Hằng ngày họ rảo bước trên khắp các con đường, ngõ hẻm của thành thố để mời chào khách mua những món hàng với từng đồng cắc lẻ.
Gánh nặng đôi vai
Đường Nguyễn Văn Cừ vào lúc 23h đêm, có những tiếng sột soạt của bọc ni lông gói hàng, tiếng lẩm bẩm đếm, phân loại những đồng tiền lẻ. Tất cả những âm thanh ấy gói gọn trong một khoảng không tĩnh lặng của đường phố về đêm. Thế rồi từng gánh hàng lần lượt rời theo đôi chân các chị về lại xóm trọ dưới chân cầu ông Lãnh.
Tôi gặp chị Mai vào một buổi chiều chạng vạng khi cơn mưa bất chợt của Sài Gòn vừa tạnh. Vẫn còn thu mình trong chiếc áo mưa trắng bằng bao ni lông được rạch ra, chị Mai ngẩng mặt lên tươi cười: "ăn bánh tráng hả? Lấy mấy ngàn?".
Tôi ngồi xuống cạnh chị, vừa làm chị vừa kể cho tôi nghe những nhọc nhằn. Quê ở Bình Định, chị có chồng và 3 con, đứa lớn hiện đang học năm thứ 3 Đại học Sài Gòn. Hai đứa nhỏ ở nhà với ba. Nhà có 3 sào ruộng, quanh năm cày cấy mà vẫn không đủ ăn. Ruộng ngày một cằn cỗi, thiên tai lụt lội hoành hành. Những đứa con thì ngày một lớn, chi phí sinh hoạt, học hành của con cái luôn là nỗi lo thường trực của hai vợ chồng. Thế rồi chị Mai quyết định vào TP.HCM kiếm tiền lo cho gia đình.
"Chỉ có cách ấy thì các con tôi mới có thể tiếp tục được đi học bằng bạn bằng bè. Tôi vào đây được 5 năm rồi, cứ 3 tháng về quê sạ lúa một lần xong lại đi. Nhớ các con lắm nhưng đành chịu thôi"- Chị Mai tâm sự. Nhìn người đàn bà nhỏ thó, ngồi co ro bên gánh hàng tay gọt xoài, tay xé bánh tráng trộn, đảo đến nỗi rã rời để rồi nhận được 5.000, 3.000 đồng cho một bọc, tôi chợt chạnh lòng.
Chị Lan ngồi kế bên kể, chị quê ở Phú Yên, vừa lấy chồng được 2 tháng. Tôi hỏi sao vợ chồng mới cưới nhau đã đi làm xa nhau thế này, Lan cười cười: "Khó khăn thì phải đi làm sớm chứ ở nhà thì không có ăn, hai vợ chồng không có đất đai, sống cùng bố mẹ chồng cũng khó khăn, thiếu thốn. Kìa, mẹ chồng tôi cũng đang ngồi bán hàng kia". Nhìn theo tay Lan, tôi thấy một người phụ nữ đang lom khom trộn bánh, mái đầu đã ngả sang mầu trắng. Chị tiếp lời: "Tôi vào đây bán còn chồng đi ra biển đánh cá. Chúng tôi dự định hai năm nữa mới sinh con còn bây giờ chưa dám nghĩ tới vì không có tiền nuôi con thì khổ lắm".
Mỗi người một hoàn cảnh, một nỗi lo riêng. Bao gánh hàng rong là bao mơ ước, khát vọng được đổi đời hay đơn giản hơn chỉ để no cái bụng để sống tiếp cho ngày mai. Nói là vậy nhưng hiểu được công việc của họ mới thấm thía được nỗi cơ cực đến tận cùng trong sâu thẳm bên trong những gánh hàng rong.
Gánh mồ hôi, gánh cả ước mơ
Tôi đi theo chị Mai về dãy phòng trọ ở dưới chân cầu, căn phòng rộng chừng 25 m2 nhưng có đến gần 30 con người trú ngụ. Họ đa phần là những người mưu sinh bằng nghề bán hàng rong. Mỗi sáng, chị Mai phải dậy từ lúc 3h sáng đi lấy bánh tráng, sau đó về phân loại rồi cho vào những bọc ni lông nhỏ để bán với giá 2.000 đồng/3 bọc. Những hôm làm xong mà còn sớm các chị lại tranh thủ chợp mắt một lát.
"Thiếu ngủ lắm cô ơi, sáng dậy sớm lấy hàng, rồi lại tất tả đi bán đến 11 - 12h khuya, nhưng nào có được ngủ luôn về đến phòng còn phải thu gom đồ đạc, tắm giặt nữa phải đến 1h đêm mới được ngả lưng. Đặt mình xuống là thiếp ngay, chưa kịp mơ đã phải dậy rồi" - Chị Hiền nằm kề chị Mai tâm sự.
Hiện nay con gái của chị Mai sắp ra trường, đứa con trai chuẩn bị thi Đại học. Nỗi lo này chưa hết, nỗi lo khác lại đè nặng lên đôi vai gầy guộc của người mẹ lam lũ.
Chị Mai cho biết: "Phải cố gắng cho con nó đi học thôi. Được cái chúng đều thương cha mẹ nên đứa nào học cũng giỏi. Năm sau con gái lớn của tôi ra trường rồi nên cũng đỡ lo một phần nào. Con trai kế thương tôi lắm, nó bảo không thi đại học mà thi vào một trường nghề vừa học vừa làm cho mẹ vất vả". Tôi hỏi chị khi nào thì về quê ở hẳn không đi bán hàng rong nữa. Chị cúi đầu cười ngượng: "Không biết đến bao giờ vì con còn đi học thì không thể nghỉ làm được. Chắc làm đến 80 tuổi luôn".
Một ngày mệt nhoài với đôi quang gánh trên vai, chị Hiền ngồi vật vờ ở một góc tường nhà nhai vội cái bánh mì mà tôi thấy chị gói kỹ trong bịch ni lông. Trông chị ăn bánh mà như trẻ con uống thuốc, chị nhăn nhó đến nỗi hai con mắt đục ngầu như chực trào ra nước. "Ăn để mà sống thôi chứ không ngon lành chút nào cả, bánh mì để lâu rồi vừa dai vừa cứng. Chúng tôi ở đây ai cũng thế thôi, cùng cảnh ngộ xa chồng con mà, không dám ăn cơm tiệm vì nghĩ đến con ở nhà đói khổ mà nuốt không vô".
Chị Mai, chị Lan và còn rất nhiều những người phụ nữ đang ngồi dọc ở vỉa hè, lề đường kia vẫn mang trên vai gánh nặng mưu sinh cho cả gia đình. Họ tha phương để tìm về ước mơ cho những đứa con hiếu học được đến trường. Không kể ngày nắng hay ngày mưa, họ lầm lũi bước chân trên khắp các ngả đường của thành phố. Trên mỗi gánh hàng rong là cóc, xoài, ổi, bánh tráng, muối, khô mực... bấy nhiêu món tạo thành cái nghề đeo bám họ suốt mấy mươi năm.
Nhưng cũng chính từ đây, bao đứa trẻ nhà quê nghèo khổ được cắp sách tới trường, bao ước mơ hoài bão được chắp cánh bay cao, bay xa. Và mỗi ngày niềm hy vọng càng được nhen nhóm lên sau những đôi vai chai sần kĩu kịt quẩy gánh đi khắp các con đường, ngõ hẻm mời chào khách mua từng đồng bạc lẻ.
Hoa Nguyên
