Sự bất an thể hiện rõ trên khuôn mặt bà Yingluck, cựu Thủ tướng 50 tuổi khi khóc và nói trước tòa hôm 1/8 rằng, bà vô tội trước tất cả các cáo buộc.
Ủy ban Chống tham nhũng quốc gia Thái Lan (NACC) kết luận, cựu Thủ tướng Yingluck đã gây ra thiệt hại tài chính khổng lồ sau khi Chính phủ của bà trợ giá cho 20 triệu tấn gạo của nông dân cao hơn so với giá thị trường quốc tế.
Phiên tòa xét xử cựu Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra sẽ tác động lớn đến chính trường Thái Lan.
Trong thời gian nắm quyền từ 2011-2014, bà Yingluck hy vọng sẽ bán được gạo với giá rất cao trên thị trường quốc tế, nhưng Chính phủ của bà không ngờ rằng giá gạo sút thê thảm khiến họ phải bỏ ra 5 tỷ USD để trợ giá cho người dân.
Không chỉ vậy, phiên tòa ngày hôm nay (25/8) sẽ xem xét những cáo buộc bà Yingluck đã chỉ đạo cố ý ghi nhãn một số loại gạo chất lượng cao thành mác giá trị thấp khi Chính phủ mua vào.
Cơ quan điều tra cho rằng, điều này giúp một số doanh nghiệp tư nhân mua lại gạo từ phía Chính phủ và bán ra thị trường với giá cao hơn để ăn chênh lệch.
Cho đến hiện tại, sau hai năm lưu kho, chính quyền quân sự hiện tại của Thái Lan vẫn muối mặt khắc phục hậu quả của người tiền nhiệm bằng việc cố gắng bán nốt 4 triệu tấn “gạo mục nát” cho mục đích sản xuất ethanol, sau khi bán bù lỗ số lượng lớn gạo trước đó.
“Chương trình trợ giá gạo là một chính sách có lợi”, bà Yingluck nói với khuôn mặt đẫm lệ trong phiên tòa ngày 1/8. “Tôi không bao giờ nghĩ đến tham nhũng trong kinh doanh gạo”, cựu Thủ tướng Thái Lan đồng thời tuyên bố bà đã từng ra lệnh cho các quan chức điều tra vụ việc khi đó.
Luật pháp Thái Lan quy định, quan chức có hành vi sai trái, không trung thực hoặc cố tình gây thiệt hại nghiêm trọng có thể bị xử tù 10 năm, phạt tiền hoặc nhận cả hai hình phạt trên.
Nếu bị kết tội, bà Yingluck có khả năng còn bị từ chối khi nộp đơn kháng cáo. Không chỉ có vậy, có hàng chục cáo buộc khác chống lại nữ chính khách này về chính trị, tài chính và nhiều lĩnh vực khác từ NACC vẫn đang chờ được giải quyết tiếp theo.
Những cáo buộc mà cựu Thủ tướng Thái Lan phải hứng chịu được khui ra sau vụ đảo chính cách đây 3 năm dẫn đến sự lên ngôi của chính quyền quân sự hiện tại. Tháng 5/2014, bà Yingluck bị Tòa án Hiến pháp Thái Lan cáo buộc vi phạm hiến pháp và lạm quyền.
Hai tuần sau đó, quân đội tuyên bố đảo chính không đổ máu lật đổ Chính phủ của bà Yingluck và chính quyền quân sự lên nắm quyền do cựu Tư lệnh lục quân Prayuth Chan-o-chan làm Thủ tướng.
Các nhà phân tích đánh giá bản án ngày 25/8 này sẽ có những tác động rất lớn đến diễn biến chính trị vốn không yên ả trong nhiều năm qua ở Thái Lan.
“Nếu bà Yingluck được phán quyết chỉ ra là hoàn toàn vô tội, cuộc đảo chính 2014 sẽ mất đi tính chính đáng và trên thực tế quân đội Thái Lan sẽ bị mang tiếng là cướp chính quyền thay vì nhận ủy thác quyền lực”, Paul Chambers, nhà nghiên cứu Đông Nam Á tại đại học Naresuan, Thái Lan cho biết trong một cuộc phỏng vấn.
“Nếu tòa án chống lại Yingluck và đưa bà vào nhà tù, những người ủng hộ trung thành của cựu Thủ tướng Thái Lan sẽ bị chia rẽ và phe chính trị đối lập có lý do để vui mừng khi kết quả sẽ giúp chính quyền hiện tại tiếp tục duy trì ảnh hưởng của mình", Chambers nhận định.
Chính quyền quân sự của Thủ tướng Prayuth Chan-o-chan sẽ "mang tiếng" nếu bà Yingluck được xử trắng án.
Một số nhà phân tích như Titipol Phakdeewanich từ đại học Ubon Ratchathani lại cho rằng, dù có sự vụ lợi trong chính sách trợ giá gạo, lỗi không thể đổ hoàn toàn cho một mình bà Yingluck. Chuyên gia này nêu quan điểm, phán quyết của tòa án phải chống lại những kẻ tham gia vào dây chuyền tham nhũng đó, chứ không phải người đề xuất chính sách như cựu lãnh đạo Thái Lan.
Tuy nhiên, một tuyên bố trắng án dù sẽ cứu vãn danh tiếng của bà Yingluck một cách trông thấy, nhưng trong tương lai ngắn hạn, nó vẫn "có ít ảnh hưởng đến sự kiểm soát của chính quyền quân sự hiện tại”, Sam Zarifi, Tổng thư ký Ủy ban Luật gia quốc tế (ICJ) nhận định.
Lợi ích quan trọng nhất đối với một tuyên bố trắng án đó là dỡ bỏ sự phong tỏa tài sản của bà Yingluck, cùng với các khoản bồi thường oan sai nếu có, điều này sẽ là nền tảng rất tốt phục vụ cho các chiến dịch chính trị trong tương lai của nữ chính khách.
Thủ tướng Prayuth và chính quyền của ông đã xác định mục tiêu kiềm chế bất kỳ sự trở lại chính trị nào của bà Yingluck và người anh trai vẫn có ảnh hưởng rất lớn ở Thái Lan là Thaksin Shinawatra, người từng là Thủ tướng trong giai đoạn 2001-2006 trước khi bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự tháng 9/2006.
Ông Thaksin đang sống lưu vong và bị tòa án trong nước cáo buộc tội danh Tham nhũng với phán quyết án tù hai năm.
Trong khi Prayuth được sự ủng hộ rộng rãi tại Bangkok, miền Nam đất nước, các thành viên hoàng gia, quân đội và nhiều nhân vật giàu có cùng tầng lớp trung lưu người Thái.
Nhiều nhiều nhà phân tích tin rằng, đảng Vì người Thái (Peua Thai) do dòng họ Shinawatra hậu thuẫn sẽ giành chiến thắng trong bất kỳ cuộc bầu cử tự do và công bằng nào.
Gia đình nhà Shinawatra không chỉ được ủng hộ bởi giới tinh hoa, mà còn có số đông cử tri nông thôn ở phía Bắc và Đông Bắc đất nước, những người luôn hài lòng với chính sách của chính quyền cũ như nhận được các khoản vay làm ăn một cách dễ dàng, tận hưởng hệ thống chăm sóc sức khỏe giá rẻ, cùng nhiều ưu đãi khác về cuộc sống.
Thủ tướng Prayuth đã cam kết sẽ tổ chức cuộc tổng tuyển cử mới vào năm 2018 và rất có thể một lần nữa, đó sẽ là một cuộc chiến quyết liệt giữa dòng họ Shinawatra và phe quân đội Thái Lan.
