Để thực hiện dự án được hoàn thành, 853 hộ dân Hương Điền và Hương Quang phải di dời. Gần nửa trong số này (414 hộ) đăng ký tự tái định cư. Tuy nhiên, trong quá trình GPMB, đã có những xung đột pháp lý xảy ra. 122 hộ dân sau khi nhận tiền đền bù, đã bất ngờ khởi kiện hành chính UBND huyện vì cho rằng, chính quyền giải quyết quyền lợi cho họ chưa thấu đáo.
Để làm rõ vấn đề bức xúc của người dân, chúng tôi đã có cuộc làm việc với nhiều cơ quan chức năng, đặc biệt là những người dân có đơn khởi kiện. Ông Trần Văn Lương ở xóm Kim Thọ là người có tên trong đơn nhưng không nhớ nội dung khởi kiện cũng nhưng các quyền lợi bị xâm hại. Ông chỉ cho biết, có người ở Hà Nội về vận động ông ký đơn, ký hợp đồng để họ đòi quyền lợi cho. Nghĩ là sẽ có lợi ích nên ông và một số hộ đã cùng nộp một số tiền (4 đến 10 triệu) để ký hợp đồng tư vấn pháp lý.
Từ danh sách ký tên khởi kiện, chúng tôi tìm đến nhà ông Lê Đường ở xóm Kim Thọ, xã Hương Quang. Qua tìm hiểu, hóa ra ông Đường đã chết trước thời điểm ký đơn tháng 5/2012) vài tháng đó vài tháng, ngày 20/3/2012.
Tiếp tục gặp ông Trần Văn Lương, trú ở xóm Kim Thọ cho biết: “Chúng tôi kiện chính quyền vì họ không thực hiện đầy đủ các chính sách đền bù theo các quyết định của Nhà nước”. Nhưng khi được hỏi, nội dung ông cần khởi kiện thì ông không nhớ được. “Chúng tôi kiện mấy vấn đề gì đó, tôi đã gửi đơn lên tòa án rồi, các anh cần thì tôi sẽ gọi người đến cung cấp cho”, ông này nói.
Ông Nguyễn Văn Thắng, Phó Chánh án TAND tỉnh Hà Tĩnh cho biết, tòa án đã nhận được 119 đơn của người dân xã Hương Điền và xã Hương Quang khởi kiện hành chính UBND huyện Vũ Quang. Tất cả các đơn kiện xoay quanh 5 vấn đề về chính sách áp giá đền bù, nội dung của các đơn kiện đều giống nhau. Theo ông Thắng, trong 3 ngày (từ 25 đến 25/4/2013, TAND tỉnh Hà Tĩnh đã tiến hành xét xử phúc thẩm công khai 5 vụ án hành chính khởi kiện UBND huyện Vũ Quang về các quyết định liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ di dân tái định cư thuộc Dự án Thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang. Tại các phiên tòa, những căn cứ chứng minh của nguyên đơn và các luật sư bảo vệ nguyên đơn không đủ sức thuyết phục và giá trị pháp lý nên HĐXX phúc thẩm đã không chấp nhận yêu cầu khởi kiện, yêu cầu kháng cáo của người khởi kiện, giữ nguyên quyết định của bản án hành chính sơ thẩm mà TAND huyện Vũ Quang đã tuyên trước đó. Ông Thắng cho hay: “Minh chứng thiếu thuyết phục mà các luật sư đưa ra tại phiên tòa là nói bà Tòng Thị Phóng, Phó Chủ tịch Quốc hội, trong lần về kiểm tra tại huyện Vũ Quang đã nói những hộ tái định cư ở đây được nhà nước hỗ trợ 1,4 tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế bà Tòng Thị Phóng từng về thăm tại huyện Vũ Quang”(!?).
Đại tá Trần Đình Nhị, Trưởng Công an huyện Vũ Quang cho hay: “Qua điều tra, chúng tôi được biết, vì nghe theo một số đối tượng hứa giúp khởi kiện đòi được tiền tỷ nên người dân tin tưởng nộp đơn. Người đứng ra viết đơn khởi kiện là ông Nguyễn Xuân Tình trú ở xóm 1, thị trấn Vũ Quang. Chúng tôi đã có bằng chứng việc ký hợp đồng tư vấn dịch vụ pháp lý giữa các hộ dân với ông Tình. Phiếu thu tiền của các hộ dân do ông Tình ký nhận. Mỗi phiếu thu từ 3 - 10 triệu đồng với lý do thu là chống phá hợp đồng tư vấn pháp lý - bảo vệ quyền lợi”. Theo ông Nguyễn Đình Đức, Phó Chủ tịch UBND huyện Vũ Quang: “Ông Nguyễn Xuân Tình và một số đối tượng nữa đứng ra làm hợp đồng trợ giúp pháp lý và thu tiền của dân là sai vì theo Sở Tư pháp Hà Tĩnh, ông Tình và những “cộng sự” chưa được Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh Hà Tĩnh cấp giấy phép hoạt động”.
Ông Nguyễn Đình Đức, cho biết thêm: “Những hộ còn lại sẽ vào ở tại các khu tái định cư đang được xây dựng. Trước đó, 414 hộ tự tái định cư đã nhận hết các khoản tiền đền bù từ năm 2011. Số tiền được đền bù có hộ lên tới 1,8 tỷ đồng và thấp nhất 350 triệu đồng. Sau khi nhận đầy đủ tiền, 122 hộ dân đồng loạt gửi đơn khởi kiện UBND huyện Vũ Quang”.
Vấn đề đặt ra là tạo sao có việc khởi kiện đông người như vậy trong khi các cơ quan chức năng đã làm hết trách nhiệm của mình. Phải chăng do nhận thức, bị kích động lôi kéo nên người dân mới tổ chức đứng ra chống đối. Vậy tại sao các cơ quan chức năng khi đã có các chứng cứ xác định việc tổ chức, lôi kéo người khởi kiện trái pháp luật, mục đích chống đối chính quyền lại chưa bị xử lý những người vi phạm? Đã đến lúc CQĐT phải vào cuộc làm rõ động cơ, mục đích của việc làm bất thường này.
Xuân Hồng – Đình Thông
