Đá cây, đá sạch… chất lượng như thế nào mà đi khắp nẻo Hà thành vẫn thấy nó ở trong túi nilon, trong bao tải dứa... cùng với bụi đường. Chúng tôi đã có mặt tại một số cơ sở chuyên sản xuất đá sạch cung cấp cho thị trường Hà Nội để tìm hiểu.
Bao bì đá sạch liệu có sạch?
Ô nhiễm nghiêm trọng
Có mặt tại cơ sở chuyên sản xuất đá cây trên phố Linh Lang (Ba Đình, HN), chúng tôi không khỏi giật mình bởi sự ô nhiễm môi trường ở đây. Bên cạnh cổng ra vào luôn tồn tại dòng nước đen kịt hòa quện với rác thải sinh hoạt hàng ngày. Khu vực sản xuất bốc mùi khó chịu. Toàn bộ các trang thiết bị, dây chuyền sản xuất đá sạch được bố trí trong gian nhà cấp bốn rộng chừng 50 - 60m2, phía trên có bể cấp nước với những mảng tường ố vàng do dòng nước giếng khoan tạo nên, ngay cạnh đó có hai dàn máy lắng, lọc luôn hoạt động hết công suất để sản xuất đá thành phẩm.
Theo quan sát của PV, ngoài sự ô nhiễm nghiêm trọng môi trường sản xuất thì những người công nhân ở đây không tuân thủ bất kì tiêu chí nào mà ngành y tế quy định như phải sử dụng găng tay, đồ bảo hộ lao động. Họ còn ngang nhiên cởi trần, mặc quần đùi, sử dụng giầy dép thông thường (theo quy định phải sử dụng dép, ủng riêng biệt) đi lại trong quá trình sản xuất.
Một công nhân ở đây cho biết, sản xuất đá cây phục vụ người dân để bảo quản thực phẩm là chủ yếu nên ít ai để ý tới điều kiện vệ sinh. Vừa nói chuyện anh này thoăn thoắt chạy ra bể làm đá (nơi đặt các khay đựng nước thương phẩm) với đôi dép vừa đi bên ngoài vào cùng với đôi tay trần gỡ tấm bạt che mặt bể lên kiểm tra rồi nhấn mạnh chưa đầy một tiếng đồng hồ nữa sẽ cho ra một mẻ đá mới.
Tại một số cơ sở chuyên sản xuất đá cây ở khu vực Trung Văn (huyện Từ Liêm), Yên Xá (huyện Thanh Trì)... tình hình cũng chẳng hơn là mấy. Hầu hết người lao động tham gia sản xuất đều "quên" tuân thủ các quy định của ngành y tế.
Không chỉ ở các cơ sở sản xuất đá cây mà tại các cơ sở sản xuất đá viên tinh khiết tình trạng mất an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) vẫn diễn ra. ý thức về ATVSTP của công nhân tại các cơ sở rất kém, họ chỉ chú trọng làm đá mà bỏ qua các quy định tối thiểu nên có chuyện đá rơi vãi trên nền nhà ẩm ướt, nhầy nhụa bẩn vẫn được nhặt, đóng gói bán ra thị trường.
Đá cây chỉ để bảo quản thực phẩm?
Theo quy trình sản xuất đá tinh khiết đạt tiêu chuẩn thì nguồn nước lấy từ độ sâu 90m, được xử lý qua hệ thống lọc thẩm thấu ngược, và diệt vi khuẩn bằng tia cực tím. Các bộ phận khuôn đá, dao cắt đá, bồn cấp nước làm đá, cối lạnh và gàu tải đá của hệ thống máy sản xuất đá viên tinh khiết đều bằng inox, không gỉ.
Chu trình sản xuất đá khép kín hoàn toàn tự động, không có sự tiếp xúc trực tiếp với bàn tay con người. Tuy nhiên, phần lớn các cơ sở sản xuất đá sạch ở khu vực này đều sử dụng nguồn nước giếng khoan, trong khi đó với mặt bằng sản xuất và nguồn nước bị ô nhiễm như vậy liệu chất lượng sản phẩm có được đảm bảo?
Theo thống kê của Sở Y tế Hà Nội, hiện trên địa bàn thành phố có gần 50 cơ sở sản xuất đá đăng ký chất lượng sản phẩm và thuộc quyền quản lý của Sở. Một cán bộ y tế dự phòng thừa nhận: Việc mất vệ sinh về chất lượng đá phần nhiều là do quá trình vận chuyển, bụi đường, bụi xe bám vào và do các đại lý bán đá lẻ không đủ điều kiện trong bảo quản, đảm bảo chỉ số chất lượng ban đầu của đá. Ngoài ra, trong quá trình sản xuất đá đều phải sử dụng nước máy với những tiêu chuẩn kỹ thuật yêu cầu chặt chẽ mới cho đá viên tinh khiết.
Trong thời điểm dịch bệnh đang có nguy cơ lan rộng, người dân tuyệt đối không được sử dụng đá cây trong chế biến thực phẩm mà chỉ dùng để bảo quản thực phẩm trong thời gian ngắn. Bác sỹ ngành y tế dự phòng Nguyễn Văn Hướng phân tích: Trong môi trường lạnh vi khuẩn chỉ bị kiềm chế phát triển còn khi đá tan vi khuẩn tiếp tục sống và khả năng gây bệnh sẽ rất cao. Vì thế, dùng đá không sạch chế biến thực phẩm và bảo quản thực phẩm đều rất nguy hiểm cho thực phẩm và sức khỏe con người.
Thu Thêm - Hoàng Anh
