắt chấp nhận cho nó đi chiến đấu. Lúc xin đi, nó nói chỉ đi 3 năm thôi, do vậy tôi mới chấp nhận. Ấy thế mà...", mẹ ngắt lời giữa chừng, để lặng im cho những giọt nước mắt lăn dài trên gò má nhăn nheo.
Tám năm trời đằng đẵng ngoài chiến trường, chiến sỹ Thích chưa một lần về quê thăm mẹ mình. Mọi nhớ nhung, mong chờ đều được đặt vào những trang thư viết vội, gửi trao tay qua những đồng đội khi trung đoàn dừng chân nghỉ ngơi. Trong mỗi lá thư, anh Thích đều kể rất rõ về cuộc sống trong quân ngũ, nơi chiến trường và những khó khăn khi chinh chiến. Nhưng anh cũng chia sẻ với mẹ không ít niềm vui về tinh thần đồng chí, tình anh em.
"Lúc đọc những dòng thư của con, tôi thầm cầu nguyện cho nó được bình an để sớm được trở về", mẹ Xích nói. Lá thư cuối cùng mà gia đình mẹ nhận được vào ngày 13/3/1975. Trong thư có đoạn viết: "Mẹ ơi, con đang ngồi trên chiếc xe tăng của quân giải phóng. Đoàn xe của chúng con hơn 30 chiếc đang tiến về thành phố để đánh vào sào huyệt kẻ thù. Chiến thắng đang đến gần, con sắp sửa được về với mẹ...!". Hiện lá thư đang được bà Xích cất giữ cẩn thận. Hằng năm, bà Xích chọn ngày 13/3 là ngày làm giỗ cho liệt sỹ Nguyễn Ngọc Thích.
Ngày ấy, ôm lá thư quý vào lòng, bà Xích chỉ mong con trai mình sẽ đánh thắng giặc Mỹ, giải phóng đất nước để mẹ con được đoàn tụ. Khi nghe đài phát thanh phát đi tin mừng chiến thắng, mấy đêm liền bà không ngủ được. Thế nhưng, người mẹ này đợi mãi vẫn không hay tin con trở về. Linh tính mách bảo bà Xích rằng đã có chuyện chẳng lành. Bà liền đi thăm dò tin tức từ những người bạn chiến đấu nhưng vẫn "biệt vô âm tín".
Gần một năm sau đó, bà bàng hoàng nhận tin báo tử của con từ một đồng chí chiến đấu cùng đơn vị Thích. Đau đớn hơn khi biết con mẹ đã hy sinh ngay cửa ngõ Sài Gòn, trước khi giải phóng hoàn toàn miền Nam tám ngày.
Sau đó, bà liền lập bàn thờ cho con. Thế nhưng, bà không biết tung tích về phần mộ liệt sỹ Nguyễn Ngọc Thích đang ở đâu. May mắn thay, bà biết tin ông Hồ Văn Quyết (thôn Thân Ái, xã Quỳnh Phương) là bạn chiến đấu với Thích năm xưa. Người này biết được nơi mà con bà nằm xuống.
Năm 2000, gia đình bà Xích đã lần theo địa chỉ mà ông Quyết cho và tìm đến được xã Đôn Thuận (Tây Ninh). Tại đây, họ đã tìm ra mộ liệt sỹ Thích, khi phát hiện được viên đá làm dấu của đồng đội năm xưa.
Ngày 7/9/2012, anh Nguyễn Ngọc Hiền (em trai cùng cha khác mẹ của đồng chí Thích) đã di mộ liệt sĩ Nguyễn Ngọc Thích về nghĩa trang liệt sỹ quê nhà "Tôi không bao giờ quên công ơn của bà Nguyễn Thị Rôn, người đã lo hương khói, trông giữ phần mộ cho con tôi suốt gần 40 năm trời", bà Xích không cầm được lòng mình khi nhắc đến người phụ nữ tốt bụng ở Tây Ninh.
