Kiểu 'yêu' dị thường của mầm bệnh gây chết người

Kiểu 'yêu' dị thường của mầm bệnh gây chết người

Thứ 3, 17/09/2013 | 13:35
0
Một loại nấm gây bệnh viêm màng não chết người có chiến lược giao phối vô cùng đặc biệt, trong đó nó làm "chuyện ấy" và sinh sản với bản sao của chính mình, theo một nghiên cứu mới.

Hầu hết các loài sinh sản qua giao phối đều cho ra đời thế hệ con là sự pha trộn gen của 2 bố và mẹ khác nhau. Tuy nhiên, nấm Cryptococcus neoformans - thủ phạm gây bệnh viêm màng não nguy hiểm chết người, lại sinh con đẻ cái "đơn tính", từ 2 cơ thể bố mẹ giống hệt nhau.

Hậu duệ của cặp bố mẹ giống nhau như đúc sẽ có thêm bản sao của một số nhiễm sắc thể hay các cấu trúc giống sợi chỉ mang ADN, nhất định, tạo nên sự đa dạng về gen so với ban đầu.

Theo nhà sinh vật học phân tử Joseph Heitman đến từ Đại học Duke (Mỹ), người đứng đầu nghiên cứu, sinh sản qua giao phối tồn tại để tăng sự đa dạng về gen của một loài, khiến chúng có khả năng thích ứng tốt hơn với các môi trường khác nhau. Dẫu vậy, "chuyện ấy" cũng đi kèm với một cái giá, đòi hỏi 2 cá thể phải tiêu tốn năng lượng và tài nguyên để tìm kiếm bạn tình.

Việt Nam Xanh - Kiểu 'yêu' dị thường của mầm bệnh gây chết người

C. neoformans có 2 giới tính là "a" và "alpha". Một cá thể "a" và "alpha" có thể sinh sản bằng cách giao phối với nhau, nhưng vì phần lớn các cá thể thuộc loài nấm này thuộc dạng "alpha", nên chúng từng được cho là sinh sản vô tính (từ một cá thể). Nhưng đến năm 2005, ông Heitman và các cộng sự phát hiện 2 các thể nấm giống hệt nhau về mặt di truyền có thể "ân ái" để sinh con đơn tính.

Các cặp nấm giao phối thường cho ra các con có vô số bản sao của một nhiễm sắc thể (NST) - hiện tượng được gọi là tính bội không chỉnh (aneuploidy), vốn gắn liền với các rối loạn nghiêm trọng ở người như hội chứng Down, bắt nguồn từ việc thừa một bản sao NST 21. Tuy nhiên, ở nấm, tính bội không chỉnh có thể mang đến lợi thế, chẳng hạn như giúp chống lại việc chữa trị tiêu diệt nấm.

Trong nghiên cứu mới, nhóm của ông Heitman nhận thấy, các cặp C. neoformans giống hệt nhau đã cho ra thế hệ con sở hữu một số đặc điểm khác với bố mẹ, chẳng hạn như kháng thuốc hoặc sắc tố cơ thể. Phần lớn các cá thể con này có thêm bản sao của các NST. Motọ số cá thể nấm sau đó bị mất đi các NST dư thừa và trở nên giống hệt bố mẹ, ám chỉ các bản sao NST dư thừa chịu trách nhiệm về tính đa dạng của các đặc điểm quan sát được ở thế hệ con.

Nhóm nghiên cứu kết luận, nấm C. neoformans đã gặt hái được các lợi ích của việc sinh sản bằng giao phối mà không cần phải trả giá cho "chuyện ấy".

Ở người, C. neoformans có thể gây viêm lớp màng bao quanh não. Hầu hết mọi người đều tiếp xúc với loại nấm này, nhưng việc viêm nhiễm nhìn chung chỉ tấn công những người có hệ miễn dịch suy yếu. Thống kê cho thấy, C. neoformans đã cướp đi sinh mạng của 600.000 người mỗi năm và gây ra khoảng 1/3 số ca tử vong có liên quan đến AIDS.

Các nhà nghiên cứu khẳng định, việc hiểu rõ cơ chế sinh sản của C. neoformans có thể dẫn tới sự ra đời của những phương pháp điều trị nấm tốt hơn.

Theo Vietnamnet/Daily Mail

Băng vệ sinh sản xuất từ... giấy phế thải

Chủ nhật, 12/05/2013 | 10:17
Bỏ ra 3000 đồng tôi đã mua được cả mớ băng vệ sinh trong tay. Miếng băng mỏng dính, vừa dùng đã dúm dó và bốc mùi hôi, bông bên trong trắng nhờ, điểm vài chấm vàng, xanh. Khi lột ra vứt bỏ, băng rách đôi, bông bên trong rơi lả tả…

Cá hồi và cơ chế sinh sản bí ẩn chống 'đẻ mướn'

Thứ 2, 09/09/2013 | 14:44
Các nhà khoa học tại Đại học East Anglia (UEA) của Anh đang tìm lời giải cho cơ chế lựa chọn bí ẩn, tránh nguy cơ thụ tinh “nhầm” mà cá hồi cái sử dụng.

Triệt tiêu khả năng sinh sản của sâu bệnh

Thứ 4, 28/08/2013 | 10:41
Các nhà côn trùng học đã xác định được một neuropeptide (protein truyền tín hiệu cho não) đặt tên là Natalisin, đóng vai trò kiểm soát các hoạt động sinh sản của côn trùng. Phát kiến này mở đường cho khả năng sản xuất ra các loại thuốc trừ sâu bệnh không gây ảnh hưởng lớn đến môi trường.

Cá hồi và cơ chế sinh sản bí ẩn chống 'đẻ mướn'

Thứ 6, 23/08/2013 | 15:34
Các nhà khoa học tại Đại học East Anglia (UEA) của Anh đang tìm lời giải cho cơ chế lựa chọn bí ẩn, tránh nguy cơ thụ tinh “nhầm” mà cá hồi cái sử dụng.

Sức khỏe sinh sản của học sinh đang bị nhà trường thờ ơ?

Thứ 2, 08/04/2013 | 14:41
Học sinh nam thường bị mắc các bệnh phổ biến về cơ quan sinh dục như hẹp bao quy đầu, lún dương vật, lệch lỗ tiểu…

Tăng cường chăm sóc sức khỏe sinh sản vùng khó khăn

Thứ 5, 24/01/2013 | 08:55
Năm 2012, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tiếp tục đẩy mạnh Chiến dịch tăng cường đưa dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình đến vùng khó khăn.

Cải thiện sức khỏe sinh sản

Thứ 5, 27/12/2012 | 23:58
Dự án Nhượng quyền xã hội BlueStar Ngôi sao xanh là một dự án xã hội hóa dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản để cải thiện tình trạng sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình (SKSS/KHHGĐ) của người dân Việt Nam.