Bàn cờ Syria: Cuộc chiến dai dẳng Nhà Trắng - Kremlin

Tuyên bố của các bên ủng hộ Syria về chiến thắng của ông Assad là hấp tấp và thiếu chín chắn, giới chức Nhà Trắng tuyên bố trong một buổi họp báo hôm 4/12.

Họ khẳng định quân đội Chính phủ Syria hầu như không có khả năng thiết lập lại chính quyền ở các vùng lãnh thổ đã giành lại được từ tay khủng bố,  kể cả có sự giúp đỡ của Nga và Iran. Đặc biệt, các đồng minh của chính quyền Assad không có tiềm lực để giúp Syria tái thiết đất nước, các quan chức Mỹ nhấn mạnh.

Cuộc chiến kéo dài gần 7 năm tại Syria đã khiến ít nhất 400.000 người chết và khiến hàng triệu người phải rời bỏ đất nước. Nay cuộc xung đột ấy đang bước vào một giai đoạn mới, với các biện pháp ngoại giao được tiến hành nhằm thúc đẩy quá trình thiết lập hòa bình.

Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đã bị đánh bật khỏi các thành trì lớn, trong khi 2 lực lượng liên minh lớn chiến đấu chống chủ nghĩa thánh chiến vẫn đang tranh cãi về “hình dạng” của những giải pháp thời hậu chiến. Hai liên minh ở đây là trục Assad-Nga-Iran và lực lượng quân sự do Mỹ dẫn đầu.

Tháng trước, tại khu nghỉ dưỡng ở thành phố Sochi (Nga), Tổng thống Vladimir Putin cùng các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đã tuyên bố về “cơ hội thực sự” nhằm kết thúc cuộc chiến, nhấn mạnh “các binh sĩ Syria đã có một cú đánh quyết định” nhằm giành lại độc lập cho đất nước. Đồng thời, nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh quyết định mang quân tới Syria của Moscow vào 2 năm trước đã giúp chính quyền Assad giành lại thế thượng phong.

Ông Putin đang lên kế hoạch mời tất cả các bên liên quan trong cuộc chiến Syria tới Sochi vào đầu năm tới. Trong khi đó, những vòng đàm phán do Liên Hợp Quốc làm trung gian ở Geneva vẫn tiếp diễn, gần đây nhất là tuần trước. Hòa đàm Geneva dù được khởi động từ những năm đầu diễn ra cuộc chiến nhưng không mang lại nhiều kết quả khả quan.

Tuy nhiên, các quan chức Mỹ lại tuyên bố rằng, chỉ có đàm phán tại Geneva do Liên Hợp Quốc làm trung gian mới có khả năng mang lại một giải pháp bền vững cho trường hợp của Syria. Họ cho rằng, hành động của Nga và đồng minh chỉ giống như một sự sắp xếp vội vã để ông Assad được tại vị đồng thời mong muốn tìm kiếm một ai đó có khả năng chi trả khoản phí tái thiết đất nước. 

Nhà Trắng khẳng định, đó sai lầm trong cách tiếp cận của Nga, bởi Tổng thống Assad thiếu phương tiện kiểm soát đối với lãnh thổ mà trên danh nghĩa ông ấy đang nắm giữ, trong khi những đồng minh chính của Assad không thể chi trả hàng trăm tỷ USD để xây dựng lại đất nước.

Syria dưới thời Tổng thống Assad vẫn cắt đứt liên hệ với nền kinh tế thế giới và phải gánh chịu những lệnh trừng phạt bởi Liên Hợp Quốc, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU). Washington và các nước EU đang tiến tới thỏa thuận rằng quốc tế sẽ không gây quỹ tái thiết cho những khu vực ở Syria do ông Assad kiểm soát, quan chức Washington cho hay.

Nhìn chung, câu hỏi về tương lai của ông Assad luôn bao trùm tất cả các cuộc đàm phán về Syria. Mỹ và đồng minh châu Âu cùng các đối tác Arab trong nhiều năm qua luôn duy trì quan điểm ông Assad phải ra đi. Nhưng khi Chính phủ Nga trực tiếp đứng ra ủng hộ chính quyền Syria thì liên minh “Assad phải ra đi” lại chẳng đưa ra bất kỳ biện pháp cụ thể nào để thực hiện mục tiêu đó.

Hiện tại, quân Syria và lực lượng đồng minh đang kiểm soát vùng lãnh thổ lớn nhất ở Syria, xếp sau đó là người Kurd, đồng minh của Mỹ. Khi cuộc chiến giảm nhiệt, quân đội Mỹ lên kế hoạch sẽ tiếp tục duy trì binh sĩ tại quốc gia này để giúp đỡ người Kurd củng cố lợi ích.

Người Kurd cũng giúp hạn chế sự ảnh hưởng của Iran tại Syria. Giới chức Mỹ nói rằng một ưu tiên của Washington là ngăn chặn Iran có các hành động gây nguy hại tới đồng minh của Mỹ tại đây, dù họ chưa đưa ra chi tiết về việc làm thế nào để kiềm chế Iran.

Israel tuyên bố sẵn sàng có hành động quân sự nhằm chống lại ảnh hưởng ngày càng gia tăng của quốc gia láng giềng. Tuần trước, Israel đã tiến hành không kích nhằm vào một căn cứ quân sự ở gần Damascus (Syria), theo truyền thông Arab. Hành động đó đã gặp ngay "đòn chống đỡ" từ phía Nga nhằm giúp đỡ Syria. 

Tóm lại, cuộc chiến Syria vẫn tiếp diễn với nhiều diễn biến phức tạp, giữa những đan xen phức tạp về lợi ích của các bên. Nơi đây đang trở thành bàn cờ của các ông lớn và những liên minh, mỗi bên đều tìm kiếm một mục tiêu riêng khiến Syria chưa thể chấm dứt tình trạng chiến tranh trong ngày một ngày hai.

Xem thêm: Trung Quốc tập trận gần bán đảo Triều Tiên: Thông điệp nào cho Mỹ-Hàn?