Quang Phùng - tay máy 'của hiếm' trong làng nhiếp ảnh

Tại lễ trao giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2013, diễn ra ngày 29/8/2013 vừa qua, nhiếp ảnh gia Quang Phùng đã đoạt giải thưởng lớn cho những đóng góp thầm lặng của ông khi ghi lại cuộc sống thường nhật ở Hà Nội nhiều năm nay.

Mỗi bức ảnh,mỗi cuộc đời

Gần 10 năm chụp ảnh và gắn bó với phố phường Hà Nội, mỗi ngày nhiếp ảnh gia Quang Phùng đều thấy Hà Nội đẹp mỗi cách khác nhau. Vì đã từng làm ở bộ Ngoại giao, được đi đến nhiều nước, được nhìn thấy nhiều thắng cảnh đẹp nên ông có sự so sánh và nhận thấy rằng Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng có vẻ đẹp tiềm ẩn. Muốn ghi lại những khoảnh khắc đời thường ấy của phố phường, của nhân dân lao động nên từ khi nghỉ hưu, ông đã trở thành một nhiếp ảnh gia.

Nhiếp ảnh gia Quang Phùng nhận giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2013.

Hiện nay, nhiếp ảnh gia Quang Phùng đã "sở hữu" trong tay hàng vạn bức ảnh đẹp về Hà Nội, đó là những khoảnh khắc đẹp của thiên nhiên, con người Hà Nội, hay cảnh người dân đang mưu sinh trên các con phố ồn ã, náo nhiệt. Đặc biệt, kho ảnh ấy có cả Hà Nội trong các thời kỳ chiến tranh hay những đề tài hóc búa như tệ nạn xã hội, phá hoại môi trường. Để chụp được những bức ảnh về người nghiện ma túy, ông đã phải vác máy đến những khu dân cư ổ chuột có người nghiện lân la làm quen. Dường như thần thái của ông làm người đối diện tin tưởng hơn nên ông dễ dàng làm quen với những người dính vào tệ nạn xã hội như người nghiện ma túy, người nhiễm HIV, gái đứng đường... Tuy nhiên, khi chụp ảnh mỗi nhân vật, ông đều quan tâm đến thân phận, đôi khi lặng thầm dõi theo bước chân của họ mà xót xa. Họ không phải là những người vô tình đi qua ống kính của ông mà họ đã dừng lại và trở thành nhân vật trong cuộc đời nhiếp ảnh của Quang Phùng như một cơ duyên với ông.

Với mỗi bức ảnh, nhiếp ảnh gia Quang Phùng đều sáng tạo các góc chụp, bối cảnh chụp theo cách riêng của mình. Ông cho hay, mỗi tấm ảnh của ông không phải vô tri vô giác mà đó là một câu chuyện về cuộc đời nhân vật, những khoảnh khắc đẹp của thiên nhiên. Để có thời gian sáng tác, làm quen với nhân vật, ông đã chọn cách đi bộ thay vì đi xe đạp như trước kia. Mỗi ngày ông rời khỏi nhà từ rất sớm ra Hồ Gươm và những nơi có cảnh đẹp trên các con phố Hà Nội để chụp. Nếu để ý, nhiều người sẽ thấy rằng, có một ông lão hơn 80 tuổi, tóc bạc, vai đeo một cái túi nhỏ đựng chai nước, ngày nào cũng đeo cái máy ảnh đi quanh khu vực Hồ Gươm cả sáng, trưa, chiều để "săn" cảnh đẹp.

