Với giọng nói điềm tĩnh, người phụ nữ trẻ tuổi kể lại việc vào một đêm nào đó cô giật mình tỉnh giấc ngủ ra sao. Và gã chủ gánh xiếc đã đánh đập và hãm hiếp cô như thế nào, ngày đấy chỉ là một bé gái vừa 12 tuổi. Rằng gã đã dọa sẽ giết chết cô nếu như mở miệng kể lại cho ai nghe.
Philip Holmes, cựu trung tá quân đội Anh, người thành lập Esther Benjamins Trust (EBT). Ảnh: Balázs Szász
S. đã câm lặng. Cô đầu hàng số phận của cô, cái đã quyết định cô phải làm tôi tớ cho gánh xiếc New Raj Kamal. Ở đó cô trở thành điểm thu hút chính, trình diễn những màng xiếc nhào lộn trong bộ áo váy ngắn.
Người đàn ông trả lại tiếng nói cho cô mang một cái áo màu sáng, tay áo xăn lên, và những câu nói của ông nhào lộn trong ngữ điệu Ireland. "Chúng tôi là những người duy nhất đấu tranh chống lại cảnh nô lệ trong các gánh xiếc", Philip Holmes nói. Trước đây 10 năm, người cựu trung tá của quân đội Anh đã thành lập Esther Bejamin Trust (EBT). Mục đích của tổ chức là giúp đỡ những đứa bé đã đánh mất tuổi thơ trong Nepal.
Cuối năm 2004, EBT kết hợp với lực lượng cảnh sát kiểm soát Weston Circus. 14 em gái được giải phóng. Ảnh: EBT
Có vô số những em như thế. Với thu nhập đầu người bình quân hằng năm dưới 300 euro, quốc gia ở cạnh dãy núi Himalaja thuộc trong số những nước nghèo nhất trên thế giới. Và vẫn còn phải gánh chịu những hậu quả của một cuộc nội chiến gây kiệt sức kéo dài hơn 10 năm.
Theo một bản báo cáo của UNICEF được công bố trong tháng 10, Nepal là một điểm nóng của lao động trẻ em: vì rối loạn của cuộc nội chiến, các hệ thống xã hội bảo vệ cho trẻ em đều đã sụp đổ; khoảng 1/3 những đứa bé từ 5 đến 14 tuổi không ngồi trên ghế nhà trường mà là trên ghế trong nhà xưởng.
Gánh xiếc giữ nô lệ trẻ em như thú xiếc
"Trẻ em sản xuất gạch xây nhà, làm việc trên đồng ruộng hay trong nhà máy là chuyện bình thường", Holmes nói. Và việc buôn người cũng nở rộ trong hoàn cảnh của nghèo khổ cực cùng và ít học: Theo ước tính của các tổ chức giúp đỡ, hằng năm có tròn 12.000 trẻ em và phụ nữ trẻ tuổi bị bán từ biên giới phía Nam của Nepal sang Ấn Độ. Bố mẹ các em nhận một số tiền ít ỏi, có lẽ chỉ 30 euro, thỉnh thoảng họ còn bằng lòng với những lời hứa hẹn hão huyền về một sự nghiệp to lớn trong tương lai.
Với khả năng khiêm tốn, tổ chức EBT không thể làm gì nhiều để cải thiện những hoàn cảnh kinh tế xã hội đó. "Nhưng cái mà chúng tôi muốn và có thể làm được là đấu tranh chống lại hình thức bóc lột nhiều nhất của lao động trẻ em. Những hình thức đồng nghĩa với nô lệ, lạm dụng tình dục và thân thể", Holmes nói.
Một trong các em được giải phóng khỏi cảnh nô lệ hiện đại là Sunita (quần vàng). Ảnh: EBT
Trẻ em Nepal làm việc trong các gánh xiếc Ấn Độ phải chịu đựng những việc đó. Cho đến năm 2002, hầu như chẳng có ai biết đến số phận của các em. Mãi đến khi nhân viên của EBT bắt đầu quan tâm đến các tin đồn và bí mật điều tra trong các gánh xiếc Ấn Độ, quy mô của những hoạt động kinh doanh mờ ám này mới lộ ra ánh sáng: Chỉ nội trong 30 gánh xiếc lớn nhất, họ đã đếm được 230 trẻ em người Nepal dưới 14 tuổi, 3/4 trong số đó là nữ. Đầu năm 2004, EBT thực hiện "cuộc tập kích bất ngờ" đầu tiên, Holmes thích gọi những lần giải phóng của ông như thế. Họ đã cứu được 29 em. "Từ đó đến nay có hơn 300 em được tự do", ông Holmes nói.
