Thời điểm năm 1964 thôn Thạch Tân, xã Tam Thăng, TP. Tam Kỳ, Quảng Nam có 115 hộ, sau chiến tranh thôn có 189 liệt sĩ. Hầu như nhà nào cũng có người hy sinh, vì thế ở đó có những người phụ nữ góa bụa không nơi nương tựa.
Bà Lê Thị Khánh với những tấm bảng liệt sỹ trong căn nhà trống tuềnh toàng
Hiu hắt tuổi xế chiều
Ông Huỳnh Kim Ta trưởng thôn Thạch Tân dẫn chúng tôi vào nhà bà Nguyễn Thị Phong, năm nay đã 89 tuổi. Cả gia đình bà đều tham gia cách mạng, trong khi chồng và con chiến đấu xa nhà thì bà hoạt động trong Hội Thanh niên xã Tam Thăng. Năm 1968, chồng và người con trai duy nhất đi bộ đội đều hy sinh. Bà đau đớn ở vậy thờ chồng thờ con mà không đi bước nữa. Bây giờ khi tuổi xế chiều, bà sống thui thủi một mình trong nhà nhỏ, đôi khi sang nhà hàng xóm tìm chút niềm vui để vơi nỗi niềm mong nhớ.
Thấy chúng tôi đi vào, bà quá bất ngờ vì lâu lắm bà mới có khách đến chơi. Bà tâm sự, mỗi bữa bà nấu hai nắm gạo để ăn cả ngày, thấy ai đi chợ thì gửi mua con cá, mớ rau hoặc chờ người bán dạo đi ngang gọi mua chút mắm ăn qua ngày. Bà ngậm ngùi: “Nhiều đêm nằm nghĩ người ta có con có cháu để chăm chút. Còn tôi, chẳng còn ai bên mình, nằm chẳng buồn ngủ, sáng ra không muốn dậy. Vì dậy cũng có để làm gì đâu…”
Gần nhà bà Nguyệt có người hàng xóm tên Lê Thị Khánh, 77 tuổi, cũng cảnh nhà neo đơn. Căn nhà bà chỉ có một chiếc bàn gỗ, một chiếc giường đơn để ngủ và hai cái bàn thờ. Dưới căn bếp vừa nhỏ vừa tối, bà Khánh đang lọ mọ nhóm bếp thổi cơm. Rồi bà lọm khọm đi rửa rau. Rửa xong rổ rau bà đã ngồi xổm xuống đất thở mệt nhọc. Chiếc giếng khoan lấy nước sạch về dùng đã hoen gỉ, bà Khánh nói trong sự bất lực: “Nước đấy nhưng tui đâu còn sức mà kéo lên nữa! Ngày nào cũng nhờ mấy đứa nhỏ chăn bò trong xóm kéo giúp mấy thùng để dùng. Giờ già cả rồi, lại chỉ một thân một mình, giá có đứa con để nó đỡ đần lúc tuổi già thì hay biết mấy...”
Năm bà Khánh 28 tuổi thì chồng bà, liệt sĩ Nguyễn Thành Tiến hy sinh. Bà còn có người em trai vào quân ngũ năm 18 tuổi, nhưng cũng đã hy sinh trước năm 1968. Bà ở vậy vừa hoạt động cách mạng vừa nuôi người mẹ già mù lòa. Năm 2001, mẹ bà Khánh qua đời, từ đó đến nay bà sống một mình lầm lũi.
Bà Nguyễn Thị Bông ăn bữa cơm đạm bạc
Âm thầm “góp nhặt” thời gian
Ông Huỳnh Kim Ta cho biết, thôn Thạch Tân sống dựa vào lúa và nghề làm chiếu được truyền qua nhiều đời. Mùa thu hoạch cây cói lại trùng với mùa lúa, mùa khoai nên việc chẻ cói được giao cho những người già. Đó cũng chính là công việc kiếm cơm qua ngày của những người già như bà Nguyễn Thị Bông (76 tuổi), bà Trần Thị Thơ, (74 tuổi), bà Lê Thị Mới (79 tuổi) và nhiều người già khác nữa.
Bà Nguyễn Thị Bông cũng chẳng mấy may mắn khi cha và 2 em trai hy sinh. Gia cảnh nghèo khó nên bà không lấy chồng mà cùng mẹ lang bạt kiếm kế sinh nhai. Rồi mẹ mất, bà về lại mảnh đất quê nhà. Để sống qua ngày, bà nhận tước cói, để kiếm mươi mười lăm nghìn đồng mỗi ngày. Bà nghẹn ngào nói: “Ngày nào khỏe thì làm, chứ mấy lúc ốm đau đều trông vào hàng xóm cho gạo cho cơm chứ biết nương tựa vào ai...”
Mấy chục năm đã qua, những người phụ nữ này vẫn cứ thế, sống âm thầm và góp nhặt lại thời gian. Bà Nguyễn Thị Bông (76 tuổi) bảo: “Còn được sống để thấy ngày hôm nay thanh bình như thế này là may mắn lắm rồi. Tui cũng chẳng mong ước gì hơn thế nữa. Chừ còn đỡ khổ, nhưng ngày trước khổ gấp trăm gấp nghìn lần mà vẫn cố sống đấy thôi. Cứ sống mỗi ngày để nhặt thêm những niềm vui như ri cũng mừng chứ răng!”.
Không chồng không con, họ như ngọn đèn trước gió chỉ biết nương tựa vào nhau, hoặc nhờ vào sự thương cảm của bà con xóm giềng trong lúc trái gió trở trời. Chúng tôi cứ ám ảnh mãi hình ảnh của bà Nguyễn Thị Phong khi nhìn lên bàn thờ mà không có di ảnh của con, nước mắt rưng rưng: “Giá như con còn sống thì giờ này mẹ đâu cô quạnh thế này”.
| Thôn có nhiều hoàn cảnh khó khăn như thế Ông Huỳnh Kim Ta, Trưởng thôn Thạch Tân ngậm ngùi: “Vẫn biết đó là những gia đình cách mạng, hoàn cảnh hết sức khó khăn, lại neo đơn không ai chăm sóc, nhưng xã nhà còn nhiều khó khăn, dẫu đã cố hết sức để thực hiện công tác đền ơn đáp nghĩa nhưng vẫn chưa được nhiều. Chúng tôi sẽ cố gắng và đề xuất cấp trên quan tâm hơn nữa để các gia đình này bớt khó khăn”. |
Gia Ly
