Xôn xao vụ nhà khoa học tặng mẹ 'cái chết êm dịu'

Mang tội giết người vì "cái chết êm dịu"

Dư luận New Zealand đã hết sức quan tâm đến một vụ án hi hữu diễn ra tại tòa án thành phố Dunedin, thủ phủ vùng Otago phía đông nam quốc đảo New Zealand. Bị cáo là Sean Davison, một nhà vi sinh học làm việc  tại Cộng hòa Nam Phi đã hơn hai thập niên. Khi nghe tin mẹ mình là nữ tiến sĩ khoa học về hưu Patricia Davison (85 tuổi) bị bệnh nặng, S. Davison đã xin nghỉ phép trở về quê nhà để gần gũi, chăm sóc mẹ già cho tròn đạo hiếu.

Thế nhưng, căn bệnh ung thư đại tràng giai đoạn cuối, di căn lên gan, phổi và một phần não khiến Patricia đau đớn tột cùng. Lúc này, bà Patricia đã lâm vào trạng thái bất động toàn thân và tha thiết muốn tìm đến "cái chết êm dịu". "Cái chết êm dịu" là hành động chấm dứt sự sống để giảm bớt đau đớn.

Trong "cái chết êm dịu", người bệnh hoàn toàn tình nguyện được chết bằng các liệu pháp như dùng thuốc độc hoặc ngừng chữa trị. S. Davison nhớ lại: "Vốn là một nhà khoa học nên mẹ tôi hiểu rất rõ bệnh tình của mình là vô phương cứu chữa. Bà kiên quyết không chịu hóa trị tiếp, nhịn ăn và lúc nào cũng mong được chết sớm. Mẹ tôi luôn nói rằng, thà bà dùng một lượng morphine quá liều để thanh thản ra đi còn hơn là sống vật vờ trở thành gánh nặng cho con cái. Biết thời gian của mẹ không còn nhiều, tôi đã nghỉ phép về New Zealand để được gần mẹ thêm ngày nào tốt ngày ấy".

Nhà khoa học S. Davison bị quản chế 5 tháng tại gia.

Thế nhưng, chứng kiến cảnh mẹ đau đớn vì bị căn bệnh ung thư quái ác, S. Davison đã hành động theo con tim và theo nguyện vọng của mẹ, ông đã giúp mẹ có được "cái chết êm dịu". Theo cáo trạng từ Viện Công tố Dunedin, vào lúc sẩm tối 25/10/2006, S. Davison đã đưa cho mẹ một cốc nước hòa lẫn dung dịch morphine nồng độ cao. Sau khi uống cạn, đến nửa đêm bà Patricia đã trút hơi thở cuối cùng.

Gần 3 năm sau cái chết của mẹ, S. Davison cho phát hành một cuốn sách mang tựa đề "Before We Say Goodbye" (Khi ta nói lời từ biệt). Cuốn sách là tập hợp những trang nhật ký ông viết trong thời gian gần gũi chăm sóc mẹ già. Hành động hòa morphine vào nước uống đã được ông khéo léo thay bằng tình tiết khác, không đề cập đến.

Tuy nhiên, hành động này của ông vẫn bị tuần báo Sunday Herald phát giác và tố cáo hành vi "giết" mẹ của ông. Ngay lập tức trong tháng 9/2009, S. Davison bị bắt giam về tội cố sát, nhưng rồi ông đã được tại ngoại sau khi đóng tiền thế chân bảo lãnh chờ ngày hầu tòa. Ban đầu, tòa án quyết định giữ nguyên cáo trạng với tội danh cố sát. Theo luật định, với tội cố sát như cáo trạng, S. Davison sẽ phải chịu mức án tối đa là 14 năm tù giam. Tuy nhiên, phán quyết cuối cùng khiến ai cũng ngỡ ngàng nhưng hoàn toàn nhất trí với sự minh bạch của tòa án.

Đứng trước tòa, nhà vi sinh học S. Davison liên tục khẳng định, tất cả những gì ông làm đều theo ý nguyện của mẹ, bởi bà muốn hưởng một “cái chết êm dịu” để chấm dứt những cơn đau hành hạ cơ thể bao lâu nay. Rõ ràng, theo lời của S. Davison, đây là một cái chết tự nguyện, không thể quy thành tội cố sát như cáo trạng viết. Trong phiên tòa xét xử, các nhân chứng đều có mặt đầy đủ, trong đó có sự xuất hiện của một nhân chứng là chuyên viên hóa sinh, đồng thời là con trai bạn thân của nạn nhân Patricia.

