Cuộc vượt ngục làm đau đầu lính Mỹ
Trong nguồn tài liệu nói về các cựu tù Phú Quốc, có rất nhiều cuộc vượt khỏi nhà lao Cây Dừa đều được tìm ra nguyên nhân nhanh chóng. Tuy nhiên, cuộc vượt ngục không một dấu vết này đã làm các nhà chức trách Mỹ hoang mang. Họ lo sợ từ vụ mất tích bí ẩn này sẽ dẫn theo hàng loạt tù nhân biến mất bằng cách đó. Hơn nữa, khi tù nhân biến mất, những bí mật về nhà tù Phú Quốc sẽ bị lộ. Lực lượng cách mạng trong và ngoài sẽ bắt sóng với nhau, hậu quả lúc đó sẽ khôn lường. Chính vì thế, ngay lập tức, một phái đoàn nhận lệnh cấp tốc sang Việt Nam điều tra vụ việc và tìm cách ngăn chặn những cuộc vượt ngục tiếp theo.
Ông Trường cho chúng tôi xem những kỷ vật thời chiến
Chúng tôi tìm đến nhà chiến sĩ đặc công Nguyễn Xuân Trường (SN 1944,ở xóm Xanh, xã Tam Sơn, Từ Sơn Bắc Ninh). Người đã làm nên cuộc vượt ngục gây chấn động tòa Bạch ốc (Nhà Trắng) năm xưa. Ông Trường tên thật là Nguyễn Văn ất. Cũng lạ, đến thôn hỏi nhà ông ất thì ít người biết, nhưng cứ hỏi nhà ông Trường thì họ chỉ đường rành mạch. Cái tên Nguyễn Xuân Trường đã thành huyền thoại ở cái xã này. Năm 1965, ông Trường giã từ quê hương lên đường bảo vệ đất nước. Sau đó được cử làm Bí thư chi đoàn tỉnh Bắc Giang, rồi gia nhập vào đại đội đặc công tỉnh Bình Định. Ngày 14/10/1966, trong một đợt tập kích vào sân bay Phù Cát (Bình Định) bại lộ, giặc xả súng tơi tả, ông Trường bị bắt. ông là một trong 300 người chiến sĩ bị đày ra nhà tù Phú Quốc lần đầu tiên.
Sau một thời gian hoạt động bí mật trong tù, khi đã bắt sóng với những người hoạt động cách mạng, ông được cấp trên giao nhiệm vụ vượt ngục ra ngoài bắt liên lạc với tổ chức. Vì biết được nhiều điều bí mật của nhà lao Phú Quốc, tầm quan trọng như vậy nên ông càng rơi vào tình thế nguy hiểm. Nếu bị phát hiện sẽ không chỉ nguy hại đến tính mạng mà còn ảnh hưởng đến hoạt động bí mật của tổ chức.
Quan sát, phân tích tình hình, ông phát hiện ra một việc làm khiến mình có thể lợi dụng được để tẩu thoát. Đó là cứ mỗi buổi chiều lính canh vào trại giam khiêng rác ra bãi dây thép gai để đổ. Vật đựng rác của chúng là những chiếc thùng phi đã được cắt đi một nửa, nhưng vẫn đủ để cho người lọt thỏm, cuộn tròn trong đó. Lần đó, vì thùng rác có mùi hôi nồng nặc nên đám lính thường đứng khá xa. Để đánh lạc hướng, anh em trong tù giả vờ hô có chuột chạy, đuổi bắt ầm ĩ. Chỉ giây lát lộn xộn đó, ông Trường chui vào nằm trong hai thùng rác rồi nhanh chóng vùi rác lên trên người.
Ông Trường vẫn không thể giấu nổi những giây phút nghẹt thở lúc nằm im bất động hơn hai tiếng đồng hồ trong thùng rác. ông bảo: “Mùi hôi thối đến ngạt thở, ruồi muỗi bay vi vo, ngứa ngáy khó chịu kinh khủng. Dù có chết ngạt, tôi cũng không được động đậy. Nếu chúng phát hiện đồng nghĩa với đường chết!”. Khi bọn lính đem rác ra bãi đổ, cả hai người lăn theo đống rác, rồi như cục đất nằm bất động. Hai chiến sĩ đặc công đã cùng nhau bàn cách thoát khỏi cánh “cửa tử”.
