Chuyến bay mang ký hiệu KE 037 của Hãng hàng không Korean Air hạ cánh xuống sân bay quốc tế O’Hare vào lúc gần 11h sáng giờ địa phương. Sau hành trình từ TP.Hồ Chí Minh quá cảnh tại Seoul, chúng tôi đã chạm vào mùa hè nước Mỹ qua cửa ngõ Chicago và sẽ tham gia một số sự kiện nhân Hội nghị thường niên năm 2012 của Hiệp hội Luật sư Hoa Kỳ (ABA).
Theo dự báo thời tiết, nhiệt độ ở Chicago những ngày này khá lý tưởng, trung bình từ khoảng 17oC đến 27°C, nhưng độ ẩm khá cao và cuối giờ chiều tôi đã bắt gặp trận mưa rào đầu tiên.
Hội nghị thường niên năm nay được ABA lựa chọn tổ chức tại Chicago là thành phố đông dân nhất bang Illinois, đứng hạng thứ ba ở Mỹ sau New York và Los Angeles. Nằm ven bờ tây nam của hồ Michigan rộng lớn, thuộc một trong năm hồ cực lớn của vùng Bắc Mỹ, Chicago còn mang biệt danh “thành phố của gió” (Windy city), là trung tâm vận tải của nước Mỹ, có nhiều đường xe lửa và đường xuyên bang, có truyền thống lịch sử và nổi tiếng toàn thế giới về tài chính, công nghệ, kiến trúc… Là một đất nước đa sắc tộc với bề dày lịch sử hơn hai trăm năm, nhưng Mỹ là một quốc gia có mức độ phát triển về nghề luật nói chung, trong đó có nghề luật sư nhất trên thế giới. Hội nghị thường niên là một trong những chương trình hoạt động nổi bật của ABA, liên quan trực tiếp đến những vấn đề trọng tâm và chính sách có thể ảnh hưởng đến hoạt động luật sư của Hoa Kỳ. Hội nghị cũng sẽ là nơi cung cấp một loạt các sản phẩm và dịch vụ liên quan đến việc thực hành nghề luật sư.
Số liệu khảo sát hàng năm của ABA cho thấy, hiện Hoa Kỳ có khoảng trên 1,2 triệu luật sư trên tổng số dân khoảng 312 triệu, với tỉ lệ khoảng 01 luật sư/300 người dân. Theo tài liệu tham khảo của luật sư Richard S. Shine, rất khó ước lượng số lượng luật sư hành nghề trong lĩnh vực luật hình sự ở Hoa Kỳ, bởi không có cơ quan đăng ký Trung ương cho các luật sư này. Mặc dù mỗi luật sư hành nghề phải là thành viên của một trong 50 đoàn luật sư của tiểu bang, trong đó một số luật sư là thành viên của nhiều đoàn luật sư tiểu bang cùng một lúc, nhưng thực tế không có đoàn luật sư nào yêu cầu luật sư phải thông báo cho đoàn về việc mình có hành nghề luật hình sự hay không. Tuy nhiên, trong số các thành viên của ABA, có khoảng 19.000 người đã gia nhập bộ phận tư pháp hình sự, theo đó bày tỏ mối quan tâm về luật hình sự (bao gồm cả các công tố viên và luật sư bào chữa). Hiện ở Mỹ có khoảng 1.380 trợ tá bào chữa viên Nhà nước Liên bang và khoảng 10.000 luật sư tư nhân được chỉ định- là những người được các Tòa án liên bang trả lương theo quy định của Luật Tư pháp Hình sự nhằm đại diện cho các bị can có hoàn cảnh khó khăn tại các Tòa án liên bang. Ngoài ra, cần phải tính đến số lượng khoảng 31.000 người ở tiểu bang và khu vực so với 6.000 người ở liên bang làm việc trong các văn phòng bào chữa nhà nước.
ABA là tổ chức nghề nghiệp tự nguyện của các luật sư, với số lượng thành viên hiện tại khoảng gần 400.000 người. Hội đồng lãnh đạo của ABA gồm 38 thành viên có thẩm quyền và hành động nhân danh ABA, đại diện cho quyền lợi của các thành viên, có nhiệm kỳ ba năm, trong đó có đại diện một số bang, theo độ tuổi và giới tính, nghề nghiệp, dân tộc (trong đó đặc biệt có đại diện một sinh viên luật không có quyền biểu quyết), cùng 6 thành viên đương nhiên là Chủ tịch và một số chức danh lãnh đạo ABA. Trong chương trình của Hội nghị thường niên năm 2012, đáng lưu ý là sẽ có một số phiên thảo luận liên quan đến việc làm thế nào khu vực tư nhân và khu vực công có thể hợp tác để thúc đẩy các quy định của pháp luật quốc tế, với sự tham gia của các luật sư hàng đầu đến từ Microsoft, ACE Limited và LexisNexis. Nó còn bao gồm việc ghi nhận và tôn vinh các thành tựu của một số nữ luật sư xuất sắc trong lĩnh vực của họ và là tấm gương thành công cho các nữ luật sư khác, cũng như trao giải thưởng cho các luật sư và các tổ chức cá nhân trong ngành luật đã thể hiện xuất sắc với tư cách là tình nguyện viên cung cấp dịch vụ pháp lý cho người nghèo và có hoàn cảnh khó khăn. Các phiên thảo luận về nghề nghiệp như làm thế nào để trở thành luật sư giỏi hơn ở mọi cấp độ; tìm hiểu về việc thành lập và quản lý các hoạt động ở nước ngoài trong quá trình hành nghề có tính toàn cầu; những thách thức đối với khoa học giám định và các vấn đề có liên quan… sẽ thu hút sự quan tâm của các đại biểu.
Để có thể đạt được mức phát triển nghề luật sư như hiện nay, tùy thuộc rất nhiều vào cách thức tổ chức bộ máy quyền lực nhà nước, phân định chức năng tố tụng, cũng như một số nguyên tắc cơ bản được quy định trong Hiến pháp Hoa Kỳ. Mặc dù có sự khác biệt đáng kể giữa hệ thống tư pháp, nhưng trong điều kiện chủ trương mở rộng và bảo đảm tranh tụng dân chủ, hướng đến việc tôn trọng và bảo đảm quyền con người trong hoạt động tư pháp ở Việt Nam, một số quan niệm và cách tiếp cận phát triển nghề luật sư ở Mỹ cùng với các quốc gia phát triển khác, có thể là sự tham khảo hữu ích trong quá trình hoàn thiện mô hình tố tụng hình sự ở nước ta hiện nay.
Luật sư Phan Trung Hoài (Nguoilaodong.com)
