Một số chuyên gia cho rằng, những giải pháp mà Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đưa ra mới đây có thể giúp lãi suất giảm thêm 1% - 1,5%/năm, không nhiều như mức mà NHNN mong đợi là 3% - 4%/năm.
Còn thiếu điểm “chốt hạ”
Điều mà nhiều người nghi ngại là chưa có một lộ trình cụ thể như được đưa ra. Hầu hết các ngân hàng khi PV báo Nguoiduatin.vn đặt câu hỏi thời điểm nào thực hiện giảm lãi suất đều khẳng định sẽ thực hiện theo đúng cam kết với NHNN trong tháng 9/2011 giảm lãi suất cho vay. Tuy nhiên, thời điểm nào, các ngân hàng còn phải bàn bạc giảm ở nhóm nào, bao nhiêu phần trăm.
Ông Nguyễn Thanh Toại, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Á Châu (ACB) cho rằng: "Yêu cầu tháng 9/2011 giảm lãi suất cho vay, ACB cũng sẽ giảm, nhưng có ai yêu cầu cụ thể ngày nào phải giảm đâu. Vấn đề cốt lõi vẫn là tình hình kinh tế, lạm phát giảm xuống lập tức lãi suất sẽ giảm theo, khi ấy mà lãi suất cao thì không ai vay. Ngân hàng huy động được tiền mà không cho vay được thì... cụt luôn. Còn khó khăn trước áp lực hạ lãi suất, ngân hàng sẽ vượt qua".
Nhiều NHTM có lãi suất huy động vượt trần (có phần lãi suất thỏa thuận) nay sẽ phải thực hiện nghiêm túc trần lãi suất huy động, sẽ khó giữ chân khách hàng. Thực tế, khi có lãi suất ngầm huy động thì sẽ có những khoản phí cộng vào để "đội" lãi suất cho vay. Doanh nghiệp khó tiếp cận lãi suất thấp. Theo ông Toại, "Khách hàng vay vốn sẽ được đánh giá và xếp nhóm, với khách hàng tiềm năng rủi ro thấp thì lãi suất thấp, khách hàng rủi ro cao thì lãi suất phải chịu cao, và mức cao nhất là không cho vay". Cụ thể, mức lãi suất thấp nhất, cao nhất của ACB cũng như nhiều ngân hàng khác vẫn là bí mật.
Một cán bộ của ngân hàng Sài Gòn - Hà Nội (SHB) cho biết: Thực hiện cam kết với NHNN, SHB vừa quyết định dành 2.000 tỷ đồng cho vay phục vụ sản xuất lương thực, thực phẩm cũng như tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và hộ kinh doanh cá thể duy trì và mở rộng sản xuất. Các khoản vay ngắn hạn thuộc lĩnh vực này sẽ được áp dụng giải ngân từ nay đến hết 31/12/2011; lãi suất ưu đãi từ 17 - 18%/năm. Cũng theo thông tin từ SHB, tới đây ngân hàng này tiếp tục xem xét giảm lãi suất đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các đối tượng khách hàng thân thiết có nhu cầu vốn ngắn hạn. Tuy nhiên việc giảm lãi suất chỉ áp dụng đối với khách hàng vay để sản xuất, không áp dụng cho các khoản vay thương mại phi sản xuất. Thời điểm thực hiện có thể ngay tuần đầu của tháng 9.
Một chuyên gia nhận định: Hiện đang có hai yếu tố tác động tích cực lên diễn biến của mặt bằng lãi suất. Thứ nhất là việc các NHTM đang từng bước cắt giảm dần chi phí đầu vào, không còn tiếp tục trả lãi suất huy động cao (19 - 20%/năm) cho những khoản tiền gửi có giá trị lớn. Thứ hai, diễn biến của CPI tiếp tục được kiểm soát tốt trong những tháng tiếp theo, thì có nhiều khả năng lãi suất sẽ giảm trong thời gian tới. Tuy nhiên, DN không nên kỳ vọng quá nhiều vào việc lãi suất sẽ giảm nhanh và sớm bởi các chính sách thường có độ trễ nhất định.
“Lãi suất cho vay nên hạ xuống còn 7-8%”
Kỳ vọng vào chủ trương giảm lãi suất, ông Trần Tấn Phát, Giám đốc Công ty TNHH Tuyết Tấn Phát chuyên kinh doanh lĩnh vực xe hơi hy vọng từ nay đến cuối năm, lãi suất vay ngắn hạn sẽ kéo về mức 15 - 16%. Và với các DN có ý định đầu tư trung - dài hạn thì lãi suất chỉ nên dừng ở mức 12%, bởi những dự án đầu tư trung và dài hạn như: Xây dựng nhà máy, đầu tư máy móc dây chuyền mới phải mất nhiều năm mới hoàn thành.