Theo kiến trúc sư Đoàn Đức Thành - thành viên Ban tổ chức giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2013: Cách đây chưa lâu, sau trận mưa của cơn bão số 6, Hồ Gươm bị ngập nước,  nhiều nhiếp ảnh gia muốn đi chụp ảnh lại phải quay về vì nước ngập sâu. Nhưng nhiếp ảnh gia Quang Phùng ngày nào cũng ra Hồ Gươm để chụp ảnh. Do không thể di chuyển bằng xe, nên ông đã lần từng bức tường của nhà dân quanh phố để chụp những bức ảnh đáng giá khi Hồ Gươm bị ngập nước. Chia sẻ về điều này, nhiếp ảnh gia Quang Phùng cho hay, ông không quản ngại vất vả để ghi lại những bức ảnh tự nhiên nhất. Ông sẵn sàng ngày nào cũng ra Hồ Gươm để chụp những tấm ảnh đẹp với bối cảnh chân thực nhất.

 Nhiếp ảnh gia Quang Phùng phát biểu tại giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2013.

Có người gọi tôi là lão gàn

Những bức ảnh của nhiếp ảnh gia Quang Phùng không chỉ làm xúc động những khán giả trong nước, mà nhiều người nước ngoài cũng thích. Ảnh của ông đậm chất Hà Nội với những gánh hàng rong, những phố phường tấp nập hay phản ánh những tiêu cực của xã hội như ma túy, mại dâm, môi trường... Những bức ảnh sinh động, chân thực ấy là cuốn nhật ký của xã hội hiện đại,  nhiều người nhìn vào để có sự cố gắng trong cuộc sống và hướng thiện hơn. Kho ảnh của ông chính là những tư liệu sống động về Hà Nội cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21.

Nhiếp ảnh gia Quang Phùng tâm sự rằng, chính họa sĩ Bùi Xuân Phái đã dẫn dắt ông vào nghề nhiếp ảnh. Ông từng theo chân họa sĩ Bùi Xuân Phái đi vẽ ở phố cổ Hà Nội. Chính những lần đi cùng ấy đã dấy lên trong ông tình yêu với Hà Nội, với những con phố rêu phong và những phận người bình dị. Với ông, Hà Nội là nguồn sáng tác vô tận và phong phú. Khi chụp những bức ảnh về Hà Nội, điều đầu tiên mà ông nghĩ đến đó là con người, là sự đối xử nhân văn và hào hoa cùng những người đang sống trên đất Tràng An.

Nhiếp ảnh gia Quang Phùng kể về việc nhiều người cứ thấy ông lang thang khắp các con phố Hà Nội, đi chụp cảnh nọ, người kia thì bảo ông là lão gàn dở, cứ đi chụp những bức ảnh không được trả tiền, mà ngày nào cũng rong ruổi trên các phố tìm tòi. Khi nghe những lời ấy, ông không tự ái mà hiểu rằng có người chưa hiểu mình nên mới nói vậy. Bởi với mỗi người nghệ sĩ,  niềm vui và đam mê là được thỏa sức sáng tạo với những điều mình thích mà không cần ai trả công.

Để chụp được một tấm hình đẹp, theo ông, không phải lần nào cũng thành công, có bức ảnh, ông phải chụp 10 ngày, thậm chí 5 tháng mới được như ý muốn. Vì không phải khoảnh khắc nào cũng giống nhau. Mỗi khi đi chụp về, ông đều xem lại ảnh  và nếu ảnh bị cháy, hỏng, ông phải tìm ra nguyên nhân để lần chụp sau tốt hơn. Với 10 năm cầm máy chuyên nghiệp, ông bật mí rằng, Hồ Gươm đẹp nhất là trong cơn mưa, sau cơn mưa và dưới nắng quái chiều hôm. Đó cũng chính là những khoảnh khắc sáng tạo nhất của người nghệ sĩ. Ông đã từng cho một người nước ngoài xem bức ảnh "Mưa Hồ Gươm" và người đàn ông ấy đã nhận xét rằng: "Tôi đã đi bốn biển, năm châu nhưng tôi thấy không đâu bằng Hà Nội bởi ở đây có nét trầm mặc, pha chút hiện đại rất hài hòa mà không thành phố nào trên thế giới có được...".   

Lạc Thành