Nhiều người bảo luật sư Hoàng Xuân Tốn "gàn", là "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng". Vợ con, bạn bè cũng can ngăn vì lo lắng cho sức khỏe của ông. Nhưng với ông, những điều đó không quan trọng bằng niềm vui ông mang đến cho nhiều cảnh đời còn gặp khó khăn, bất công vì thiếu hiểu biết pháp luật.
Với cương vị tổng thư ký Hội Luật gia Liên cơ quan, ủy viên BCH Hội Luật gia tỉnh Thanh Hóa, trong quá trình tác nghiệp, luật gia Hoàng Xuân Tốn đặc biệt chú ý giúp đỡ những người có công với cách mạng. Vì lý do nào đó như thất lạc giấy tờ, hồ sơ nên chưa được công nhận, vinh danh.
Cho đến thời điểm này, đã có nhiều gia đình gặp khó khăn về mặt pháp lý được luật gia Hoàng Xuân Tốn tư vấn giúp đỡ dẫn đến thành công. Tiêu biểu như việc ông đã giúp đỡ thân nhân gia đình liệt sĩ Nguyễn Danh Dương - nguyên phó chủ tịch Ủy ban cách mạng lâm thời tỉnh Hà Tĩnh hy sinh năm 1945 được công nhận là liệt sĩ và là cán bộ tiền khởi nghĩa.
Luật gia Hoàng Xuân Tốn có tới 3 tấm bằng đại học. Mỗi tấm bằng thuộc một lĩnh vực khác nhau. Bằng Đại học Tổng hợp, khoa Văn, bằng Đại học Thương mại và gần đây nhất là của Đại học Luật Hà Nội khi ông đã xấp xỉ 60 tuổi.
Luật sư Hoàng Xuân Tốn
Sinh năm 1942, tại xã Hợp Thành, Yên Thành (Nghệ An) trong một gia đình có truyền thống cách mạng. Quê hương miền Trung nghèo khó nhưng đầy ắp tinh thần hiếu học đã hun đúc nên ở Hoàng Xuân Tốn những tính cách cần cù, ham học hỏi.
Ngay từ bé, Hoàng Xuân Tốn đã say mê đọc sách, đặc biệt là sách văn học. Ngoài văn học Việt Nam, ông còn đam mê đọc các tác phẩm văn học của Nga, Pháp, Trung Quốc… Ông thuộc làu "Truyện Kiều", "Chinh phụ ngâm" từ khi còn rất nhỏ.
Năm 1963, ông đi làm công nhân thủy lợi ở công trình thủy lợi Diễn - Yên - Quỳnh (Diễn Châu - Yên Thành - Quỳnh Lưu). Nhờ bản tính nhanh nhẹn, tinh thần trách nhiệm cao, ông được giao ngay nhiệm vụ phụ trách các máy bơm nước Diezen 35 sức ngựa để đảm bảo nước bơm rút đúng quy trình. Ngay sau đó, ông được Ty Công an Nghệ An quyết định điều về làm việc trong ngành tình báo. Thời gian này, ông góp phần không nhỏ trong việc đập tan âm mưu phá hoại của một số tổ chức phản động. Hoàng Xuân Tốn với sự mưu trí của mình đã thu được nhiều thông tin quan trọng về mạng lưới phản động này.
Sau khi chuyển công tác về Đoàn Vận tải ôtô số 40 thuộc Bộ Tư lệnh giao thông vận tải với nhiệm vụ chuyển súng đạn, xăng dầu vào chiến trường, dù được Cục Vận tải cho sang Liên Xô học nhưng Hoàng Xuân Tốn vẫn quyết định ở lại quê hương (Thanh Hóa). Sau đó, ông quyết định thi vào khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp và học cùng khóa 21 với nhiều nhà văn, nhà thơ trong đó có Hoàng Nhuận Cầm, Giáng Vân...
Tốt nghiệp Đại học, ông về giảng dạy tại Trường Bồi dưỡng cán bộ Thanh Hóa. Ở cương vị này, ông có nhiều sáng kiến, trong đó tiêu biểu là chủ trương "5 cây 1 con" rất phù hợp cho việc phát triển kinh tế của vùng Thanh Hóa.
Chưa bằng lòng, ông lại tiếp tục học đại học Thương mại, sau đó về làm trưởng phòng kinh doanh rồi phó giám đốc xí nghiệp thực phẩm nông sản Thanh Hóa. Cũng trong thời gian này, ông đã góp phần cho ra mắt sản phẩm bia Thanh Hóa và là người đầu tiên xuất khẩu bánh đa nem sang Pháp. Trước khi nghỉ hưu, ông công tác tại Ban Kinh tế Tỉnh ủy Thanh Hóa.
Chuẩn bị nghỉ hưu, một quyết định nữa của ông khiến nhiều người bất ngờ là đi học Đại học Luật. Tốt nghiệp Đại học Luật, ông tiếp tục học lớp Luật sư 6 tháng và trở thành một trong những người đặt viên gạch đầu tiên thành lập Hội Luật gia tỉnh Thanh Hóa.
Nguyễn Lân