Trước mặt họ lúc này là cánh đồng rộng lớn, cỏ cây cũng đã bị thui trụi bằng chất độc diệt cỏ. “Cửa tử” được trang bị hệ thống đèn chiếu sáng, pháo sáng, lính canh gác nghiêm ngặt. Khoảng 5h chiều, họ tìm cách phá pháo sáng. Bởi vì đây là thời gian chập choạng, những ánh đèn quét sáng kém nhất. Gỡ xong cái pháo sáng nào thì họ nằm phục xuống. Thấy ánh sáng của đèn quét đến gần họ nằm úp, im thít như một túi rác. Đèn quét qua, hai người chiến sĩ lại bò tiếp. Họ hết trườn rồi bò, lăn lê từng bước. Đến 5h30’ phút hôm sau mới ra đến sông Cầu Sấu. Đến lúc này, ông Trường thờ phào nhẹ nhõm vì đã thực hiện được cuộc vượt ngục để về với đồng đội.
Ngày về của chiến sĩ vượt ngục
Để giữ bí mật trong thời gian ông Trường thực hiện cuộc vượt tù Phú Quốc, các anh em trong trại phải đấu tranh với cai ngục. Trong nhà lao có những tấm gỗ ngăn các buồng với nhau. Tuy nhiên, mỗi buồng đều có một chiếc gầm mà người có thân hình nhỏ bé có thể chui qua. Trong vòng một tuần có người đã chui qua gầm để để điểm danh giúp ông Trường. Tuy nhiên, sau khi phát hiện, bọn cai ngục như điên rồ, ráo riết phong tỏa, lùng sục đi tìm.
Sau một thời gian khá dài đau đầu điều tra, phái đoàn Mỹ vẫn chưa thu được kết quả gì. Cuối cùng chúng đã nghĩ ra biện pháp tra khảo kín từng người trong trại. Chúng gọi từng người vào phòng riêng rồi cho lính đánh đập dã man. Họn vừa đánh vừa ép các chiến sĩ khai ra cuộc vượt ngục đó được thực hiện như thế nào. Bằng cách khảo kín từng người, đã có kẻ đã không chịu được những đòn tra tấn thừa sống thiếu chết mà khai ra. Nhờ đó, bọn cai ngục đã ngăn chặn được rất nhiều cuộc vượt ngục. Những lần vượt ngục bằng thùng rác sau này đã bị thảm sát đẫm máu. Thế nhưng, cuộc vượt ngục chấn động lịch sử do ông Trường thực hiện đã đem được những thông tin về hoạt động bí mật trong nhà tù Phú Quốc đến với tổ chức. Thông tin đó đã tạo ra bước ngoặt mới cho hoạt động cách mạng bí mật trong và ngoài nhà tù. Cuộc vượt ngục đã góp phần tạo được dư luận thế giới ủng hộ về cuộc chiến chính nghĩa của Việt Nam.
Sau khi vượt ngục, người chiến sĩ đặc công ấy tiếp tục hoạt động bí mật ở bên ngoài trại giam. Đến năm 1976, ông Trường trở về quê hương với những dấu vết tra tấn của nhà tù Phú Quốc. Những lần bị đánh thừa sống thiếu chết đó đã biến ông thành thương binh loại A 41%, thương tật hạng BAV.V. Đầu óc ông có lúc không được minh mẫn, cộng thêm gánh nặng mưu sinh đã làm vóc dáng người chiến sĩ nhỏ bé ấy càng trở nên tiều tụy hơn. Tuy rằng sống với con trai nhưng do kinh tế gia đình quá vất vả nên ông tự kiếm sống bằng cách của mình. Công việc hàng ngày của người chiến sĩ già là thả lưới bắt cá, tôm để bán. Người dân xóm Xanh đã quá quen thuộc với hình ảnh người đàn ông có khuôn mặt phúc hậu lênh đênh trên con thuyền đi kéo lưới. May mắn lắm, mỗi ngày ông kiếm được 50 - 100 ngàn đồng.
Trong ngôi nhà cấp bốn chật hẹp, làng xóm vẫn thường nghe ông Trường kể lại cho các con nghe những câu chuyện oanh liệt thời khói lửa. Hay câu chuyện về cuộc vượt ngục ngoạn mục làm chấn động tòa Bạch ốc thủa nào...
Thế Tào
