Bà Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng vụ Giáo dục ĐH, bộ GD&ĐT cho biết: “Cơ sở giáo dục ĐH tự chủ quyết định phương thức tuyển sinh và chịu trách nhiệm về công tác tuyển sinh”. Quy chế tuyển sinh đã quy định: Các trường được sử dụng kết quả của 3 bài thi/môn thi, trong đó có ít nhất một trong hai bài thi Toán, Ngữ văn để xét tuyển. Các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển phải gắn với yêu cầu của ngành đào tạo; không sử dụng nhiều hơn 4 tổ hợp bài thi/môn thi để xét tuyển cho một ngành”.
Theo như bà Phụng, các trường được đảm bảo quyền tự chủ nhưng phải có trách nhiệm giải trình về việc, các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển có gắn với yêu cầu của ngành đào tạo hay không và quy trình xác định tổ hợp tuyển sinh như thế nào? Thông thường, ít nhất phải có một hoặc hai môn thi trong tổ hợp được coi như môn kiến thức nền tảng, tiên quyết để có thể vào học chương trình đào tạo. Quy trình xác định tổ hợp cho các ngành thường do hội đồng khoa học đào tạo hoặc hội đồng tuyển sinh tham mưu... Và, nhà trường phải giải trình được tính liên quan, tính hợp lý, tính cần thiết của tổ hợp đó đối với ngành đào tạo.
Các trường phải có trách nhiệm giải trình về bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển.
Nếu trường xác định những tổ hợp môn thi không liên quan thì trường sẽ bị bất lợi nhiều hơn, "mất nhiều hơn được”.
Trước hết là dư luận xã hội nghi ngờ chính sách chất lượng của trường và khối trường đang đào tạo cùng ngành sẽ đánh giá thấp những trường như thế.
Thí sinh tốt sẽ không chọn trường này, dẫn đến trường chỉ chọn được những thí sinh kém, không có tinh thần thực học thực nghiệp, học chỉ để kiếm bằng...
Bên cạnh đó, nếu có thí sinh chưa suy nghĩ chín chắn, vào trường không phải bằng kiến thức nền tảng vững chắc thì khó tiếp thu kiến thức, không hứng thú trong khi học và sau này, nếu có tốt nghiệp cũng khó xin việc làm. Giả dụ xin được việc làm thì cũng khó trở thành công việc yêu thích, đam mê, để cống hiến và phát triển... Nhiều thí sinh bỏ học giữa chương trình thường rơi vào trường hợp này, chấp nhận mất học phí, thời gian, công sức...
Quan trọng hơn là, chất lượng đào tạo và uy tín của nhà trường sẽ bị giảm sút khi thấy trường tuyển sinh bằng cách "vơ bèo vạt tép”, người sử dụng lao động sẽ nghi ngờ chất lượng đào tạo của trường, không muốn nhận sinh viên của trường. Và như vậy, trường lại tiếp tục không thu hút được sinh viên giỏi, giảng viên giỏi... Nếu điều đó cứ tiếp diễn thì đó sẽ là quá trình "tự sát” vì trong điều kiện thông tin minh bạch như hiện nay, khó có thể "vàng thau lẫn lộn”.
"Chúng tôi tin rằng, những trường lựa chọn cách trên không nhiều. Nhưng đã có hiện tượng như vậy, chúng tôi sẽ theo dõi sát tình hình. Nếu thấy những tổ hợp quá bất thường, chúng tôi sẽ trao đổi, yêu cầu nhà trường giải trình nội dung. Nếu không có căn cứ thuyết phục, chúng tôi có thể lựa chọn những trường có dấu hiệu tiêu cực này để kiểm tra, thanh tra về các điều kiện đảm bảo chất lượng, việc thực hiện các quy định về tuyển sinh, đào tạo, đảm bảo chuẩn đầu ra và việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp... Những trường chất lượng thấp sẽ bị cảnh báo; nếu có vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định, thậm chí là dừng tuyển sinh và công khai cho xã hội biết để phòng ngừa chung", bà Phụng nhấn mạnh.
Năm nay, các trường cũng được trao quyền tự chủ xác định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào (trừ các ngành đào tạo giáo viên). "Chúng tôi sẽ yêu cầu sau khi có điểm thi, các trường phải công bố công khai điểm sàn nhận xét tuyển trước khi thí sinh thay đổi nguyện vọng và phải nhập lên cơ sở dữ liệu thi tuyển sinh để quản lý. Trên cơ sở đó, các phương tiện truyền thông hoặc bộ GD&ĐT có thể lập danh sách điểm sàn của trường (như một cách đơn giản xếp hạng chính sách chất lượng đầu vào của trường) để công khai, minh bạch thông tin cho thí sinh có sự lựa chọn phù hợp và các trường phải giữ uy tín, xây dựng “thương hiệu” cho mình. Tuy nhiên, tôi vẫn tin đa số các trường sẽ không “đánh mất mình” chỉ vì muốn nhận số thí sinh có điểm thi quá thấp", bà Phụng cho biết thêm.
Cũng theo bà Phụng: "Chúng tôi mong các cơ quan truyền thông đồng hành tuyên truyền vấn đề này để xã hội cùng quan tâm, để thí sinh nhận thức đúng vấn đề, lựa chọn đúng tổ hợp và ngành sở trường khi đăng ký xét tuyển. Chất lượng đào tạo là vấn đề quan trọng trong Nghị Quyết 29 của Đảng, không còn là vấn đề riêng của mỗi trường mà đang được Nhà nước và cả xã hội quan tâm nên không thể để một số trường thản nhiên vi phạm".
