60% lao động giúp việc không có giao kết hợp đồng
Thống kê của Vụ Gia đình, Bộ VH-TT&DL cho biết, hiện có khoảng 60% người giúp việc trông coi trẻ em hàng ngày, khoảng 20% chăm sóc người già và 20% chỉ làm các công việc nội trợ. Đa phần trong số họ là những lao động phổ thông, thiếu các kỹ năng lao động cần thiết và chưa được xã hội thừa nhận là một nghề chính thống. Tuy nhiên, xã hội ngày càng phát triển, số gia đình có nhu cầu tìm người giúp việc ngày càng cao và lao động giúp việc gia đình đang ngày càng gia tăng trong thị trường lao động.
 | |
| 60% lao động giúp việc hiện không có giao kết hợp đồng |
Khảo sát của Vụ Gia đình cũng cho thấy, mặc dù Điều 139, Bộ luật Lao động hiện hành quy định: “Người được thuê mướn để giúp việc trong gia đình có thể giao kết hợp đồng bằng miệng hoặc văn bản, nếu được thuê mướn để trông coi tài sản thì phải ký kết bằng văn bản”. Tuy nhiên thực tế, quy định này thường bị chủ sử dụng lao động và người lao động “bỏ qua” dễ dàng. Gần 60 % số người lao động được hỏi cho biết họ và chủ sử dụng lao động đều thấy không cần thiết phải thiết lập hợp đồng (?!). 42,6% còn lại có giao kết hợp đồng thì chiếm đến gần 70% trong số đó là “hợp đồng miệng”, nên thiếu các điều khoản cụ thể, rõ ràng về trách nhiệm và quyền lợi của các bên giao kết hợp đồng.
Điều này đã kéo theo những “hệ lụy” không nhỏ như: Người lao động tự ý nghỉ việc, tự ý đòi tăng lương hoặc chủ sử dụng lao động có thể buộc người lao động thôi việc bất cứ lúc nào nếu thấy không hài lòng… Quyền lợi của người lao động làm giúp việc gia đình vì thế mà không được đảm bảo.
Giúp việc gia đình sẽ được công nhận là một nghề?
Bà Nelien Haspels, chuyên gia của tổ chức lao động quốc tế ILO cho hay, với việc chiếm 4-10 % tổng việc làm ở những nước đang phát triển và chiếm 1-25 % ở những nước công nghiệp hóa, lao động giúp việc hiện là một trong những phân khúc lớn và ngày càng gia tăng trong thị trường lao động. Tuy nhiên, do giúp việc gia đình không tạo ra lợi nhuận trực tiếp cho chủ sử dụng lao động nên tại nhiều quốc gia giúp việc gia đình chưa được nhìn nhận là một công việc thực sự.
Các chuyên gia về lao động cũng cho hay, nếu thừa nhận giúp việc gia đình là một nghề thì cơ quan quản lý sẽ phải đưa ra các quy định cụ thể để quản lý và bảo vệ người lao động làm nghề này. Chẳng hạn, quy định chủ sử dụng lao động bắt buộc phải ký hợp đồng với người lao động làm giúp việc gia đình thay vì thỏa thuận miệng như hiện nay…
Hiệndự thảo Bộ luật Lao động sửa đổi đã quy định chủ sử dụng thuê người giúp việc gia đình ổn định lâu dài sẽ phải ký hợp đồng lao động. Hợp đồng này sẽ phải tuân thủ các nguyên tắc quy định tại Bộ luật Lao động như lương tối thiểu, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, tiền lương làm thêm giờ, điều kiện lao động, các chế độ khác cho người lao động như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp… Dự kiến, sau khi được quy định tại Bộ luật Lao động sửa đổi, các văn bản hướng dẫn dưới luật cũng sẽ được ban hành theo hướng bảo vệ nhiều hơn cho quyền lợi của người lao động và tạo điều kiện cho loại hình lao động này phát triển.
Hoàng Nguyên
