Tranh chấp biên giới kéo dài giữa Trung Quốc và Ấn Độ ở dãy Himalaya đã tạo ra “hiệu ứng lan tỏa” đến các nước láng giềng của Trung Quốc.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Ấn Độ Smt. Sushma Swaraj đã lên kế hoạch tham dự cuộc họp các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á) ở Manila (Philippines).
Thủ tướng Ấn Độ bên cạnh các nhà lãnh đạo Đông Nam Á.
Trong khi cuộc khủng hoảng hạt nhân của Triều Tiên cùng vấn đề tranh chấp Biển Đông được dự kiến sẽ chiếm lĩnh chương trình nghị sự của cuộc họp, các nhà phân tích sẽ theo dõi chặt chẽ về cách mà thành viên của nhóm 10 quốc gia Đông Nam Á tương tác với Trung Quốc và Ấn Độ.
Theo giới phân tích, ASEAN nói chung coi sự hiện diện ngày một mạnh mẽ của Ấn Độ trong khu vực như một sự răn đe hữu ích đối với Trung Quốc trong vài năm qua. Trên thực tế, New Delhi là một đối tác phù hợp trong thời điểm hiện tại, khi nước này không ngại ngần đụng chạm với Bắc Kinh trong nhiều lĩnh vực. Điều này đã được thể hiện trong cách tiếp cận quyết đoán của Chính phủ Thủ tướng Narendra Modi trong xử lý các vấn đề lãnh thổ giống trường hợp ở cao nguyên Doklam.
Chuyên gia chính trị Richard Javad Heydarian từ đại học De La Salle (Philippines) nhận định, tranh chấp ở Doklam đã có một “hiệu ứng lan tỏa”, thúc đẩy các quốc gia đang có những tranh chấp lãnh thổ riêng biệt với Trung Quốc trở nên tự tin hơn. “Mọi người đều tự hỏi rằng, nếu Trung Quốc thực sự yêu hòa bình, tại sao có rất nhiều quốc gia có tranh chấp với Trung Quốc?”, Heydarian nêu quan điểm.
Gần đây, đã có những quốc gia Đông Nam Á kêu gọi Ấn Độ nên đóng một vai trò lớn hơn trong khu vực và hợp tác với các nước ASEAN về an ninh chiến lược, phát huy quyền tự do hàng hải ở Biển Đông. Trong khi đó phía New Delhi được cho là sẽ coi trọng lời kêu gọi đó một cách nghiêm túc.
Theo chính sách “Hành động hướng Đông”, Thủ tướng Narendra Modi trong những năm gần đây đã hình thành quan hệ đối tác chiến lược với các nước Đông Nam Á và các nước Đông Bắc Á.
Trong diễn đàn “Đối thoại Ấn Độ-ASEAN lần 9” diễn ra đầu tháng này, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Sushma Swaraj khẳng định, New Delhi vẫn cam kết tăng cường hợp tác hàng hải với ASEAN cũng như phát huy quyền tự do hàng hải và tôn trọng luật pháp quốc tế trong khu vực.
Các nhà phân tích cũng đánh giá vị thế gia tăng của Ấn Độ đã tăng cường tiếng nói mạnh mẽ ở Philippines, những chính khách đang chỉ trích chính sách hòa dịu của chính quyền Tổng thống Rodrigo Duterte đang ngả dần về phía Trung Quốc.
Ấn Độ sẽ trở thành thế lực mới giúp dằn mặt Trung Quốc ở Biển Đông.
Ngay cả một quốc gia ít tranh chấp với Trung Quốc ở Đông Nam Á như Thái Lan cũng “sẽ thấy được lợi ích của mình một khi Trung Quốc vấp phải sự cản trở từ Ấn Độ”, Thitinan Pongsudhirak, một học giả quan hệ quốc tế tại đại học Chulalongkorn, Bangkok, nói với SCMP.
Tuy nhiên, chuyên gia người Thái Lan cũng nói rằng Ấn Độ - một “người đến sau” - vẫn còn thiếu chiều sâu chiến lược về quân sự và tiềm lực kinh tế, “nhưng nếu kết hợp với quyền lực trung lập khác như Nhật Bản, Ấn Độ có thể tạo nên một tác động đáng kể đối với nội lực sẵn có ở Đông Nam Á”.
Mặc dù các nước Đông Nam Á đang chào đón nhiệt tình, giới quan sát phân tích Ấn Độ vẫn thận trọng đối với sự tham gia sâu sắc hơn với khu vực.
New Delhi còn hạn chế trong việc đưa ra một động thái thực tế hoặc có các động thái mang tính biểu tượng như diễn tập quân sự, để tạo ra một môi trường chiến lược nhằm gây áp lực lên Trung Quốc.
Mặc dù vậy, học giả Rajesh Manohar Basrur từ đại học Công nghệ Nanyang đánh giá: “Đông Nam Á là phần mở rộng tự nhiên trong chân trời an ninh của Ấn Độ trong bối cảnh nước này đang dần trở thành một cường quốc trong khu vực”.
Do đó, không sớm thì muộn, vị thế của Trung Quốc sẽ phải chia sẻ trước một đối thủ mới. Nisha Desai Biswal, cựu trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Nam và Trung Á từng nói rằng, Trung Quốc cần phải thừa nhận “đang có một thế lực xây dựng chiến lược và tăng cường quy mô an ninh trên khắp châu Á” và “Ấn Độ là một lực lượng cần lưu tâm”.
