Lấy tiền ngân sách để giải quyết thất nghiệp: Lợi bất cập... hại?!

Người thất nghiệp háo hức

Có mặt tại các trung tâm giới thiệu việc làm trên địa bàn Hà Nội, tôi rất bất ngờ bởi nhiều người lao động đã tiếp cận được thông tin về chính sách giải quyết thất nghiệp của Nhà nước đối với người lao động. Chị Nguyễn Thu Huyền (ở Tiền Hải, Thái Bình) đã là công nhân của ít nhất hai doanh nghiệp, đến nay vẫn thất nghiệp đang lo ngại: "Ở cả hai doanh nghiệp tôi đã từng làm, họ bảo có đóng bảo hiểm, hàng tháng trừ tiền bảo hiểm vào lương. Khi họ ngừng hoạt động, đồng loạt công nhân, nhân viên đòi sổ bảo hiểm, họ nói không có, đến cơ quan bảo hiểm mà hỏi. Rồi họ biến mất, nhân viên, công nhân như chúng tôi chẳng biết kêu ở đâu". Anh Hoàng Tuấn Tú (Tứ Kỳ, Hải Dương) chia sẻ: "Muốn giữ lao động, doanh nghiệp nói có đóng bảo hiểm, trừ tiền hàng tháng của người lao động để làm tin. Khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, buộc phải đóng cửa thì chúng tôi mới biết mình bị lừa. Họ lừa cả số tiền ít ỏi hàng tháng do công sức chúng tôi làm ra. Nhiều người lao động như tôi đang thất nghiệp vì doanh nghiệp ngừng hoạt động. Tôi thấy, Nhà nước chuẩn bị chi ngân sách vào các dự án để cho chúng tôi về địa phương làm việc, tránh tình trạng thất nghiệp. Tôi đang lo lắng, không biết mình có đủ tiêu chuẩn ở trong danh sách được tham gia dự án Nhà nước đầu tư để tránh thất nghiệp không?".

Đi đến một số trung tâm giới thiệu việc làm khác ở quận Hoàn Kiếm, quận Hai Bà Trưng, Long Biên... (Hà Nội), qua tìm hiểu, chúng tôi cũng nhận được ý kiến tương tự như của anh Tú, chị Huyền. Khi biết thông tin, Nhà nước sẽ rót tiền vào giải quyết thất nghiệp bằng việc sẽ đầu tư vào các dự án ở địa phương, nhiều người lao động thất nghiệp ngoại tỉnh đã "chân ướt, chân ráo" đi đi về về để mong ngóng xem chính sách này bao giờ được thực hiện. Nếu thực hiện, thì tiêu chí nào để người lao động thất nghiệp được làm việc ở dự án tránh thất nghiệp.

Người dân đến làm thủ tục hưởng bảo hiểm thất nghiệp.

Anh Nguyễn Đức Thành (Bình Xuyên, Vĩnh Phúc) bộc bạch: "Tôi đi đi, về về, đăng ký lên xã, nhờ tìm việc làm để mong, khi có chính sách giải quyết thất nghiệp của Nhà nước về địa phương, tôi được trong diện ấy. Rất nhiều người lao động tự do đang thất nghiệp như tôi cũng đang "cóng" vì không biết, mình có được hưởng chính sách giải quyết thất nghiệp của Nhà nước không? Nhiều người lao động như chúng tôi còn "mách" nhau, về xã "chạy".

Quả thật, người lao động bị thất nghiệp rất mong muốn có việc làm để kiếm tiền lo lắng cho gia đình. Phần lớn họ là trụ cột trong nhà, vì thế, không có việc làm đối với họ là cả một điều kinh khủng trong cuộc sống. Nó kéo theo rất nhiều hệ luỵ cho chính họ, gia đình, con cái, người thân và rộng ra là xã hội.

