Bi kịch tình yêu đầu đời
Ngôi nhà hai tầng cũ kỹ ngay mặt đường lớn thị trấn Đồng Hỷ (Thái Nguyên) là nơi Khoái “đù”, thủ lĩnh giới giang hồ đất thép một thời đang trú ngụ. Giữa nhà là giá gỗ mốc meo, bày vài chai bia, vài gói lạc phủ bụi. Bán hàng kiểu này chắc chẳng có ai mua. Chủ nhà là một người đàn ông thấp đậm, cao chừng mét rưỡi, tóc muối tiêu mở cửa nhìn tôi lạnh lùng. Tôi chột dạ: "Khoái "đù" đây ư? Một người từng nổi danh trong giới giang hồ xứ Bắc, tiếng tăm lừng lẫy suốt thập kỷ 80 của thế kỷ trước lại nhỏ con thế sao?” Chỉ có ánh mắt lạnh lùng và những vết xăm trổ đầy mình mới gợi lên chút dấu ấn một thời giang hồ ngang dọc của con người này.
Khoái "đù"
Khoái "đù” sinh năm 1948, trong một gia đình có 7 anh chị em ở xã Phong Chương, Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Tên khai sinh là Đoàn Đắc Tô. Một ngày có ông thầy bói trong làng đến nhà, sau khi ngắm nghía cậu bé Tô một lúc thì nói: "Tướng thằng này sẽ làm việc động trời, nhưng cuộc đời nó lận đận, long đong lắm!”. Không muốn con mình phải khổ, cha mẹ quyết định gọi Tô là Khoái, với mong muốn con mình được sung sướng về sau.
Nhưng cái khổ đã đeo bám Khoái ngay từ những ngày đầu đời. 12 tuổi, củ khoai, củ ráy không có mà ăn, Khoái bỏ nhà lang thang xuống Huế kiếm sống bằng nghề đánh giầy, bán kem dạo. Ngày lang thang kiếm sống, tối học đấm đá ở các lò võ. Học chữ thì chậm, học đấm đá thì nhanh. Học hết võ của thầy này, Khoái lại đi tìm thầy khác. Những môn sinh khổ luyện trước cả chục năm trời cũng đều bại dưới những ngón đòn hiểm ác của Khoái. Người ta học võ để rèn luyện sức khỏe, làm việc nghĩa, Khoái học võ để rồi trở thành một tướng cướp.
Cuộc sống vỉa hè đã dạy cho Khoái điều: "Kẻ nào mạnh kẻ ấy thắng". Thấm nhuần "chân lý” ấy, Khoái không đi làm thuê nữa mà theo đàn anh, đàn chị học cách trộm cắp, móc túi, cướp giật. Trong giới giang hồ xứ Huế bấy giờ, Khoái nổi tiếng với khả năng móc túi siêu hạng, cướp giật nhanh như chớp, đâm chém không chờn tay. Chỉ một thời gian ngắn, Khoái đã thu phục được cả lũ đồng bọn dưới trướng.
Một lần, khi Khoái đang trên đường kiếm con mồi để cướp giật, thì gặp cảnh tên Đồn trưởng đồn Tân Hương (Khi đó Huế đang dưới chế độ Ngụy quyền) khét tiếng độc ác xứ Huế bấy giờ giở trò trêu ghẹo một nữ sinh trường Đồng Khánh. Không kìm chết được tức giận, Khoái đã đấm rụng 5 chiếc răng cửa và chặt đứt cánh tay hắn để sau này hắn không còn tay sàm sỡ gái nữa. Sau ngày hôm đó, Khoái bị cảnh sát truy nã.
Cô học trò trường Đồng Khánh đó là o Hoa (người xứ Huế gọi các cô gái chưa chồng bằng o). Sau chuyện "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga", o Hoa yêu thầm nhớ vụng Khoái, dù biết Khoái chỉ giỏi nghề trộm cắp, móc túi. Rồi chính tình yêu của o Hoa đã cảm hóa một tên cướp. Sự hy sinh của 4 người anh trai nơi chiến trường đã khiến một kẻ chỉ biết trộm cắp, móc túi tìm về con đường lương thiện. Khoái đã cùng o Hoa đi theo cách mạng.
Nhưng rồi, một nỗi đau đớn cùng cực ập đến với Khoái khi quân thù bắn chết o Hoa trong lúc cô đang làm nhiệm vụ giao liên. Khi ấy, người con gái cộng sản tên Hoa nổi tiếng lắm, là tấm gương của tuổi trẻ xứ Huế. Trong cuốn sổ tay nhàu nhĩ người ta tìm thấy bên xác o Hoa có những câu thơ do Khoái sáng tác tặng cô: "Tôi là người chiến sĩ giải phóng quân/ Vượt núi băng sông xuyên rừng lội suối/ Còn trẻ lắm, năm nay 16 tuổi trăng tròn/Hò hẹn biết bao xuân/Có những ngày thiếu áo hành quân/Thiếu từng viên thuốc đắng/Có những ngày tôi đi trong nắng/Chân không giày, đầu đội cả trời mây....". Bài thơ Khoái viết vội vào nhật ký o Hoa được giới trẻ chép tay thuộc làu làu. Bài thơ cũng đã được phát thanh viên Châu Loan đọc rất nhiều lần trên đài phát thanh Thừa Thiên Huế để động viên tinh thần chống giặc ngoại xâm cho giới trẻ.
