Bên lề cuộc thi Khoa học Kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2016 – 2017 tại Hà Nội, PV báo Người Đưa Tin đã tìm gặp đôi bạn trẻ với dự án "Tổng hợp các dẫn xuất mới từ Zerumbone và đánh giá tiềm năng sử dụng trong điều trị ung thư” được ban Tổ chức trao giải Nhất.
Trò chuyện với Minh Quân và Phương Mai (học sinh lớp 12 của trường THPT chuyên Trần Phú, Hải Phòng), chúng tôi cảm nhận rõ sự nhiệt huyết cũng như những trăn trở của các em về mối đe dọa khủng khiếp của căn bệnh ung thư đối với cộng đồng.
Hai học sinh Minh Quân và Phương Mai.
Minh Quân, 1 trong 2 tác giả của dự án nói: “Mỗi ngày, qua báo đài hay tivi, em liên tiếp được nghe những câu chuyện đau lòng liên quan đến căn bệnh quái ác ung thư, nhưng nỗi ám ảnh lớn nhất trong em về căn bệnh này đến từ người bác ruột của em. Bác ấy đã phải khổ sở chống chọi với ung thư đại tràng và cổ tử cung. Đặc biệt là sau mỗi lần phẫu thuật hay xạ trị, những người trong gia đình em cảm nhận rõ sự mệt mỏi và đổi thay trên cơ thể bác. Sau khi theo đuổi những phương thức điều trị như phẫu thuật hay xạ trị như vậy, các tế bào ung thư trong người bác em tạm thời không phát triển thêm, nhưng những tác dụng phụ là không thể tránh khỏi".
Câu chuyện có lẽ chỉ dừng lại ở đây, khi mọi người trong gia đình Quân tưởng rằng sẽ không có thêm căn bệnh quái ác nào phát triển, nhưng 3 năm sau, người bác của cậu học trò này lại tiếp tục đối mặt với bệnh ung thư máu.
Quân kể rằng, thời gian đó, bác của Quân được tham gia điều trị thử nghiệm theo một chương trình của Mỹ, tuy nhiên chi phí lại rất đắt đỏ. “Mỗi ngày điều trị và uống thuốc phải mất khoảng 3 triệu đồng. Nhìn cả gia đình cùng bác của mình chạy vạy chữa trị, em lại nghĩ đến cảnh nhiều người, nhiều gia đình khác cũng đang từng ngày chống chọi, giành giật sự sống với căn bệnh quái ác”, Minh Quân chia sẻ.
Tiếp tục kể về căn bệnh của bác mình, Quân cho hay, những cuộc điều trị như thế rất tốn kém mà không phải gia đình nào cũng có thể theo được. Tuy nhiên, thường chỉ sau một năm sử dụng, những viên thuốc này dường như cũng mất tác dụng, và số tế bào ung thư trong máu lại tăng lên.
Chất Zerumbone có tác dụng rất tốt trong điều trị ung thư. Ảnh minh họa.
Trong thời gian theo dõi và điều trị của bác, Minh Quân thấy ông mình, vốn là một thầy lang, thường sắc thuốc từ cây gừng gió cho bác uống thêm và phần nào đó có tác dụng.
“Từ đó, em tìm hiểu chất có trong cây gừng gió. Qua tài liệu, em thấy Zerumbone có khả năng chống ung thư rất mạnh nhưng do một số hạn chế như không thấm qua được màng tế bào con người, nên chưa được sử dụng nhiều. Vì vậy, nó hầu như chỉ dừng lại như là thực phẩm chức năng hỗ trợ trong việc điều trị ung thư”, Quân cho hay.
Nói về mấu chốt của vấn đề, Minh Quân chia sẻ thêm: “Chính vì chất Zerumbone có tác dụng rất tốt trong điều trị ung thư nhưng lại “rất kén” đi vào tế bào con người, nên chúng em đang nghiên cứu các dẫn xuất từ Zerumbone mà có thể vào được tế bào con người và trở thành một loại thuốc đặc trị ung thư. Từ việc đặt ra một giả thiết khoa học là tác động vào một vị trí khác, chúng em quyết tâm thử nghiệm nó và thu được kết quả khá thành công như hôm nay”.
Ý tưởng là vậy, nhưng vì đề tài liên quan nhiều đến Hóa - Sinh trong khi mình là một học sinh chuyên Lý nên Quân cần thêm sự trợ giúp từ một bạn học chuyên Hóa. Minh Quân liền nghĩ đến Đỗ Phương Mai, cô bạn học lớp chuyên Hóa với thành tích học tập nổi tiếng của trường.
“Khi nghe câu chuyện của Quân, ngay lập tức em đồng ý tham gia, bởi lẽ đây là một đề tài vì cộng đồng, nếu thành công thì có thể giúp ích được nhiều bệnh nhân ung thư. Dẫu biết chất này có hoạt tính chống ung thư rất mạnh, nhưng lại kém phân cực và gần như không tan trong nước. Do đó, chúng em muốn chuyển hóa nó thành một chất dễ tan hơn và tăng hoạt tính chống ung thư của nó lên nhiều lần”, cô nữ sinh nói.
Để đạt được kết quả ngày hôm nay, đôi bạn gặp không ít khó khăn. Đặc biệt, chi phí để mua những hóa chất trong quá trình thực hiện nghiên cứu rất tốn kém. Mai kể rằng, có những lọ hóa chất nhỏ thôi nhưng giá tới 350 nghìn đồng.
Nhưng nhờ sự hỗ trợ của gia đình và thầy cô giáo, đôi bạn cuối cùng cũng đã vượt qua với thành công ngoài mong đợi: Những dẫn xuất mới mà các em tổng hợp ra qua nghiên cứu có thể mạnh hơn Zerumbone gấp 10 lần.
“Nếu so sánh với một đột chứng được dùng rất nhiều để đo mức độ gây độc tế bào ung thư, thì những dẫn xuất của chúng em gần như hoạt tính xấp xỉ với đột chứng này. Hiện nay, chúng em đã thử nghiệm các dẫn xuất này trên các dòng ung thư của người và môi trường thạch mềm - một dạng môi trường mô phỏng trên tế bào con người”, Quân cho hay.
Khi được hỏi về dự định thực hiện tiếp dự án này trong tương lai, cả 2 bạn cho biết: “Chúng em hướng tới mục tiêu trước mắt là tập trung tốt cho kỳ thi THPT Quốc gia 2017. Về nghiên cứu, chúng em mới chỉ dừng lại ở việc điều chế, tổng hợp những dẫn xuất mới, còn sản xuất ra thuốc hay không là một quá trình rất dài, cần sự giúp đỡ của nhiều nhà khoa học, bao gồm việc thử nghiệm trên động vật và bước cuối cùng là thử nghiệm trên cơ thể người”.
“Em luôn khao khát để có thể đưa dự án này vào thực tiễn, sau kỳ thi THPT Quốc gia sắp tới, chúng em sẽ dành thời gian và xin thêm sự giúp đỡ của các nhà khoa học”, 2 em nói.
Công Luân