Anh này từng được bà Patricia nhờ pha hộ lượng morphine nồng độ cao chuẩn bị sẵn nhưng anh đã từ chối vì lý do tôn giáo. Để tăng thêm tính thuyết phục, luật sư bào chữa cho bị cáo, ông Roger Leiber còn quả quyết rằng, tuy cơ thể kiệt quệ do bệnh tật nhưng tinh thần bà Patricia vẫn minh mẫn, nhận thức rõ việc mình làm chứ không hề bị ép buộc.

Cuốn sách tình cờ tố cáo hành vi giúp mẹ giải thoát của S. Davison.

Phán quyết bất ngờ

Vụ án đặc biệt này không ngờ lại khiến những người đại diện cho pháp luật phải đau đầu. Những phiên tranh luận gay gắt kéo dài, những người có mặt trong buổi xét xử đều rất hồi hộp và đứng về phía nhà khoa học hiếu thảo. Cuối cùng, kiểm soát viên Robin Bates giữ quyền công tố tại tòa đã buộc phải thừa nhận: Hành vi của nhà vi sinh học S. Davison dựa trên tình bác ái, thương người chứ không vì động cơ cá nhân. Đồng thời, tội cố sát của S. Davison giảm xuống tội danh "tư vấn và trợ giúp người khác chết".

Đây là mức tội danh thấp nhất trong các vụ án mạng. Bên cạnh đó, kiểm soát viên Bates cũng nhấn mạnh vào luận điểm nạn nhân không thuộc trường hợp cần phải giải phẫu tử thi nên việc bà Patricia lìa đời chưa chắc nguyên nhân là do cốc nước S. Davison đưa cho bà. 

Sau khi xem xét nguyên nhân và hành vi phạm tội của S. Davison, tòa án quyết định tuyên phạt bị cáo 5 tháng quản chế tại gia. Nữ thẩm phán Christine French phân tích: Tại New Zealand, cái chết thụ động hay cái chết tự nguyện là hợp pháp, trong khi kiểu "cái chết êm dịu" theo ý nguyện của người bệnh bị cấm tuyệt đối.

Tuy S. Davison đã hành động vì lòng từ bi để giúp người thân, nhưng cũng cần phải có hình phạt thỏa đáng làm gương cho những trường hợp về sau. Bà French thổ lộ với báo giới sau phiên xử: "Đây là vụ án điển hình, chứng tỏ pháp luật luôn được thực thi dù ở bất cứ trường hợp nào, nhưng tùy từng trường hợp để có mức phạt tương xứng chứ không chỉ là sự trừng phạt cho một tội danh hình sự".

Một vụ án tương tự đã từng xảy ra tại Hà Lan năm 1970. Vụ án liên quan đến một thầy thuốc có tên Geertruida Postma. Ông đã bị truy tố về tội giết người vì cố ý tiêm cho một bệnh nhân bị liệt, câm và điếc một liều thuốc morphine nặng làm người đó qua đời. Bệnh nhân này đã nhiều lần yêu cầu ông làm việc đó để chấm dứt đau khổ của một người "sống mà như đã chết". Mức án của ông may mắn được Tòa án Tối cao xử rất nhẹ, ông chỉ bị ở tù một tuần và quản thúc tại gia một năm.

Sau đó, năm 1973, Hội đoàn Y sĩ Hà Lan tuyên bố rằng, "cái chết êm dịu" vẫn bị coi là bất hợp pháp, nhưng người thầy thuốc vẫn được phép áp dụng nó để làm vơi sự khổ đau của bệnh nhân trong trường hợp bất khả kháng. Nghĩa là khi người thầy thuốc ở trong tình trạng khó xử giữa một bên là nhiệm vụ bảo vệ sự sống và một bên là giúp làm giảm sự đau đớn của bệnh nhân. Đến nay, "cái chết êm dịu" đã được hợp pháp hóa tại Hà Lan nên các bác sĩ cũng nhẹ bớt phần nào việc đấu tranh tư tưởng giữa sự sống và cái chết của bệnh nhân.

Trong hai thập niên trở lại đây, Chính phủ New Zealand từng hai lần đưa ra kế hoạch hợp pháp hóa "cái chết tự nguyện" hay còn gọi là "cái chết êm dịu" nhằm giúp các bệnh nhân trong tình trạng đau đớn vì một căn bệnh ở giai đoạn cuối có một lối thoát, nhưng đều bị Quốc hội kịch liệt phản đối.

Trên thế giới, các quốc gia như Italia, Ireland, Pháp và Canada cũng cấm "cái chết êm dịu", còn các nước như Thụy Sĩ, Luxembourg, Bỉ và Hà Lan, cũng như 3 tiểu bang Oregon, Montana và Washington thuộc Hoa Kỳ lại cho phép áp dụng "cái chết tự nguyện". Thực tế, việc chấp thuận "cái chết êm dịu" đang có xu hướng ngày càng gia tăng, khiến dư luận xôn xao và có nhiều ý kiến trái chiều.  

H.N