Bị kết án tử hình hai lần vì tội danh Hoạt động gián điệp, Seo Ok-Ryol đã sống trong cảnh biệt giam trong suốt 30 năm ở Hàn Quốc.
Cho đến những ngày tháng cuối đời, khi bước vào tuổi 90, nguyện vọng duy nhất mà người đàn ông này muốn thực hiện đó là được trở về Triều Tiên.
Seo đi lính và trở thành điệp viên cho Triều Tiên - nơi ông đã có ở đó một gia đình ấm êm với người vợ hiền và hai đứa con.
Mặc dù ở Hàn Quốc hiện nay vẫn còn họ hàng, ông không muốn ở lại mà muốn trở về Triều Tiên sống nốt những tháng ngày cuối đời.
Cuộc đời của Seo là hình ảnh biểu trưng cho sự chia cắt đớn đau giữa hai miền Triều Tiên.
Ở cái tuổi xưa nay hiếm, Seo với dáng vẻ gầy gò, hốc hác. Chiếc lưng còng giờ đây khiến ông phải chống gậy mọi lúc mọi nơi. Dù đã già yếu, tâm trí của ông vẫn khá minh mẫn. "Tôi không làm điều gì có lỗi với quê hương của mình", Seo chia sẻ, đồng thời khẳng định, ông coi cả Hàn Quốc và Triều Tiên đều là quê hương.
Hàn Quốc đã cho phép 60 tù nhân bị giam dài hạn được hồi hương về Triều Tiên vào năm 2000, chủ yếu là những người lính, quân du kích và gián điệp, sau một hội nghị Thượng đỉnh liên Triều mang tính bước ngoặt. Nhưng Seo không đủ điều kiện để trở về vì đã ký một cam kết trung thành với Seoul và chấp nhận quốc tịch Hàn Quốc để đổi lấy sự tự do.
Sinh ra trên một hòn đảo ở Hàn Quốc, Seo từng được coi là hạt giống ưu tú của Seoul khi theo học tại trường đại học danh giá. Tuy nhiên, ông lại lựa chọn chiến đấu cho lực lượng của Triều Tiên trong cuộc chiến tranh Triều Tiên.
Sau khi hòa bình lập lại, Seo gia nhập đảng Lao động Triều Tiên và được phân về làm giáo viên ở Bình Nhưỡng. Đến năm 1961, Seo tham gia khóa huấn luyện ở trường đào tạo gián điệp.
“Tôi ra đi mà không kịp nói lời tạm biệt với vợ mình", ông kể lại. Khi đó, Seo được giao nhiệm vụ chiêu mộ một quan chức Chính phủ cấp cao Hàn Quốc mà anh trai của người này đã đào tẩu sang Triều Tiên.
Ông vượt biên sang Hàn Quốc bằng cách bơi qua sông Yeomhwa. Tuy nhiên, quan chức này đã dội gáo nước lạnh vào những nỗ lực của Seo khi không chấp nhận đi theo Bình Nhưỡng.
Miệt mài với nhiệm vụ của mình, Seo vẫn ở lại Hàn Quốc trong suốt một tháng sau đó và kiên nhẫn chờ đợi tín hiệu từ cơ quan đầu não gọi ông trở về. Seo bị lỡ chuyến tàu cứu hộ đưa ông trở lại miền Bắc. Sau khi bơi qua biên giới, ông bị hải quân Hàn Quốc bắt giữ.
"Là một điệp viên, bạn phải tự kết liễu đời mình bằng thuốc độc hoặc dùng vũ khí", tuy nhiên Seo cho biết, ông không có đủ thời gian để tự sát.
Điệp viên Triều Tiên nói rằng, ông liên tục bị thẩm vấn trong nhiều tháng trước khi một tòa án quân sự kết án ông tử hình vì hoạt động gián điệp.
Năm 1963, bản án tử hình của Seo được giảm xuống với lý do dù là điệp viên nhưng ông đã thất bại trong sứ mệnh của mình. Tuy nhiên, một lần nữa ông bị kết tội chết vào năm 1973 khi có thêm các hoạt động khác trong tù.
"Mẹ tôi ngất xỉu tại tòa án liên tục khi các công tố viên vẫn giữ nguyên bản án tử hình", ông nói với AFP trong cuộc phỏng vấn đầu tiên với giới truyền thông quốc tế.
Cha mẹ ông đã phải bán nhà để lo cho thủ tục biện hộ và qua đời trước khi Seo được phóng thích. Sau ba thập kỷ sống trong tù, Seo cuối cùng chấp nhận thỏa hiệp vào năm 1991 theo yêu cầu của Chính phủ Hàn Quốc.
Sau khi được thả, ông chuyển đến Gwangju, gần nơi họ hàng sinh sống, nhưng vẫn đau đáu mơ ước được trở về với vợ và con trai của mình vào một ngày không xa, khi hai miền Triều Tiên được thống nhất.
Seo vẫn một mực thể hiện lòng trung thành của mình với Bình Nhưỡng, ca ngợi quốc gia gắn bó một thời mang đến một xã hội "bình đẳng", nơi ông có thể tốt nghiệp đại học Kim Nhật Thành bằng các khoản trợ cấp của nhà nước.
Trong căn hộ cho thuê chật chội, Seo lên tiếng bảo vệ chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên là cần thiết để bảo vệ trước mối đe dọa đến từ Mỹ.
Sau khi nhập viện hồi đầu năm nay vì bệnh tim, có hàng chục nhóm hoạt động chính trị ở Gwangju đang kêu gọi chính quyền sớm cho phép ông trở về thăm Triều Tiên lần cuối.
Một người phụ nữ Hàn Quốc từng đến thăm Bình Nhưỡng tiết lộ với Seo, vợ và con trai của ông vẫn còn sống - nhưng khuyên ông không nên cố gắng liên hệ với họ để tránh rắc rối. Khi được hỏi rằng ông sẽ nói gì khi được nhìn thấy vợ mình một lần nữa.
Seo nghẹn ngào cho biết: "Tôi muốn lời cảm ơn. Cảm ơn vì cô ấy vẫn còn sống”.