Những phân tích giật mình về vụ nổ ở Phú Thọ

Không thể có chuyện... tự cháy!?

Thưa ông, với tư cách là nhà nghiên cứu, ông bình luận gì khi thông tin đưa đến dư luận là xưởng sản xuất pháo hoa của nhà máy Z121 tự cháy?

Vấn đề đặt ra ở đây là vật liệu gây cháy xưởng pháo hoa là gì? Chắc chắn không phải là do chập điện như các vụ cháy chợ, cháy nhà. Và cũng không phải là do hàn xì, sửa chữa do xỉ rơi xuống gây cháy. Đây là hai nguyên nhân mà cứ cháy là người ta đổ cho nó.

Thêm vào đó, ngày hôm xảy ra cháy nổ thì nhiệt độ không cao (ngày 12/10 nhiệt độ chỉ 22-330C, trên vùng Thanh Ba là miền rừng núi chắc chắn sẽ mát hơn) nên không phải là ngày dễ bốc lửa, cũng không phải ngày mưa để có sấm chớp phát ra tia lửa điện làm nguyên nhân gây cháy nổ.

Như vậy, trong trường hợp này, các vật liệu gây cháy là các vật liệu sử dụng trong quá trình chế tạo pháo hoa. Nguồn cháy có thể do mẩu thuốc lá, đóm thuốc lào hoặc máy chạy bắn tia lửa điện. Bởi vậy, hoạt động của một chiếc máy mài cũng có thể dễ dàng gây cháy khi có lửa bắn ra thời điểm có sự ma xát mạnh giữa máy và các thanh sắt trong quá trình mài.

Điều đó cho thấy, nguyên nhân gây ra vụ cháy có thể do vật liệu cháy bao gồm các nguyên liệu chế tạo pháo hoa như giấy bọc ngoài, kíp, thuốc, quả pháo hoa và quá trình cọ xát giữa các dụng cụ máy móc trong quá trình làm việc. Ngoài những khả năng gây cháy trên, trường hợp tự cháy là điều không thể xảy ra. Bởi vì, cũng với nhiệt độ trong phòng như vậy, người ta có thể để thuốc rất lâu mà không xảy ra cháy nổ.

TS Nguyễn Văn Khải.

Còn nguyên nhân chủ quan từ phía người lao động được nhìn nhận thế nào, thưa ông?

Trong một số trường hợp, người ta rải thuốc cháy nổ từ điểm cần phá huỷ cho đến một vị trí nào đó rồi tiến hành đốt, nhưng chỉ cần gạt hoặc tưới nước lên thuốc thì ngọn lửa cũng đồng thời bị dập tắt ngay lập tức. Tôi thấy người ta xếp và phơi pháo hoa một cách thủ công, lạc hậu. Điều này dẫn tới khả năng vật chứa chất nổ bị rơi, việc va đập mạnh có thể kích thích gây nổ. Đây là một vụ tai nạn khủng khiếp mà nguyên nhân của nó cần được điều tra, làm rõ.

Hơn nữa cũng phải xem vụ cháy này xảy ra ở ngoài sân hay trong nhà chế tạo, nhà sản xuất, nhà kho. Từ đó có thể phán đoán nguyên nhân gây ra vụ cháy có phải do việc bất cẩn đánh rơi, làm vỡ, va chạm hàng hoá trong quá trình vận chuyển, khuân vác hay không. Tôi vẫn nhấn mạnh khả năng "tự cháy" là một điều hoàn toàn phi lý.

Loại ra khỏi khu dân cư những nguy hiểm

Nếu các cơ quan chức năng không tìm ra nguyên nhân của cháy nổ thì việc phòng cháy chữa cháy sẽ không đạt được tiêu chí hạn chế tối đa nguy cơ cháy nổ?

Điều này là đúng bởi chúng ta không khoanh vùng được nguyên nhân thì không phòng ngừa tốt được. Theo ý kiến của cá nhân tôi, việc điều tra nguyên nhân vụ nổ trên cần phải tuân theo những quy luật tự nhiên về lý hoá học chứ không thể "phán" theo một cách máy móc theo kiểu "đo gia tốc viên đạn". Vấn đề đặt ra ở đây là công tác phòng chống cháy nổ được tổ chức như thế nào, chất lượng ra sao. Lấy ví dụ như vụ cháy ở Hải Dương, sau khi xảy ra cháy 2 giờ, xe cứu hoả mới đến, tại sao trước đó, dân không đập vỡ cửa kính để chữa cháy kịp thời? Nếu việc cứu hoả được tiến hành kịp thời, ngay sau khi xảy ra cháy thì chắc chắn đám cháy sẽ nhanh chóng bị khống chế, dập tắt. Rõ ràng hệ thống phòng cháy chữa cháy còn có những bất cập.

Nhiều người dân đang lo sợ về những khối thuốc nổ khổng lồ ẩn chứa nhiều nguy hiểm. Ông nghĩ sao về việc để một nhà máy có nguy cơ cao gần khu dân cư?

Một vấn đề quan trọng đặt ra sau vụ tai nạn kinh hoàng này là có nên đặt một xưởng sản xuất với khối lượng chất cháy nổ khổng lồ giữa một khu dân cư hay không. Chúng ta đặt ra giả thuyết trong ngày xảy ra vụ nổ, có một đám ma và một đám cưới được tổ chức tại khu dân cư gần nhà máy với rất đông khách khứa, xe cộ ra vào thì hậu quả sẽ nghiêm trọng đến mức nào? Qua chuyện này, một lần nữa cho thấy tình trạng "mất bò mới lo làm chuồng". Ngay cả một số kho xăng ở trung tâm thành phố Hà Nội cũng đang được di dời thì không có lý do nào những khối lượng thuốc nổ khổng lồ trên không được di chuyển đến những khu vực nằm xa khu dân cư để tránh ảnh hưởng đến sự an nguy của người dân. Đây là việc bắt buộc phải di chuyển mà phải di chuyển từ lâu rồi mới đúng. Hiện nay, các công ty kinh doanh, các nhà sản xuất đều đặt lợi nhuận lên trên cao nhất, bất chấp việc ảnh hưởng đến cộng đồng. Điều này là không thể chấp nhận được.

Xin cảm ơn ông.

Minh Khánh – Cao Tuân