Có tội hay có công
Trong chiến dịch tìm kiếm những người có tội và phản quốc vào năm 1945, sau khi Nhật Bản đầu hàng phe đồng minh, hai phóng viên Henry Brundidge và Clark Lee cùng lực lượng quân đội Hoa Kỳ truy tìm một phát thanh viên có biệt danh "Bông hồng Tokyo" trong chương trình Không giờ - một chương trình phát thanh đặc biệt được những người lính quân đồng minh ở mặt trận Thái Bình Dương yêu thích.
Nhờ mạng lưới tình báo, hai phóng viên này tìm được một phụ nữ trẻ người Mỹ, Iva Ikuko Toguri d'Aquino đang là phát thanh viên. Brundidge và Lee tặng cô một số tiền đáng kể và còn hứa sẽ tặng một khoản tiền lớn nữa để đổi lại có thể phỏng vấn cô. Aquino đồng ý, ký tên vào bản hợp đồng mang tên "Hoa hồng Tokyo".
"Bông hồng Tokyo" trong một buổi phỏng vấn.
"Bông hồng Tokyo" - tên do binh lính đặt cho cô phát thanh có giọng đọc ngọt ngào và mê hoặc lòng người, quá nổi tiếng và được hàng nghìn người lính truyền tai nhau, người đã thực hiện biết bao buổi phát thanh mê mẩn lòng người. Tuy nhiên, cuộc phỏng vấn của hai phóng viên sẽ được công khai khiến Aquino bị lộ diện trước công chúng và đó là một rắc rối cực kỳ nguy hiểm với Aquino thời hậu chiến.
Theo lời kể của Aquino, tháng 11/1943, cô vào làm phát thanh viên cho đài phát thanh Tokyo trong chương trình Không giờ. Chương trình này là một phần chiến lược của Nhật Bản nhằm làm giảm tinh thần chiến đấu của quân đội Mỹ. Cô tự đặt cho mình tên "Ann mồ côi", gắn liền với biệt danh "những đứa trẻ mồ côi của Thái Bình Dương" - những người lính Mỹ thường nghe chương trình phát thanh này.
Thế nhưng, Aquino và nhóm của cô đi ngược lại mục tiêu ban đầu mà làm tăng nhuệ khí chiến đấu của lính Mỹ tại Thái Bình Dương.
"Xin chào các bạn! Đây là kẻ thù số một của các bạn, người bạn đồng hành của các bạn, Ann mồ côi trên Đài phát thanh Tokyo! Hãy đón nhận sự tra tấn về tinh thần, 75 phút âm nhạc và bản tin thời sự dành cho các bạn - kẻ thù của chúng tôi!", giọng nói đầy ma lực của Aquino cất lên một cách hài hước. Rõ ràng, ngay trên đất Nhật, Aquino vẫn công khai thể hiện sự ủng hộ của mình với quân đồng minh.
Theo đánh giá của quân đội, chương trình Không giờ không gây ảnh hưởng tiêu cực tới tinh thần của quân lính, thậm chí nó còn nâng cao tinh thần cho họ. Mối quan tâm duy nhất của họ là phát thanh viên tên "Ann mồ côi" mang lại cho họ ấn tượng về một cô gái rất thông minh, giọng đọc có sức hút đến ma mị. Chương trình này kéo dài cho đến khi chiến tranh kết thúc.
Bản án 10 năm tù cho "kẻ phản quốc"
Ngay sau khi tên tuổi của Aquino bị báo chí công khai, lực lượng quân đội Hoa Kỳ đã bắt giam cô. Cơ quan tình báo FBI thực hiện một cuộc điều tra quy mô lớn để quyết định xem Aquino có phạm tội chống lại đất nước Hoa Kỳ hay không. Nhưng rồi họ tuyên bố không đủ bằng chứng kết tội cô và Aquino được thả. Vài tháng sau đó, khi Aquino làm hộ chiếu trở về Hoa Kỳ thì cô bị một nhóm cựu chiến binh Mỹ ngăn chặn.
Họ yêu cầu cơ quan chức năng coi Aquino như kẻ phản bội và không được chào đón cô trở lại. Cuộc tranh cãi công khai đã khiến bộ Tư pháp xem xét lại và FBI được yêu cầu điều tra lại vấn đề. Kết quả các cuộc điều tra của FBI cần dựa trên những hoạt động của Iva Aquino trong vòng năm năm vừa qua.
"Bông hồng Tokyo" đằng sau song sắt.
Trong suốt thời gian điều tra, FBI đã phỏng vấn hàng trăm cựu chiến binh Hoa Kỳ và những người đã tham gia cuộc chiến tại Thái Bình Dương trong chiến tranh thế giới II, cũng không quên xem lại những tài liệu đã bị lãng quên của Nhật Bản cùng các bài phát thanh của Aquino trên đài.
