Bảo tàng khoa học là nơi nghiên cứu, sưu tầm, trưng bày, bảo quản, giới thiệu những đối tượng khoa học liên quan đến nhiều lĩnh vực như lịch sử tự nhiên, địa chất, công nghiệp, môi trường, khí hậu, khoa học tự nhiên (toán học, vật lý, hóa học, sinh học),… Bảo tàng khoa học hiện đại có xu hướng mở rộng phạm vi giới thiệu bằng các công nghệ mang tính tương tác cao nhằm giúp cho việc tiếp thu các kiến thức khoa học trở nên trực quan và dễ hiểu.
Khác với bảo tàng thông thường, bảo tàng khoa học thể hiện trình độ khoa học và công nghệ của một quốc gia. Bảo tàng Khoa học đầu tiên là Museo de Ciencias Naturales tại thành phố Madrid, Tây Ban Nha được mở cửa vào năm 1752. Hiện nay trên thế giới có rất nhiều bảo tàng khoa học được gọi dưới những tên gọi khác nhau như: London's Science Museum (London, Anh), Chicago's Museum of Science and Industry (Chicago, Hoa Kỳ), Science Centre (Singapore), Nation science Museum Seoul (Seoul, Hàn Quốc), Nation Science and Technology (Tokyo, Nhật Bản), Nation Science and Technology (Bắc Kinh, Trung Quốc), Nation science Museum (Pathum Thani, Thailand)… Hoạt động của Bảo tàng khoa học có tác dụng lớn trong việc phổ biến kiến thức, tuyên truyền giáo dục và nghiên cứu về khoa học, đặc biệt là với tính tương tác cao sẽ giúp cho việc phổ biến và giáo dục khoa học đối với mọi tầng lớp nhân dân đặc biệt là trẻ em, học sinh, sinh viên mang lại nhiều hiệu quả xã hội cao.
Tại hội thảo ông Nguyễn Quân – bộ trưởng Bộ KH&CN nhấn mạnh: “ Bảo tàng khoa học giúp người ta ôn lại qúa khứ của ngành khoa học và công nghệ và cũng là cái nôi nuôi dưỡng đam mê khoa học cho thế hệ trẻ. Con người có thể sống vì trí tuệ khoa học công nghệ, thế nên vai trò của khoa học với cuộc sống là rất lớn lao, chúng ta được hưởng lợi từ sự phát triển của khoa học trong cuộc sống.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân (phải) và phó chủ tịch UBND tỉnh
Đồng Nai ông Trần Văn Vĩnh (Ảnh: Phan Chính)
Để xây dựng được một bảo tàng khoa học công nghệ tôi đánh giá rất cao vai trò và sự sáng tạo của lãnh đạo tỉnh Đồng Nai, những người đứng đầu tỉnh này đã đi trước cả nước một bước. Đây là bước đi đầu tiên để ngành khoa học công nghệ phát triển và có những việc làm ý nghĩa với đất nước – bộ trưởng Quân nói.
Ngoài ra bảo tàng khoa học còn là nơi giới thiệu và vinh danh các nhà khoa học có những đóng góp giá trị ở các lĩnh vực, các nhà khoa học Việt Nam, khu vực và thế giới.
Khoa học và công nghệ đóng một vai trò to lớn trong việc thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Khoa học và công nghệ hiện diện ở tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Tuy nhiên, ở nước ta khoa học và công nghệ chưa được đầu tư một cách đúng mức. Hiện nay các ngành giáo dục còn thiếu thốn rất nhiều về trang thiết bị, học sinh học các môn vật lý, hóa học, toán học, sinh học,… chủ yếu dựa trên hình ảnh và mô tả lý thuyết của sách giáo khoa. Đến nay, Việt Nam vẫn chưa có bảo tàng khoa học.
Với tình hình trên cho thấy việc xây dựng một bảo tàng khoa học với nhiệm vụ nghiên cứu, sưu tầm, trưng bày, triển lãm, giới thiệu, phổ biến kiến thức, tuyên truyền giáo dục và nghiên cứu về các lĩnh vực khoa học của Việt Nam và thế giới, nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của khoa học công nghệ đối với các lĩnh vực của cuộc sống và đối với sự phát triển của đất nước và nhân loại đã và đang trở thành một nhu cầu bức xúc. Điều này càng có ý nghĩa quan trọng khi đất nước ta đang chuyển mình ngày càng phát triển mạnh mẽ, tham gia các hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế thì việc phổ biến các kiến thức về khoa học công nghệ đến người dân và đối với ngành giáo dục càng trở nên cấp thiết
Xuất phát từ những lý do trên, tỉnh uỷ và UBND tỉnh Đồng Nai đã chấp thuận chủ trương xây dựng một bảo tàng khoa học trên địa bàn tỉnh.
Phan Chính
