Âm ỉ những "cơn bão ngầm"
Gần một năm sau cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ trở thành tâm điểm trên các phương tiện truyền thông, vấn đề này vẫn gây leo thang căng thẳng ngoại giao được xem là chưa từng thấy trong hàng thập kỷ qua giữa Moscow và Washington.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng, Tổng thống Donald Trump - người đã có những phát biểu tích cực về Nga - sẽ dẫn dắt nước Mỹ theo cách mà nhà lãnh đạo Nga mong muốn.
Đó là viễn cảnh Moscow được coi trọng bằng vị thế của một siêu cường như Liên Xô trước đây, hoặc ít nhất, được công nhận sự ảnh hưởng hiện tại ở Syria cũng như ở châu Âu. Và hơn hết trong đó là đi theo hướng bình thường hóa quan hệ trở lại với Moscow.
Mặc dù vậy, niềm tin ấy giờ đây treo lơ lửng. Nếu lệnh trừng phạt được Quốc hội Mỹ thông qua vào tuần trước gửi một thông điệp nào đó tới Moscow, thì đó chính là những hành động cứng rắn của chính quyền Trump trong việc ứng phó với Moscow. Ít nhất điều này sẽ được thể hiện trong thời gian tới.
Nguy cơ đối đầu Nga - Mỹ sau những đòn trừng phạt.
Chỉ vài tuần sau khi hai nhà lãnh đạo có một cuộc đối thoại thân mật hàng giờ đồng hồ tại Hamburg, Đức, những hứa hẹn về các thỏa thuận mà Trump đã từng đề cập trong cuộc gặp dường như trở nên xa vời hơn bao giờ hết.
Quyết định của Quốc hội Mỹ cho thấy, các nhà lập pháp nước này vẫn chưa sẵn sàng buông tha cho việc sáp nhập Crimea hay nối lại hoạt động kinh tế với Nga.
Các lệnh trừng phạt mới được thông qua bởi nhóm các thành viên đảng Dân chủ. Những người này đã cáo buộc Tổng thống Putin đứng đằng sau sự thất bại của bà Hilary Clinton. Bên cạnh đó là một số thành viên đảng Cộng Hòa, những người này lo sợ rằng Tổng thống của họ đang hiểu sai về nhân vật mà ông đang đối mặt ở Moscow.
Theo bình luận viên David Sanger của tờ New York Times, quyết định của ông Putin về việc yêu cầu 755 nhân viên ngoại giao Mỹ rời bỏ vị trí công tác đã cho thấy, ông đã có sự thay đổi về đường lối.
Tuy nhiên, hiện vẫn chưa thể biết rõ được quyết định này có ảnh hưởng thế nào đến quan hệ tiếp theo giữa hai nước.
“Một trong những mục tiêu lớn nhất của ông Putin đó là đảm bảo Nga được coi trọng như thời Xô Viết, một cường quốc hạt nhân đã từng được nể trọng và e sợ”, Angela Stent, chuyên gia nghiên cứu Á – Âu, Nga và Đông Âu của trường đại học, Georgetown bình luận. “Ông ấy nghĩ bản thân có thể đạt được mục đích này từ Trump”, chuyên gia này phân tích.
Tính toán sai lầm, Nga - Mỹ sẽ xung đột?
Chuyên gia Stent cho rằng, hiện tại Nga đang nhìn thấy sự xáo trộn trong Nhà Trắng và việc không thể tiên đoán được mức độ căng thẳng leo thang sẽ đến mức nào đã khiến họ phải suy nghĩ lại về thiện chí của mình. “Những phản ứng như vậy là để quay về đường lối cũ. Việc trục xuất các nhà ngoại giao tất nhiên là một trong những cách thức hay sử dụng tới nhất”, bà nói thêm.
Một quan chức Mỹ giấu tên cho biết, Nhà Trắng đã không từ bỏ hy vọng về một mối quan hệ tốt đẹp hơn với Moscow, nhưng ngược lại, Nga dường như không chắc chắn về tương lai của mối quan hệ mà họ cảm thấy một sự chuyển biến hoàn toàn vẫn còn để ngỏ.
“Nga có thể không muốn đi theo con đường này, nhưng Tổng thống Putin không nghĩ rằng, ông có một sự lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả lại theo cách ăn miếng trả miếng cổ điển”, Rolf Mowatt – Larssen, cựu chuyên gia tình báo Mỹ phân tích. Đồng thời ông này cũng nhận định: “Chúng ta đang chuẩn bị bước vào thời kỳ Chiến tranh Lạnh mới. Bất kỳ hy vọng nào nhằm cải thiện mối quan hệ trong ngắn hạn đều tan biến”.
Quốc hội Mỹ vẫn là rào cản lớn nhất ngăn Tổng thống Trump tiến lại gần Nga.
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov chỉ trích công khai rằng, không phải ông Trump hay cuộc điều tra về cáo buộc Nga can thiệp bầu cử, mà chính Quốc hội Mỹ đã đưa đẩy mối quan hệ hai nước đi theo chiều hướng xấu.
“Những diễn biến gần đây nhất cho thấy, chính sách của Mỹ nằm trong tay các nhóm chống Nga và cố tình đẩy Washington tới cuộc đối đầu với Moscow”, bộ Ngoại giao Nga đã phản ứng ngay sau khi lệnh trừng phạt mới được thông qua.
Bốn mươi tám giờ sau đó, Tổng thống Putin tuyên bố cắt giảm số lượng lớn nhân viên ngoại giao Mỹ. Ông cho biết mệnh lệnh này sẽ có hiệu lực vào ngày 1/9, tức là vẫn còn thời gian để hai bên cân nhắc.
Tuy nhiên, vấn đề cơ bản này sẽ không dễ lắng xuống cho đến lúc đó, bởi Nga hiểu rằng sau động thái này, việc thoát khỏi lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu sau cuộc khủng hoảng Crimea năm 2014 sẽ còn mất nhiều thời gian.
Nếu phe nhóm “chống Nga” ở Washington gây áp lực buộc Tổng thống Trump phải miễn cưỡng thông qua lệnh trừng phạt mới lần này, tình hình khi ấy sẽ trở thành một mối đe dọa thực sự.
Ngoại trừ Syria, nơi mà quân đội của cả hai bên chỉ có sự va chạm đơn lẻ, nhưng khi lực lượng quân đội của hai quốc gia đều hoạt động gần Baltic và các vùng biển châu Âu, khả năng những vướng mắc xảy ra và tính toán sai lầm dẫn đến xung đột là rất cao.
