PV đã có cuộc trao đổi với GS. TS Ngô Đức Thịnh, giám đốc trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn văn hóa tín ngưỡng Việt Nam để cùng mổ xẻ vấn đề này.
Đầu năm mới, nhiều người chạy ngược chạy xuôi tìm "thầy" để tiên đoán tương lai, giải trừ hậu họa. Điều này khiến hoạt động bói toán trở lên nhộn nhịp. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này, thưa giáo sư?
Xem bói, rút quẻ ngày xuân là một nét văn hóa truyền thống lâu đời của người Á đông. Bất luận phương Đông hay phương Tây đều tồn tại văn hóa xem bói. Tuy nhiên, cách thức xem cũng khác nhau. Người phương Tây xem bói chủ yếu dựa vào chiêm tinh học, ví dụ xem cung hoàng đạo, bói bài Tarot... Còn người phương Đông thì lại hay xem tứ trụ bát tự (dựa vào ngày tháng năm sinh để đoán số mệnh - PV), xem tướng mạo, chỉ tay... Ở nước ta cũng vậy, những loại hình bói toán này hiện đang rất thịnh hành. Nhiều người đặt câu hỏi tại sao nạn bói toán lại nở rộ như vậy? Đó là do sự phát triển của xã hội và chính xã hội phát triển đã "đẻ" ra bói toán. Xã hội càng phát triển người ta càng cảm thấy mơ hồ về tương lai. Họ tìm đến bói tonas như để tìm sự may mắn. Tâm lý ai cũng thích nghe lời thầy bói nói, thậm chí "ông to bà lớn" cũng muốn được nghe "thầy" "phán".
Có thể nói, hiện tượng bói toán giống như một bức tranh muôn màu ngày đầu năm, thưa giáo sư?
Đầu năm mới, những người đi xem bói đều mong "thầy" xem cho ngày nào trong tháng Giêng sẽ gặp may mắn, ngày nào xui xẻo. Rồi từ tháng 2 cho đến hết năm, "thầy" sẽ xem cho tháng nào làm ăn tốt, tháng nào xây nhà, dựng vợ gả chồng, lập công ty... Những bạn gái chưa có người yêu, thầy sẽ thúc giục làm lễ "cắt tiền duyên" để mong tìm được anh người yêu đẹp đẽ, công ăn việc làm ổn định. Những chị em đã yên bề gia thất thì được thầy "xui" làm lễ để được sinh con trai, chồng thăng quan tiến chức... Trường hợp đặc biệt, nếu gặp quẻ xấu hoặc rơi vào ngày số đen, các thầy sẽ chỉ cho vài "chiêu" để được tai qua nạn khỏi... Nói tóm lại, hoạt động bói toán đầu năm diễn ra muôn hình vạn trạng, len lỏi vào khắp hang cùng ngõ hẻm của xã hội... giống như một bức tranh đầy màu sắc. Trong đó có cả những mảng sáng và tối.
GS. TS Ngô Đức Thịnh
Nhiều ý kiến cho rằng, con người luôn có nhu cầu muốn biết về tương lai của mình. Khi họ cảm thấy bất an về tương lai thì thường hay đi xem bói. Giáo sư nhận định thế nào?
Điều đó là hoàn toàn chính xác. Bất kỳ lứa tuổi nào, địa vị nào đều có sự hoài nghi và hiếu kỳ về tương lai của bản thân. Những điều họ muốn biết là vấn đề tình duyên, con đường học vấn, công danh sự nghiệp hay gia đình... Nhiều người thậm chí muốn nhờ thầy bói lý giải về những giấc mơ mà họ gặp phải... Nhưng điều được quan tâm hơn cả có lẽ là vấn đề tiền bạc. Đơn giản, ai cũng muốn biết năm mới mình có kiếm được nhiều tiền không, có được thuận lợi không. Nói chung, có cầu ắt có cung...
Khó quản lý vì phân tán
Thầy bói xuất hiện ở đình chùa, miếu mạo, góc phố, công viên đến những điểm vui chơi công cộng. Một chiêu móc túi khôn ngoan là hầu hết những người đến xem, thầy bói đều phán là có hạn. Theo giáo sư, cần có chế tài gì để quản lý những đối tượng này?
Xã hội "đẻ" ra bói toán nhưng quả thực khó cấm được, đặc biệt là bói dạo. Bởi họ lang thang tản mát khắp nơi, đồ nghề mang theo cũng vô cùng giản tiện chỉ gồm chiếc túi vải, bộ bài tây vài đồng xu... Bất kỳ chỗ nào làm ăn thuận lợi họ đều ngồi lại mở sạp hành nghề. Điều quan trọng hơn cả là nhu cầu của người dân, càng có nhu cầu thì bói dạo càng phát triển và càng khó để dẹp. Các cơ quan quản lý chỉ xử phạt trong trường hợp họ tuyên truyền mê tín dị đoan, lừa tiền của người dân. Thiết nghĩ, việc xem bói cũng như lựa chọn thực phẩm và người đi xem là người tiêu dùng thông thái. Nếu thông thái họ sẽ lựa chọn, chắt lọc được thông tin thầy bói phán. Có thể xem bói chỉ để vui, để cầu mong may mắn, thành đạt. Việc xử lý thông tin cũng cần có kinh nghiệm, hiểu biết, không nên mù quáng tin tưởng vào lời thầy bói dẫn đến tiền mất tật mang.
Vậy giáo sư có những lời khuyên gì cho người dân về chuyện bói toán ngày đầu năm mới?
Trên đời không ai có thể đưa ra được câu trả lời chính xác về tương lai. Câu trả lời chính xác nhất nằm ở trong sự nỗ lực và ý chí vượt qua số phận của bản thân mình. Nếu thích xem bói có thể tìm đến những người có uy tín. Họ sẽ luôn biết cách chia sẻ với khách hàng của mình. Nếu quẻ bói tốt, họ sẽ nói với khách hàng những lời tốt đẹp và vui vẻ. Còn nếu quẻ bói không tốt, họ sẽ dành cho khách hàng những lời khuyên, lời động viên mang tính chất tích cực. Nhờ vậy mà tâm trạng của những người đi xem bói cũng trở nên thoải mái hơn. Trong cuộc sống, đôi khi bạn sẽ gặp phải những khó khăn, trắc trở. Lúc đó mà được nghe những lời khuyên từ thầy bói sẽ giúp bạn cảm thấy như được tiếp thêm sức mạnh. Năm Quý Tỵ được rất nhiều người mong chờ sẽ đem đến nhiều vận may trong cuộc sống. Chúc cho mọi người khắp nơi thế giới đạt được ước nguyện của mình trong năm mới này.
Xin cảm ơn giáo sư!
Anh Đức (thực hiện)
