Tân Hoa Xã (Trung Quốc) ngày 3/10 thông tin, nhà máy lọc nước mới sẽ đi vào hoạt động từ ngày 1/10 để giải quyết vấn đề khan hiếm nước ngọt trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Theo truyền thông nước này, máy khử muối nước biển mà Trung Quốc xây trái phép trên đảo Phú Lâm của Việt Nam có công suất xử lý 1.000 tấn/ngày và cho ra khoảng 700 tấn nước ngọt.
Đây chỉ là một trong những hành động ngang ngược mà Trung Quốc tiến hành tại Biển Đông kể từ sau phán quyết của Tòa án trọng tài thường trực PCA ngày 12/7. Trước tình hình đáng lo ngại này, Mỹ đã phát đi thông điệp cứng rắn.
Ảnh 1: Hoạt động xây dựng đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc tại bãi ngầm Mischief (Đá Vành Khăn) thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam (Nguồn CSIS).
Chuyên trang quân sự National Interest (Mỹ) đầu tháng 10 dẫn tuyên bố của Bộ trưởng Không quân Mỹ Deborah James sau chuyến công du kéo dài 2 tuần tại các nước đồng minh thuộc châu Á. Mỹ coi hành động phi pháp của Trung Quốc là “rất đáng lo ngại” và tuyên bố mối quan hệ Mỹ - Trung hiện nay là “hết sức phức tạp”.
Bà James nhấn mạnh: “Ở khắp mọi nơi chúng tôi tới, tôi đã nói về tình hình Biển Đông. Song phía Trung Quốc vẫn đang tiếp tục hành động xây dựng trái phép và không có dấu hiệu thuyên giảm. Đây thực sự là vấn đề đáng lo ngại”. Bà James cáo buộc Trung Quốc không ngừng mở rộng quy mô cải tạo đảo trái phép ở Biển Đông và xây dựng rất nhiều công trình phi pháp trên đó.
Theo bà James, để đáp trả những hành vi khiêu khích của Trung Quốc, Mỹ sẽ tiến hành các hoạt động nhằm thực thi quyền tự do đi lại của các tàu chiến và máy bay chiến đấu của nước này trong khu vực. Như một bằng chứng thể hiện rõ hơn quan điểm của mình, bà James dẫn lại việc vài năm trước, Trung Quốc ngang nhiên thiết lập vùng nhận diện phòng không ADIZ ở biển Hoa Đông bất chấp sự phản đối của các nước trong khu vực. Đáp lại, Mỹ đã điều các máy bay ném bom chiến lược tầm xa B-52 bay qua khu vực này để thể hiện quyền tự do đi lại trên không.
“Chúng tôi muốn duy trì quan hệ tốt đẹp và cân bằng với Trung Quốc nhưng chúng tôi muốn Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế. Rõ ràng, việc tiến hành thêm các hành động tương tự là hoàn toàn có thể xảy ra”, bà James cảnh báo.
Gần đây nhất, tờ South China Morning Post của Trung Quốc dẫn lời quan chức ngoại giao nước này tuyên bố Bắc Kinh đang có tìm cách thiết lập ADIZ ở Biển Đông. Chuyên gia Kris Osborn của National Interest đưa ra bình luận: “Hành động khiêu khích này có thể sẽ truyền “cảm hứng” cho những phản ứng mạnh mẽ từ phía Mỹ và đồng minh của họ. Trong tình huống này, Không quân Mỹ nhiều khả năng tiến hành các bài diễn tập để duy trì sự tự do trên không”.
Trung Quốc là một cường quốc trên thế giới và có quyền lực mạnh mẽ trong khu vực. Vậy nên mọi hoạt động nhằm mở rộng ảnh hưởng của Bắc Kinh đều nhận được sự quan tâm của cộng đồng quốc tế. Bà James đánh giá, ADIZ mà Trung Quốc đơn phương thiết lập ở Biển Đông có ý đồ vượt xa ý nghĩa biểu tượng thông thường.
Hiện Không quân Mỹ có khoảng 45.000 binh sĩ ở nhiều căn cứ trên khắp Thái Bình Dương và Mỹ sẽ tiếp tục điều các “máy bay ném bom chiến lược tầm xa” như B-1, B-2 và B-52 tham gia các chiến dịch đảm bảo quyền tự do đi lại tại Biển Đông. Nữ Bộ trưởng cũng cho hay: “Tất cả các đồng minh của chúng tôi đều muốn Không quân Mỹ hỗ trợ huấn luyện các binh sĩ của họ và tiến hành các cuộc tập trận chung một cách thường xuyên hơn”.
Không chỉ lên tiếng mạnh mẽ phản đối việc thiết lập ADIZ của Trung Quốc ở Biển Đông, Mỹ và đồng minh còn lên án mạnh mẽ yêu sách “đường 9 đoạn” của nước này, yêu cầu Bắc Kinh tôn trọng phán quyết của PCA. Trước những hành động bồi lấp, cải tạo trái phép của Trrung Quốc tại vùng biển này, các quan chức Hải quân Mỹ khẳng định, Mỹ sẽ tiếp tục điều các tàu Hải quân của mình áp sát các đảo nhân tạo như trước đây đã từng làm bất chấp sự phản đối của Trung Quốc.
National Interest dẫn lời người phát ngôn Hải quân Mỹ, Trung úy Terry Loren, ông Loren nhấn mạnh: “Biển Đông là vùng biển quốc tế và Hải quân Mỹ sẽ tiếp tục tiến hành mọi hoạt động của mình tại đây. Mỹ ủng hộ mạnh mẽ việc tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và thực hiện quyền tự do hàng hải, hàng không và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình”.
Phương Anh
