Những phận đời trên chợ nổi Cái Bè

Chợ đầu mối lớn nhất của miền Tây

Chúng tôi có mặt tại chợ nổi Cái Bè lúc trời còn tờ mờ sáng để cảm nhận được cuộc sống của người dân và những hơi thở của vùng miệt vườn sông nước. Từ phía xa trên đoạn sông Tiền, những chiếc ghe đã thắp sáng, tiếng người chào mời mua hàng đã tấp nập. Nhiều ánh đèn bình sáng chói quét dọc, quét ngang để đón những nhà vườn đem hàng hóa ra bán. Thậm chí, có những chủ ghe ở xa đến từ chiều hôm trước đợi thương hàng giữa dòng sông suốt cả đêm.

Trên chiếc ghe bé nhỏ, anh Nguyễn Minh Kiệt (42 tuổi) cho biết, khu vực này trước đây là một vùng đất rậm rạp, xung quanh bạt ngàn cây cỏ dại, thú hoang. Mỹ - Ngụy đã từng lấy nơi đây để đóng đồn bốt. Cuộc sống mưu sinh, xuôi ngược khắp nơi, người dân đã đến đây khai hoang lập địa và gắn bó với mảnh đất này, làm nên những nét văn hóa độc đáo.

Gia đình anh Hà Đức Thắng (46 tuổi, Sóc Trăng) mưu sinh chợ nổi Cái Bè bằng nghề bán dưa hấu

Chợ nổi Cái Bè là nơi trung chuyển của nhiều miệt vườn xa xôi nên các mặt hàng ở đây rất đa dạng và phong phú, từ hàng nông sản đến đồ dùng gia đình. Từ hàng vải, đồ gia dụng, gia cầm, thủy hải sản cho tới cả đồ ăn, thức uống cũng không thiếu. Khu vực buôn bán trái cây nằm ở vàm chợ nổi, dọc theo cù lao Tân Long, dài tới cả cây số. Ghe thuyền từ TP.HCM, Long An, An Giang, Cần Thơ, Cà Mau tới để mua hàng. Vì thế, nơi đây đã trở thành chợ đầu mối lớn nhất khu vực miền Tây. Theo nhiều người dân ở đây cho biết, mỗi phiên họp chợ khoảng 400 đến 500 thuyền đầy ắp các loại trái cây neo dọc hai bên sông. Đặc biệt, vào những ngày cuối năm thì việc buôn bán nơi đây lại càng rầm rộ, nhộn nhịp hơn với đủ loại mặt hàng. Từ đây, hàng hóa được đưa lên các chợ trên đất liền, sang lại cho các ghe, tàu nhỏ hoặc phân phối dọc theo các dòng kênh, sông chằng chịt của vùng sông nước đồng bằng sông Cửu Long.

Chợ nổi Cái Bè mang nét duyên của miền quê, thuần chất miệt vườn, dân dã mà không kém phần lãng mạn. Vì thế sở Thương mại - Du lịch Tiền Giang đưa vào tour du lịch của tỉnh từ năm 2005. Giữa những chiếc ghe bầu chở hàng đang neo đậu nghỉ ngơi là nhiều chiếc thuyền du lịch đầy đủ kiểu dáng chở khách nước ngoài xuôi ngược đến các điểm du lịch làng cổ, vườn cây ăn trái. Điểm nổi bật của chợ nổi Cái Bè là các làng nghề truyền thống như: Bánh tráng, kẹo dừa, cốm nổ... Nơi đây mỗi ngày có hàng trăm lượt khách trong và ngoài nước đến tham quan khám phá những điều mới lạ của chốn sông nước.

Nơi chuyên chở những mảnh đời trôi nổi

Đằng sau cảnh tấp nập buôn bán trên mặt nước, chợ Cái Bè cũng là nơi hội tụ của nhiều mảnh đời xuôi ngược. Cuộc sống của họ cứ lặng lẽ, trôi nổi trên đoạn sông này qua bao nhiêu thế hệ. Nhiều gia đình gắn bó mưu sinh trên chợ nổi như một nơi thân thiết không thể dời xa.

Khi mặt trời lấp ló phía chân trời, dừng chân ở một chiếc ghe chở đầy khoai, chúng tôi trao đổi vội vã với chủ ghe. Dù chỉ là chiếc ghe bé nhỏ nhưng nó đã nuôi sống đại gia đình bà Lê Thị Đào (63 tuổi, quê ở Đồng Tháp) mấy chục năm nay. Với giọng mệt mỏi vì thức đêm, bà Đào cho hay: "Lúc trước, gia đình tôi làm ruộng nhưng cuộc sống khắc nghiệt, không đủ ăn và nuôi các con nên vợ chồng tôi đã vay mượn, bán ruộng đất nhà cửa mua được chiếc ghe để làm ăn. Sau gần ba năm, lặn lội tìm mối mua bán, vợ chồng tôi chật vật lắm mới trả được số nợ đó. Để có hàng bán, gia đình tôi phải sang tận Long An để thu mua hàng hóa. Cuộc sống của gia đình cứ thế lặng lẽ trôi qua, 9 đứa con của chúng tôi lớn lên và gắn liền với cuộc sống trôi nổi trên sông theo ba mẹ mà không đứa nào được ăn học. Cho đến bây giờ, 8 đứa đã có gia đình riêng và vẫn tiếp tục mưu sinh xung quanh khu vực chợ nổi Cái Bè. Dù cho cuộc sống hiện tại đã tạm ổn nhưng tôi thấy phiền lòng khi nghĩ đến tương lai của các con, các cháu của mình vì chúng  không có một chữ cắn làm đôi.

