Báo cáo mới cập nhật của Chứng khoán VNDirect đã đánh giá tác động của xung đột địa chính trị đối với các ngành kinh tế Việt Nam, cụ thể là các biện pháp trừng phạt lên Nga và giá hàng hóa tăng cao.
Theo đó, VNDirect cho rằng các ngành có khả năng được hưởng lợi từ việc giá hàng hóa tăng bao gồm dầu khí, thép và phân bón. Mặt khác, các tác động tiêu cực có thể xảy đến với mảng dầu ăn, sản xuất thức ăn chăn nuôi và du lịch hàng không.
4 nhóm ngành hưởng lợi chính
VNDirect nhấn mạnh sẽ có 4 nhóm ngành hưởng lợi trực tiếp khi căng thẳng Nga - Ukraine leo thang.
Cụ thể, ngành dầu khí được VNDirect đánh giá tích cực trong cả ngắn hạn và dài hạn. Theo công ty chứng khoán này, giá dầu Brent được dự báo sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao do tác động tổng hợp đến từ tình trạng thiếu hụt nguồn cung toàn cầu hiện nay và tình hình căng thẳng địa chính trị tại Ukraine. Với mặt bằng giá dầu neo cao, VNDirect đánh giá nhóm cổ phiếu dầu khí sẽ không chỉ được hưởng lợi trong ngắn hạn, mà triển vọng dài hạn cũng sẽ được củng cố hơn khi giá dầu cao sẽ thúc đẩy các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí, giúp cải thiện nền tảng cơ bản của ngành.
Thép cũng là một ngành được đánh giá tích cực, VNDirect cho rằng các nhà xuất khẩu tôn mạ hàng đầu của Việt Nam (bao gồm HSG, NKG) có cơ hội tăng sản lượng tiêu thụ tại EU trong thời gian tới.
VNDirect cho rằng các nhà xuất khẩu tôn mạ hàng đầu của Việt Nam (bao gồm HSG, NKG) có cơ hội tăng sản lượng tiêu thụ tại EU trong thời gian tới. (Ảnh minh họa)
Ngành phân bón cũng sẽ hưởng lợi do giá tăng. Theo đó, Nga chiếm 13% tổng kim ngạch thương mại phân bón chính trên toàn cầu và gần 16% thương mại toàn cầu đối với các loại phân bón thành phẩm quan trọng. Do đó, các biện pháp trừng phạt do châu Âu và Mỹ áp đặt lên Nga sẽ gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung toàn cầu, dẫn đến tăng giá phân bón. Tại Việt Nam, giá phân bón bị ảnh hưởng bởi giá phân bón thế giới, giá tăng sẽ giúp cải thiện biên lợi nhuận gộp trong bối cảnh giá khí đầu vào tăng cao.
Bên cạnh đó, ngành thuỷ sản sẽ hưởng lợi để tăng xuất khẩu sang EU. Theo VNDirect, ngành cá tra Việt Nam có thể gián tiếp hưởng lợi từ căng thẳng Nga - Ukraine khi có thể tận dụng tình hình này để mở rộng thị phần và tăng kim ngạch xuất khẩu sang EU.
5 nhóm ngành chịu tác động tiêu cực
Bên cạnh 4 nhóm ngành hưởng lợi, VNDirect chỉ ra 5 nhóm ngành phải chịu tác động tiêu cực do căng thẳng chính trị giữa Nga - Ukraine lần này.
Thứ nhất, ngành dầu ăn bị đánh giá tiêu cực do giá dầu cọ và dầu đậu nành có xu hướng tăng do nhu cầu tăng. VNDirect chỉ ra Ukraine là quốc gia xuất khẩu dầu hướng dương lớn nhất thế giới. Nếu xung đột diễn ra trong ngắn hạn và Ukraine sớm khôi phục xuất khẩu dầu hướng dương, các công ty dầu ăn sẽ ít bị ảnh hưởng hơn. Tuy nhiên, nếu cuộc khủng hoảng kéo dài, biên lợi nhuận gộp của các công ty dầu ăn sẽ giảm mạnh trong năm 2022.
Tiếp theo là ngành thức ăn chăn nuôi. Theo đó, căng thẳng giữa Nga - Ukraine đã khiến giá lúa mì tăng 17,8% so với mức giá trước xung đột. Ngoài ra, giá thành phẩm từ ngô cũng tăng 8,4% so với trước khi xảy ra xung đột. Lúa mì và ngô là một trong những nguyên liệu chính để sản xuất thức ăn chăn nuôi, do đó giá tăng sẽ tác động không nhỏ tới chi phí đầu vào, gây sụt giảm lợi nhuận.
Thứ 3 là ngành vận tải hàng không. Cụ thể, giá dầu tăng mạnh ảnh hưởng tiêu cực đến biên lợi nhuận của các hãng hàng không. Đồng thời, việc tạm dừng các chuyến bay thương mại đến/đi từ Nga và Ukraine ảnh hưởng nhẹ đến sự phục hồi lượng khách quốc tế. Tuy nhiên, VNDirect cho rằng tác động này chỉ mang yếu tố ngắn hạn.
Việc tạm dừng các chuyến bay thương mại đến/đi từ Nga và Ukraine ảnh hưởng nhẹ đến sự phục hồi lượng khách quốc tế. (Ảnh minh họa)
Nhóm ngành chịu ảnh hưởng tiêu cực tiếp theo là điện khí. Xu hướng tăng của giá dầu Brent thế giới đã khiến giá khí nội địa tăng mạnh, kéo theo giá bán điện tăng. Giá bán cao ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng cạnh tranh của nguồn điện khí và biên lợi nhuận bị thu hẹp. Trong khi đó, tiến độ một số các dự án năng lượng của nhà đầu tư Nga có thể bị gián đoạn bao gồm nhiệt điện (Long Phú 1, Quảng Trị), và điện NLTT (Vĩnh Phong).
Cuối cùng, VNDirect nhận định điện than cũng phải chịu ảnh hưởng tiêu cực nếu căng thẳng chính trị leo thang. Năm 2021, Nga là thị trường xuất khẩu than lớn thứ ba sang Việt Nam (khoảng 527 triệu USD), chủ yếu là than nhiệt. Trong khi đó, Nga cũng là nước xuất khẩu than lớn thứ ba thế giới vào năm 2020 - theo IEA.
"Các nhà máy nhiệt điện than tại Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ thiếu nguồn cung khi khó chuyển đổi nhà cung cấp trong ngắn hạn. Tuy nhiên, chúng tôi kỳ vọng việc này sẽ có tác động ít do Việt Nam chỉ tiêu thụ khoảng 12% lượng than xuất khẩu hàng năm" - VNDirect nhận định.