Bà Xích kể lại cho chúng tôi nghe về mối tình của con trai bà. Ngày ấy, trong thời gian chiến đấu ác liệt, anh Thích đã quen và đem lòng yêu thương cô con gái xinh đẹp của bà Rôn. Đôi trai gái trẻ hẹn ước ngày hòa bình lập lại cũng là ngày hạnh phúc của hai người.
"Trong bức thư gửi về cho gia đình có lần Thích gửi cả bức ảnh chụp với người con gái xinh đẹp Tây Ninh. Rồi con trai tôi giới thiệu đó là người yêu của nó", bà Xích nhớ lại. Thế nhưng, anh đã anh dũng nằm lại chiến trường. Thương người chiến sỹ anh dũng hy sinh, lại có duyên nợ với gia đình, bà Rôn đã tình nguyện đưa thi hài anh Thích về chôn trong phần đất nhà mình, hằng ngày lo hương khói.
Huân chương của Mẹ Việt Nam Anh hùng Hồ Thị Xích.
Nỗi lòng của người tìm vợ hai cho chồng
Sau khi nghe con mình đã hy sinh tại chiến trường, lòng bà Xích như bị xé thành trăm mảnh. Nhưng với tính cách của một người phụ nữ nhạy cảm, bà hiểu được nỗi đau của người chồng. Ông Nguyễn Ngọc Mai vốn là trưởng tộc của dòng họ Nguyễn nên không thể không có con trai nối dõi tông đường.
Không cho mọi người biết, bà Xích đã âm thầm mang trầu cau đi hỏi vợ hai cho chồng. Năm 1976, người chồng sống với bà gần 30 năm trời đã đi thêm bước nữa với vợ mới là bà Hoàng Thị Thích. Trớ trêu thay mối tình đó lại do bàn tay mai mối của bà Xích. Mặc dù lúc đó, ông Mai không đồng ý vì đang là Đảng viên, công tác tại trạm y tế xã Quỳnh Phương.
Bà Thích là người cùng thôn Thân Ái. Chồng bà đã bị chết trong một trận bom Mỹ. Người đàn ông này ra đi để lại cho bà hai đứa con thơ. Về làm vợ ông Mai, bà Thích đã sinh thêm ba người con nữa. Mặc dù trên danh nghĩa là vợ cả, vợ hai, nhưng hai bà sống hòa thuận, chia sẻ với nhau rất nhiều. Đối với ba đứa con sinh sau, hai bà có công như nhau. Bởi người thì sinh thành, người thì nuôi dưỡng. Để có tiền lo cho đại gia đình, bà Thích hàng ngày đi buôn cá về bán ở chợ, còn bà Xích đi bán trầu cau.
Năm 2001, sau khi ông Mai lâm bệnh qua đời, hai bà đã nương tựa nhau để nuôi các con khôn lớn. Họ sống với nhau rất hòa thuận, được nhiều người dân trong làng cảm mến. Bà Xích đã thương yêu chăm sóc, dạy dỗ những đứa con riêng của chồng như chính con mình đẻ ra. Trải bao khó khăn vất vả, nay những đứa con riêng của chồng và bà Thích đã khôn lớn. Hai người bà đã có cháu nội, cháu ngoại, họ vẫn ở bên nhau như hai chị em gái.
Biên bản bốc mộ của liệt sỹ Nguyễn Ngọc Thích.
Với những chiến công và sự hy sinh dũng cảm, liệt sĩ Nguyễn Ngọc Thích đã được Nhà nước tặng thưởng hai Huân chương Giải phóng, một Huân chương Chiến sĩ vẻ vang. Ghi nhận sự cống hiến của bà Xích cho cách mạng, Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng ngay đợt đầu tiên năm 1994.
"Tôi chỉ mong sao được sống thêm thời gian nữa để lo hương khói con, nó đã nằm một mình nơi đất khách quê người suốt gần 40 năm trời rồi, giờ mới được về nhà mình", mẹ Xích nói với giọng yếu ớt.
Kim Long