Tuy nhiên, phần nhiều cuộc ghi âm này đã bị phá hủy nên không có đủ bằng chứng truy tố Aquino vào năm 1946. Nhưng, bộ Tư Pháp quyết tâm có được bằng chứng để kết tội Aquino. Họ phát hành một bài báo yêu cầu tất cả những binh lính Hoa Kỳ, những thủy thủ đã từng nghe chương trình phát thanh của Tokyo và những ai nhận ra được giọng của phát thanh viên liên lạc với FBI.
Không chỉ có thế, họ gửi phóng viên và luật sư tới Nhật Bản để tìm kiếm các nhân chứng khác. Với nhân chứng và bằng chứng mới, luật sư Hoa Kỳ ở San Francisco đã triệu tập một bồi thẩm đoàn và Aquino bị truy tố một số tội danh vào tháng 9/1948. Cô bị bắt tại Nhật Bản và đưa về Mỹ dưới sự giám sát của quân đội. Sau đó, họ bàn giao Aquino cho FBI vì tội phản quốc, hỗ trợ Chính phủ Hoàng gia Nhật bản trong suốt chiến tranh thế giới II.
Năm 1949, bồi thẩm đoàn tuyên bố cô có tội theo bản cáo trạng. Bản án 10 năm tù giam đã làm cho "Bông hồng Tokyo" trở thành người thứ bảy bị kết án vì tội phản quốc. Ngoài ra cô còn phải nộp phạt 10.000 đô la cho tội danh này.
Minh oan
Tuy nhiên, tới năm 1974, một số phóng viên điều tra phát hiện ra các nhân chứng chính trong vụ Aquino đã gian dối lời khai và quá trình pháp lý bị xâm phạm sâu sắc. Thực tế, theo các cựu binh chiến đấu tại Thái Bình Dương, các chương trình của Không giờ không làm gì để làm mờ ý chí của quân lính Mỹ. Các quân nhân đã được thưởng thức các bản nhạc nổi tiếng, hải quân Hoa Kỳ có những giây phút giải trí khi được lắng nghe sự châm biếm hài hước của "Bông hồng Tokyo" trong mỗi lần phát sóng.
Nhờ sự tháo gỡ nút thắt của các phóng viên điều tra, Aquino khi đó đã được tự do và đang sống cùng cha, được minh oan. Không những thế, Tổng thống Gerald Ford còn đứng ra xin lỗi Aquino vì đã khiến bà là công dân duy nhất bị kết tội và cũng là người đầu tiên được tổng thống xin lỗi. Ngoài ra, chính thẩm phán và những kẻ đã làm chứng chống lại bà cũng đã lên tiếng xin lỗi vì những "mù quáng" của họ. Còn người chịu trách nhiệm về vụ án "Bông hồng Tokyo" đã bị truy tố về tội cố ý xét xử sai và hối thúc nhân chứng khai man.
Người Mỹ gốc Nhật
Iva Ikuko Toguri d'Aquino sinh ra tại Los Angeles, Hoa Kỳ. Cha cô là một người Nhật nhập cư. Năm 1941, Aquino tới lãnh sự quán Mỹ tại Nhật Bản xin một hộ chiếu để có thể trở về định cư tại Mỹ bởi khi cô rời Hoa Kỳ, cô không có hộ chiếu. Tuy nhiên, trước khi việc này hoàn thành, Nhật Bản đã tấn công Hoa Kỳ và cuộc chiến nổ ra.
Aquino sau đó đã rút lại đơn xin hộ chiếu và muốn ở lại Nhật Bản làm tình nguyện viên trong suốt cuộc chiến. Mặc dù đang ở trên đất Nhật Bản nhưng Iva luôn công khai sự ủng hộ của mình với Mỹ khiến người Nhật cảm thấy khó chịu. Trong quãng thời gian lưu vong này, Iva liên tục phải nhập viện vì suy dinh dưỡng.
Cô phải vay tiền bạn bè và cả chủ nhà trọ mới có thể chữa bệnh. Tiền lương từ công việc gia sư âm nhạc không đủ, khiến Iva lao đao. May mắn cô được giới thiệu làm nhân viên đánh máy cho đài phát thanh Tokyo và dịch các bài báo sang tiếng Anh. Mục tiêu mà đài phát thanh này hướng đến là làm giảm nhuệ khí chiến đấu của quân đồng minh ở mặt trận Thái Bình Dương.
Ở đây, cô gặp viên Thiếu tá người Úc là Charles Cousens, một phóng viên nổi tiếng của Đài phát thanh Sydney bị Nhật bắt. Tại đây, họ trở thành bạn thân, đồng cam cộng khổ với nhau vì có chung tư tưởng và cùng cảnh ngộ. Khi Đài phát thanh Tokyo tìm một nữ MC dẫn chương trình Không giờ, Cousens đã giới thiệu cô. Đây chính là thời điểm thay đổi hoàn toàn cuộc đời Aquino, giúp cô khám phá ra khả năng trong con người mình.
An Mai (Theo FBI/Politico/Women)