Khó khả thi

Trong phiên họp toàn thể của Ủy ban các vấn đề xã hội đóng góp ý kiến cho dự thảo luật Việc làm. Dự thảo luật Việc làm có nêu, sẽ giải quyết thất nghiệp bằng dự án dùng vốn Nhà nước. Dù là một chính sách an sinh xã hội mới nhưng theo TS. Bùi Ngọc Sơn, Trưởng phòng Kinh tế thế giới, viện Nghiên cứu chính trị thế giới, việc làm trên khó khả thi. Ông Sơn cho rằng, việc đem tiền Nhà nước rót vào các dự án để kéo người lao động vào đó là cái nhìn manh mún. Ông cũng cho biết, ở nước ngoài, như ở Mỹ, khi kinh tế khó khăn, người thất nghiệp nhiều, Chính phủ sẽ cho người dân được nới rộng thời gian thụ hưởng chế độ thất nghiệp. Đồng thời họ sẽ xem xét đến một số quỹ để thay đổi nghề nghiệp, tạo ra những việc làm mới... Chính phủ sẽ đặt hàng các doanh nghiệp, tổ chức để tạo ra những công việc mới, tạo ra việc làm cho người lao động. Ví dụ, sẽ "đặt hàng" để mở một con đường cần sử dụng nhiều lao động... Bất cứ đơn vị nào có khả năng, không nhất thiết công ty Nhà nước mới được hưởng chính sách. Hoặc ở Mỹ, người ta muốn tạo ra những lao động có công nghệ cao thì Chính phủ sẽ đầu tư vào giáo dục nhân lực ở lĩnh vực đó... Bằng cách này, sẽ vừa tạo ra việc làm vừa tạo ra thế cho nền kinh tế trong tương lai.

Tiến sỹ kinh tế Nguyễn Thế Cường, viện Kinh tế Việt Nam trăn trở, hiện nay bên cạnh việc giải quyết các vấn đề trước mắt thì cần gấp rút tập trung vào vấn đề cải cách nền kinh tế.  Ông cho rằng: "Nếu chỉ giải quyết các vấn đề lặt vặt thì tình trạng thất nghiệp càng tăng cao. Chúng ta phải có chương trình cải cách nền kinh tế quốc gia, chương trình ấy phải đủ mạnh về nhiều mặt để xoay chuyển bộ máy kinh tế đang có nhiều trục trặc, hỏng hóc như hiện nay. Để làm được điều đó, cần  phải có chính sách tiền tệ, tiền lương, lao động, tài khóa... đi theo. Còn hiện nay chúng ta mới chỉ thấy chỗ nào "rách" thì "vá" chỗ đó. Thấy cái gì thiếu, yếu cũng xin tiền từ ngân sách trong khi đó ngân sách của chúng ta đâu phải là "nồi cơm Thạch Sanh" vơi lại tự đầy được".

Chuyên gia Nguyễn Thế Hưởng, trong lĩnh vực bảo hiểm, bày tỏ sự lo ngại về dự thảo luật Việc làm. Bởi theo ông, hiện nay khái niệm thất nghiệp của chúng ta còn nhiều thứ phải bàn. Với những nước khác thì khái niệm thất nghiệp rất rõ ràng, bởi đã đi làm phải đăng ký, đóng thuế,... nên khi thất nghiệp là biết được rõ ngay. Trong khi đó, ở nước ta thống kê con số lao động thất nghiệp rất khó. Có những lao động trên danh nghĩa có được hưởng tiền lương, nhưng thực tế lại đang thất nghiệp. Hiện nay, có nhiều doanh nghiệp phá sản, nhưng không công bố danh sách công nhân thất nghiệp nên về danh nghĩa những lao động trong doanh nghiệp đó vẫn chưa bị thất nghiệp. Có những người trên danh nghĩa là thất nghiệp, nhưng thực tế lại đã đi làm ở một nơi khác. Số người thất nghiệp thực tế không thống kê được. Chính vì sự hỗn loạn như vậy nên vị chuyên gia này cho rằng, luật Việc làm khó thực hiện và không có tác dụng.                                        

Thành Huế