Ngộ độc bánh bột ngô, bốn người thiệt mạng

Bốn người chết, bảy người nguy kịch

Qua tìm hiểu của phóng viên, chiều 29/4, gia đình ông Cháng Chừ Sá (thôn Lùng Vái, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang) cùng ăn bánh trôi làm từ bột ngô bị mốc. Hậu quả, 11 người ăn xong có biểu hiện đau đầu, buồn nôn, nôn, sốt, tiêu chảy... hai người bị nặng nhất đã tử vong tại nhà là cháu Cháng Mí H., 12 tháng tuổi và Cháng Thị Ch., 9 tuổi. Chín bệnh nhân còn lại đã được người nhà đưa đến bệnh viện đa khoa huyện Quản Bạ cấp cứu. Đến ngày 2/5, năm bệnh nhân bị ngộ độc nặng tiếp tục được chuyển đến bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Giang. Sáng 3/5, hai trong số năm người được cấp cứu tại bệnh viện đa khoa tỉnh đã bị tử vong là Cháng Mí Ch. (13 tuổi) và Cháng Sò Ch.(22 tuổi), do tình trạng ngộ độc quá nặng, nâng tổng số người chết vì vụ ngộ độc này lên bốn người.

Được sự chăm sóc tận tình của các bác sỹ BV đa khoa tỉnh Hà Giang, các bệnh nhân còn lại đã dần hồi phục và được xuất viện

Theo bác sỹ Trần Văn Học, trưởng khoa Hồi sức tích cực và chống độc - bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Giang,  bản chất bột ngô không gây ngộ độc nhưng do quá trình chế biến của đồng bào không đúng quy trình. Tập tục của đồng bào Mông thường hay nghiền ngô ra ngâm và đãi ngô nhiều tuần liên tục trong nước (thay nước liên tục) cho đến khi nhuyễn, tạo thành tinh bột ngô sau đó cho vào túi vải treo lên cho ráo hết nước rồi mang ra chế biến, ăn dần. Chính vì quá trình bột ngô đã được lọc hết nước nhưng do để lâu ngày đã hình thành một loại nấm mốc, mắt thường không nhìn thấy, khi ăn có nguy cơ ngộ độc cao. Loại nấm mốc đó hiện chưa được xác định một cách cụ thể. Tuy nhiên, nó chính là tác nhân gây ngộ độc thần kinh, tan máu, trụy tim mạch, hủy hoại tế bào gan dẫn đến tử vong nếu ăn phải.

Như vậy, liên tiếp trong thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh Hà Giang đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc thực phẩm rất đáng tiếc, nguyên nhân xuất phát từ nhận thức của người dân về vệ sinh an toàn thực phẩm còn hạn chế.

Còn đó những nỗi đau

Nói đến Cán Tỷ là nói đến địa danh có cổng trời, nơi xưa kia Vua Mèo cho dựng cổng thành kiểm soát cả một vùng đá Đồng Văn, Mèo Vạc. Cán Tỷ có 8 thôn với trên 810 hộ và 4.300 nhân khẩu, 100% là người dân tộc Mông. Đây là một trong những xã khó khăn nhất của huyện vì thiếu đất canh tác, đặc biệt nước sản xuất và sinh hoạt vẫn thiếu trầm trọng.

Ông Cháng Sò Giàng, người dẫn đường cho chúng tôi kể: Ở vùng cao khắc nghiệt này, từ xưa đồng bào Mông đã chú ý tận dụng sự ưu đãi của thiên nhiên để duy trì sự sống. Nếp sinh hoạt, ăn uống của người Mông vùng cao cũng đều lấy từ thiên nhiên hoặc do chính bàn tay lao động làm ra. Lương thực chủ yếu của bà con nơi đây là ngô. Món ăn phổ thông được đồng bào ưa dùng là ngô xay thành bột đồ bằng chõ hoặc nấu trong những chiếc chảo to để khô ăn dần được gọi là mèn mén. Khi ăn cho ít nước canh được nấu từ rau cải cay, rau tầm bóp, rau rớn hoặc một số loại rau rừng khác. Ngoài mèn mén là món ăn chính được làm từ ngô xay, người Mông ở đây còn dùng ngô non thái hạt, xay nhuyễn hoặc dùng bột ngô nếp làm bánh dợm, bánh trôi, bánh nướng. Do điều kiện sống trên núi nên ngoài thịt thú rừng, thịt gia súc, gia cầm, trứng gà, vịt, hiếm khi đồng bào được ăn tôm, cá. Thịt để dành lâu ngày thường được ướp muối, phơi hoặc sấy khô trên gác bếp.

Ngô xay, món ăn chính của đồng bào Mông nơi Cao nguyên đá

Vượt qua con đường quanh co với những dãy đá tai mèo lởm chởm, chúng tôi đến nhà ông Cháng Chừ Sá. Rất đông bà con trong thôn bản đang tập trung tại gia đình ông để chuẩn bị làm đám ma "tươi" cho các nạn nhân (người Hmông có đám ma "tươi" tức là lúc mới chết và đám ma khô, sau 13 ngày kể từ khi chôn cất). Thầy cúng, thầy khèn, kèn, trống, những người trong ban giúp việc tang lễ đang tất bật với công việc của mình. Các nghi thức như: Rượu gà, rượu lợn, ma bò đã được chuẩn bị. Những tiếng khóc nức nở nghẹn ngào lẫn trong âm thanh của tiếng  khèn, kèn, trống nghe não nề, bi thương.

Nhìn quanh căn nhà trống huơ trống hoác của ông Sá, chúng tôi thấy không có thứ gì đáng giá 100 nghìn đồng, ai nấy đều vô cùng thương cảm. Từ chăn màn, quần áo, đồ dùng trong sinh hoạt của gia đình đều cáu bẩn. Phía trên gác bếp, treo lủng lẳng mấy cặp ngô khô và một đoạn lòng bò. Nhìn nồi mèn mén nguội lạnh đặt cạnh bếp, kế bên là vài ba chiếc bát mẻ vứt lăn lóc, tôi hình dung ra cảnh cả gia đình ông Sá quây quần trong bữa tối với món bánh trôi ngô hôm nào, để rồi sau đó, bốn người thân của ông đã mãi mãi ra đi, những người còn lại vẫn đang chống chọi với cơn nguy kịch. Nhìn hình ảnh người mẹ trẻ đang ôm xác con thơ khóc lặng, một vài người khác thì cố gắng bón đồ ăn cho xác chết. Mỗi khi thức ăn rơi xuống, tất cả òa khóc. Chúng tôi cũng không cầm được nước mắt.

Phía ngoài kia, lẫn trong tiếng trống, tiếng khèn, tiếng kèn não nề tấu lên những bản nhạc của người Mông, đám trẻ con đứa có manh áo thì không quần, đứa có quần thì không áo mặt mũi lấm lem vui đùa nô giỡn như chưa từng có chuyện gì xảy ra. Bọn trẻ vẫn đang  hồn nhiên chia nhau những chiếc bánh ngô ăn ngon lành.                  

Hoàng Sa