"Phần lớn các em đều rất nhút nhát và hoàn toàn thất học"
Tổ chức của ông cho lục soát trong gánh xiếc New Raj Kamal. Chủ gánh xiếc bị bắt giữ. Hắn đã giữ 20 em gái Nepal, trong số đó là S., như những con thú xiếc. Vài người nói rằng thú còn được chăm sóc tốt hơn.
Hiện S. là một trong những nữ nghệ nhân tranh khảm của EBT. Cùng với 4 phụ nữ được giải phóng khác, cô gái bây giờ 21 tuổi đang sống trong một ngôi nhà bằng gạch màu đỏ ở phía nam của thủ đô Nepal. Hằng tháng họ có được khoảng từ 60 đến 100 euro nhờ vào tiền bán tranh. Đó là một thu nhập tốt ở Nepal. "Giá trị chữa bệnh của công việc này ít nhất là cũng quan trọng không kém", Holmes nói. "Nó mang lại cho họ phẩm giá và lòng tự tin".
S. được EBT giải thoát khỏi một gánh xiếc vào đầu năm 2007. Ảnh: Markus Wanzeck
"Phần lớn trẻ em đều nhút nhát và hoàn toàn thất học", Shailaja CM từ Nam Ấn Độ nói. Bà đã từng là xơ. Cho đến khi bà tình cờ gặp Holmes và biết đến dự án của ông. Bây giờ bà mang một bộ quần áo thể thao màu đen và cùng với Holmes trông nom 3 ngôi nhà của EBT.
Học đọc, học viết và học sống
Gần 100 trẻ em sống ở đây, bên cạnh trẻ em từ những gánh xiếc cũng có vài em từ nhà tù hay trẻ em đường phố. "Sau khi được giải phóng, các em học không chính thức 1 năm", Shailaja nói – một khóa dạy đọc, viết và dạy cách sống. "Sau đó chúng tôi đưa các em thẳng vào lớp 7 hay lớp 8." Kèm theo đó là dạy thêm: 2 giờ vào buổi sáng trước khi đến trường và 2 giờ vào buổi chiều.
Shailaja CM biết rõ hậu quả do những lần hành hạ trong gánh xiếc để lại. "Nhiều em bây giờ thính giác có vấn đề và hay quên vì thường bị đánh vào đầu trong gánh xiếc." Bao giờ cũng bị đánh vào đầu. Có tóc che các vết bầm tím, không nhìn thấy được trong lúc trình diễn. Và những tổn thương tâm lý của các em thỉnh thoảng cũng còn đọng lại rất lâu.
Shailaja CM rất nghiêm khắc với các em: mỗi tuần chỉ được xem truyền hình 1 lần trong vài giờ. Ảnh: Balázs Szász
Con đường giáo dục mà EBT mở ra cho những em được giải phóng có lúc ngắn hơn nhưng cũng có lúc dài hơn. Holme nói: "Chúng tôi cũng giúp đỡ các em trong những lĩnh vực khác như khiêu vũ, âm nhạc hay thể thao." Sunita, vào cuối năm 2004 được giải phóng ra khỏi Weston Circus lúc 14 tuổi, hiện giờ là học sinh giỏi nhất trường và chẳng bao lâu nữa sẽ học đại học. Aman, được tự do trong lần khám xét của EBT hồi đầu năm 2004 , thuộc trong số các vận động viên thể thao thành công nhất của Nepal với 6 huy chương.
Ngay chính Holmes cũng ngạc nhiên khi ông thuật lại việc S. đã tìm lại được sự tự tin như thế nào. "Đối với nạn nhân bị hiếp dâm, thuật lại việc đã trải qua quả thật là không dễ dàng tí nào. Và trong cái góc này của Trái đất thì lại càng khó khăn hơn gầp nhiều lần." Đó là một nỗi nhục. Một điều cấm kỵ không được nói đến. Nhưng S. đã phá vỡ sự câm lặng.
Vào đầu năm qua cô đã đứng ra làm nhân chứng chính trong vụ án xử kẻ đã hành hạ cô. Cô bình tỉnh ngồi đối diện với hắn và thuật lại những gì đã xảy ra. Khi hắn quát tháo cô và lồng lộng lên trong còng tay, cô nhìn thẳng vào mặt hắn. Và cô nói rằng: "Lần này thì chính mày là kẻ bị xiềng".
Phan Ba (theo Spiegel)