Nhiều doanh nghiệp "mơ về nơi xa" lãi suất cho vay sẽ về quanh mốc 12%. Lý giải vì sao lại kỳ vọng ở mức lãi suất gần như không tưởng này nếu xét trên tình hình lạm phát hiện tại, đa số DN cho biết họ chỉ có tỷ suất lợi nhuận chỉ từ 10 - 15% và hiện đều đang gặp rất nhiều khó khăn với vấn đề lãi suất, thậm chí nhiều đơn vị đang chịu lỗ. Theo đó, chỉ khi lãi suất giảm một cách thực sự, DN mới có cơ hội sống sót. Đang phải vay vốn tại một ngân hàng TMCP với mức lãi trên 20%/năm, ông Đỗ Tấn Hưng, Giám đốc Công ty TNHH Hùng Thanh Hưng lại cho rằng, với mức tăng CPI như hiện tại, cộng thêm lãi suất huy động cao nên khả năng lãi suất giảm mạnh như mong muốn của giới DN là rất khó. Nếu lãi suất cho vay về mức 17-19%/năm như tuyên bố của NHNN cũng sẽ dễ thở hơn cho DN.
Ông Bùi Kiến Thành-chuyên gia kinh tế cao cấp cho rằng hiện nay lãi suất cho vay quá cao, nền kinh tế đang từng bước lâm vào tình thế mất ổn định. Sở dĩ lãi suất cho vay cao như hiện nay là do một số Ngân hàng thương mại đã lạm dụng kẽ hở của các cơ quan quản lý để tăng lãi suất huy động, rồi đẩy lãi suất cho vay lên vượt trần quy định. Hệ lụy là trật tự của hoạt động ngân hàng thương mại bị phá vỡ, đua nhau đẩy lãi suất huy động và lãi suất cho vay, khiến chi phí sản xuất tăng vọt, giá thành leo thang, chỉ số giá tiêu dùng bốc cao. Để hạ lãi suất, vai trò của NHNN là nhanh chóng chấm dứt tình trạng hỗn loạn các NHTM đua lãi suất để huy động vốn trong nhân dân. NHNN sẽ cung ứng lượng tiền cần thiết, cho NHTM vay vốn với lãi suất hợp lý để NHTM không còn nhu cầu tranh đua huy động vốn. Lãi suất trên thị trường sẽ tức khắc hạ nhiệt.
Trong giới hạn tăng trưởng tín dụng được quy định, NHNN có thể triển khai một chương trình cung cấp vốn cho hệ thống NHTM với lãi suất 3-4% để ngân hàng thương mại cho doanh nghiệp vay với lãi suất 7-8%. Tất cả là trong phương thức thực hiện và kiểm soát dòng tiền không chảy qua lĩnh vực phi sản xuất, đầu cơ, gây ra lạm phát. Để biến khả năng này thành hiện thực, NHNN cần quy định các chỉ tiêu và điều kiện cho doanh nghiệp vay vốn. Ví dụ, NHNN chỉ cho vay theo dự án, giám định dự án thật sự khả thi, có hiệu quả kinh tế cao, đủ khả năng hoàn trả vốn và lãi, không giải ngân một lúc toàn bộ số vốn vay, để tránh dòng tiền chảy không đúng hướng, mà chỉ giải ngân theo tiến độ thực hiện dự án. Đồng thời NHNN cũng cần lập ra những quy định chặt chẽ đối với các NHTM đăng ký tham gia vào Chương trình này. Chỉ những NHTM cam kết tuân thủ đầy đủ các quy định của Chương trình mới được NHNN chấp nhận đăng ký. Biện pháp chế tài phải đủ sức răn đe để các NHTM tham gia không cố tình vi phạm. Thanh tra giám sát phải nhanh chóng công minh. Phán quyết của NHNN là quyết định cuối cùng, không có khiếu nại.
Một khi tình trạng lạm phát được khống chế, lưu lượng tiền tệ trong nền kinh tế được ổn định và đầy đủ cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh phát triển, NHNN sẽ điều chỉnh chính sách lãi suất và từng bước thu hồi lượng tiền cung ứng cho hệ thống NHTM, phù hợp với nhu cầu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô. Bằng việc điều hành chủ động, linh hoạt, hiệu quả các công cụ chính sách tiền tệ, các loại lãi suất và lượng tiền cung ứng để bảo đảm kiềm chế lạm phát như Nghị Quyết 11 đã quy định.
Vương Hoàng - Lại Quỳnh