“Một phút và nửa đời người”
Bỏ lại mảnh đất Huế đầy nước mắt đau thương của cuộc tình đầu đời, Khoái vào Sài Gòn và được đào tạo thành lính biệt động. Năm 1965, khi đang hoạt động cách mạng, Khoái bị bắt và bị biệt giam ở nhà lao Tử Phủ. Sau 3 tháng ngồi tù, tử tù Đoàn Đắc Tô đã tổ chức trốn trại cùng rất nhiều anh em cộng sản. Do có nhiều đóng góp cho cách mạng, năm 18 tuổi Đoàn Đức Tô được phong quân hàm Trung úy và năm 1966 được cử ra Bắc để học, làm nhiệm vụ xây dựng kinh tế.
Khoái "đù" (ngồi giữa) những năm đầu thập kỷ 90
Sau khi tốt nghiệp lớp học nghề của trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, Khoái trở thành công nhân của một nhà máy xây dựng ở Thủ đô. Cuộc sống của một công nhân vừa vất vả lại nghèo khổ, song Khoái không nản chí mà luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ. Một ngày, đột nhiên công an ập vào căn phòng tập thể có Khoái và vợ chồng người bạn đang ở. Lúc ấy Khoái mới biết dưới gầm giường giấu mấy cuộn thép.
Nhìn ánh mắt hãi hùng của vợ chồng người bạn Khoái đã hiểu ra vấn đề. Khoái lẳng lặng tra tay vào còng. Cả hai đều là bạn thân của Khoái, cô vợ đang chửa, hoàn cảnh hai người lại cơ cực trăm bề. Khoái nghĩ cùng lắm ngồi tù vài tháng, thế là nhất mực khai với công an rằng gã chính là thủ phạm trong vụ trộm thép đó. Khoái được đưa lên trại giam Phú Xuân 4 trên đất Bắc Thái.
Chuyện nhận án thay bạn của Khoái, người từng là lính biệt động, khiến nhà văn Triệu Bôn xúc động viết tiểu thuyết "Một phút và nửa đời" người gây tiếng vang khá lớn. Nhân vật trong tiểu thuyết đó là một chàng trai, chỉ vì một phút nông nổi và nghĩa hiệp, đã phải đánh đổi nửa đời trong lao tù, tội lỗi. Đặc biệt, cuộc đời ly kỳ của Khoái đã khiến tác giả Đồng Khắc Thọ xúc động viết vở kịch: "Phần đời không đáng nhớ". Đoàn kịch Bắc Thái đã dựng vở kịch này và vở kịch đã đạt huy chương vàng hội diễn toàn quốc năm 1991.
Do cải tạo tốt mà Khoái được ra tù trước thời hạn. Khoái bắt ngay chuyến tàu về Hà Nội và tìm vào nhà máy. Dù mấy tháng không có lương, song bạn bè vẫn góp tiền đãi gã bát phở bò, món ăn Khoái thích nhất. Khoái lên gặp lãnh đạo để xin vào nhà máy làm việc lại, song một vị ở phòng tổ chức bảo gã về chờ. Chờ mấy tháng chẳng thấy vị lãnh đạo nọ gọi, gã hiểu rằng, họ đã không có ý định dùng một kẻ ăn cắp.
Đang lúc túng quẫn, phải sống nhờ vào anh em công nhân vốn đã nghèo đói thì Khoái gặp Tiến "xồm", một tay anh chị nổi như cồn trong Huế thời Khoái còn là một tên cướp. Tiến lôi Khoái đi nhậu hết bữa này đến bữa khác ở những nhà hàng sang trọng, rồi lại cho Khoái tiền để chiêu đãi anh em công nhân và gửi về cho người mẹ già chữa bệnh. Tiến đã dạy cho Khoái cách kiếm tiền cực dễ: Chỉ cần mang chiếc túi da từ Hà Nội lên ga Đồng Văn (Thái Nguyên) đưa cho một người đàn ông đón sẵn ở đó là xong. Vài lần đưa hàng trót lọt, Khoái đã có cả bọc tiền trong tay và tiêu xài xả láng.
Một ngày, khi Khoái vừa ngồi xuống ghế thì xuất hiện một người mặc quần áo bộ đội đến ngồi cạnh. Khoái chẳng thèm để ý liền ngả lưng đánh giấc ngon lành. Thế nhưng, vừa mới chợp mắt thì đã nghe tiếng "rắc, rắc". Đôi tay của Khoái đã nằm gọn trong chiếc còng số 8 cùng một lời nói lạnh lùng: "Cảnh sát hình sự đây. Anh đã bị bắt". Lần này, Khoái ngồi tù 3 năm vì tội vận chuyển trái phép ma túy.
Dương Thụy Bình
Kỳ sau: 14 lần trốn tù bất thành và chuyện từ giã giang hồ