Bà Lê Thị Đào (63 tuổi, Đồng Tháp) trên chợ nổi Cái Bè

Từ vùng bún mắm Sóc Trăng, gia đình anh Hà Đức Thắng (46 tuổi) đang tất bật với ghe chở đầy những trái dưa hấu. Dừng tay trong giây lát, anh nói giọng vội vã: "Chúng tôi mưu sinh trên khúc sông này hơn hai mươi năm rồi. Hồi đó ở quê, vợ chồng tôi làm vườn nhưng chẳng đủ ăn. Góp nhặt mãi, tôi mới mua được một chiếc ghe nhỏ để đi buôn hi vọng cải thiện đời sống cho cả gia đình. Được nhiều bạn bè chỉ dẫn, chúng tôi đến tận Bến Tre để mua dưa về bán lại. Những ngày đầu buôn bán trên sông, gia đình gặp bao nhiêu khó khăn vất vả phải tiết kiệm lắm mới đủ hai bữa ăn đạm bạc cho các con. Trời nắng thì không có vấn đề gì nhưng nhiều hôm mưa to, tôi phải lặn lội giữa trời mưa để tát nước ra khỏi chiếc ghe vì sợ ngập chìm cả nhà".

Bên cạnh anh là cô con gái 5 tuổi, hồn nhiên nói về gia đình mình khi được chúng tôi hỏi thăm: "Năm nay con lên bốn tuổi nhưng chưa được đi học mẫu giáo vì ba mẹ còn bận làm ăn. Con rất thích nhìn các bạn đến trường”. Nhìn đứa con gái bé nhỏ của mình, anh Thắng lắc đầu rồi nói: "Con bé lanh lợi và rất thông minh nhưng tôi định đợi cháu đủ tuổi học lớp 1 mới gửi cho đi học vì hai vợ chồng xa nhà cả tháng không chăm sóc được".

Lướt qua hàng loạt gian hàng, chúng tôi ghé vào một chiếc ghe hay còn gọi là trạm xăng dầu trên chợ nổi của gia đình chị Trần Thị Tuyết Minh (46 tuổi, quê tại Cái Bè). Trải qua 24 năm vất vả với cuộc sống sóng gió trên sông, chị Minh cho biết: "Là người dân ở đây nhưng vì cuộc sống quá thiếu thốn, gia đình tôi đã chuyển hướng kinh doanh xăng dầu trên chợ nổi. Những ngày đầu tiếp xúc với mùi hôi của dầu, tôi phát ốm lên và chẳng ăn uống được gì vì để dễ bán cho người dân chúng tôi thường bỏ vào những chiếc thùng mà không đậy nắp. Vì thế, nhiều hôm trời mưa bão, cả gia đình đành ngậm ngùi đổ bỏ những chiếc thùng xăng dầu vì bị trộn lẫn với quá nhiều nước mưa. Sống lâu ngày với nó, bây giờ chúng tôi không còn ngửi thấy mùi hôi của chúng, mà còn thấy nhớ cái mùi thơm nồng của dầu máy khi lên cạn trong nhiều ngày. Dù vất vả, khó khăn nhưng cái nghề trôi nổi này trên sông đã nuôi sống cả gia đình bao nhiêu năm nay”. Quả nhiên đúng như lời chị Tuyết Minh, khi chúng tôi ghé thăm thì thấy chị và đứa con trai của mình vẫn tươi cười đon đả múc dầu bán cho khách mà một thiết bị bảo hộ cũng không có.

Trong tiếng máy nổ ầm ầm, anh Nguyễn Minh Kiệt, chủ chiếc ghe chở khách tham quan còn kể cho chúng tôi biết nhiều số phận bất hạnh trên chợ nổi Cái Bè, anh cho hay: "Từ lúc về làm ăn trên chợ nổi này, tôi thật sự cảm động với hoàn cảnh của gia đình chị Ba Hùng năm nay trên 60 tuổi. Chỉ với một chiếc xuồng máy bé nhỏ, hàng ngày, chị Ba vẫn lèo lái khắp nơi để bán nước cho người dân xóm chợ. Một mình chị tự tay nuôi 6 người con khôn lớn khi người chồng mất vì bệnh tật đã mấy chục năm nay. Nhiều hôm đau ốm, tôi vẫn thấy chị chạy xuồng đi bán nước và không quên ghé vào mời tôi mua những chai nước ngọt xanh đỏ. Tôi được biết, chị sống trôi nổi trên khúc sông này đã hơn 40 năm nay".

Bên cạnh nhiều số phận bất hạnh trên chợ nổi Cái Bè, anh Kiệt còn kể cho chúng tôi nghe về những tiệc cưới hạnh phúc trên những chiếc ghe. Anh Kiệt nói: "Hàng năm, rất nhiều cặp nam nữ tổ chức đám cưới trên sông sau một thời gian quen biết và tìm hiểu nhau trong khi đi bán ở chợ. Họ thường dành dụm tiền để thuê một chiếc ghe lớn rồi thuê đờn ca hát và tổ chức những bữa tiệc nho nhỏ để chúc mừng. Mặc dù không được sang trọng như trên cạn nhưng đám cưới của họ cũng không kém phần hạnh phúc và ấm áp từ những lời chúc phúc của mọi người.   

Thơ Trịnh