Dùng những ngôn từ khiếm nhã xúc phạm Tổng thống Mỹ Barack Obama và Đại sứ Mỹ tại Manila, thêm vào đó trong chuyến công du tới Trung Quốc, ông Duterte đã tuyên bố rằng, Philippines sẽ rời xa Mỹ.
Dù ngay sau khi về nước, người đứng đầu Manila đã đưa ra lời giải thích, tuyên bố của mình không có nghĩa là Phlippines sẽ chấm dứt quan hệ với Mỹ mà ám chỉ tạm dừng chính sách ngoại giao lệ thuộc vào Mỹ của Philippines. Những tuyên bố chống là Mỹ của ông Duterte đã khiến cho nhiều người Mỹ và doanh nghiệp của họ tại Manila “lo lắng, bồn chồn” về tương lai.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte nói chuyện trong một cuộc gặp gỡ doanh nhân tại thành phố Pasay, Manila ngày 13/10.
“Mỗi lần ông ấy phát ngôn một điều gì đó tiêu cực về nước Mỹ lại khiến chúng tôi lo lắng. 3 tập đoàn đại diện cho công nghệ, dịch vụ tài chính, sản xuất tại Mỹ đã hủy chuyến đi tới Philippines trong những ngày gần đây”, Giám đốc điều hành phòng thương mại Mỹ tại Philippines Ebb Hinchliffe cho biết. Vị quan chức thương mại này cũng nói thêm, ít nhất hai công ty của Mỹ đã lựa chọn kinh doanh tại Việt Nam thay vì điểm đến là tình cảm “lung lay, chống đối Mỹ”.
Kể từ khi nhậm chức, ông Duterte đã tìm cách điều chỉnh quan hệ ngoại giao của mình bằng cách thân thiện với Nga, Trung Quốc. “Nỗi lo sợ lớn nhất chính là hình ảnh, một ngày ông Duterte bất ngờ tuyên bố, tất cả mọi người Mỹ cần ra khỏi đất nước này và chúng tôi buộc rời khỏi những người thân yêu mình”, Jack Walker, một trung sỹ Hải quân đã nghỉ hưu sống tại Philippines quan ngại nói.
Mỹ từng cai trị Philippines từ năm 1898, sau khi lấy lại nước này từ Tây Ban Nha, cho đến khi công nhận Philippines độc lập năm 1946. Theo số liệu thống kê, khoảng 4 triệu người gốc Philippines đang sinh sống ở Mỹ và khoảng 220.000 người Mỹ sinh sống tại Philippines, phần đông là cựu binh Mỹ. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng thống kê, có hơn 650.000 người Mỹ thăm Philippines mỗi năm. Kết quả nghiên cứu của Trung tâm nghiên cứu Pew năm 2015 cho thấy, Philippines là quốc gia thân Mỹ nhất trên thế giới.
Trong những tranh chấp chủ quyền của Philippines và Trung Quốc tại Biển Đông, Mỹ luôn đứng ra lên tiếng và ủng hộ nước này mạnh mẽ. Manila đã ký Hiệp định Hợp tác Quốc phòng EDCA với Mỹ năm 2014, cho phép Washington gia tăng hiện diện quân sự thông qua các hoạt động nhân đạo và an ninh hàng hải.
Tuy nhiên, tình cảm nồng ấm giữa hai bên đang có dấu hiện rạn nứt, ông Duterte cho biết thỏa thuận này sẽ được xem xét lại và nhấn mạnh rằng Philippines,vẫn sẽ phát triển khi không có sự hỗ trợ từ Mỹ. Phía quan chức chính phủ Philippines luôn tìm cách xoa dịu những tuyên bố của ông Duterte. Phát ngôn viên chính phủ Philippines Ernesto Abella cho hay: “Tổng thống Duterte chỉ muốn khuyến khích người dân Philippines độc lập hơn, đó không phải là chống Mỹ”.
Giữa tình hình ảm đạm này, nhiều người trong cộng đồng doanh nghiệp cho rằng phát biểu của ông Duterte chỉ “rung cây dọa khỉ” và chưa quá lo lắng vì Tổng thống vẫn chưa biến nó thành hành động. “Sao chúng ta phải lo lắng, những tuyên bố của ông Duterte mới chỉ là lời nói, nó không thực sự là hành động, chúng tôi vẫn tiếp tục mở rộng kinh doanh”, Danilo Reyes, quản lý của Genpact, một trong những công ty BPO Mỹ lớn nhất tại Philippines nói.
Chung quan điểm, Joona Selin, Giám đốc điều hành văn phòng thương mại Bắc Âu của Mỹ ở Manila nhận định: “Đã có nhiều sóng gió trong thời gian gần đây, đúng là Philippines đang thay đổi”. Ông Selin giải thích thêm, những thay đổi này đang khiến nền kinh tế Philippines chuyển biến tích cực. Tăng trưởng GDP tăng đến 7% trong quý II, từ 6.8% ở quý I đã giúp Manila trở thành quốc gia có nền kinh tế phát triển nhanh nhất trong khu vực.
Tuy nhiên, có một thực tế không thể phủ nhận chiến dịch chống ma túy đẫm máu tại Philippines trong 3 tháng qua khiến khoảng 3500 người thiệt mạng đã tạo sự “khó chịu” với các nước phương Tây. Manila sẽ ngả về bên nào? Không một chuyên gia chính trị, kinh tế nào có thể đoán được trước những phát ngôn mỗi ngày một bất ngờ của Tổng thống Duterte.
Phương Anh
