Chương trình 134 là tên thông dụng của Chương trình hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, đời sống khó khăn mà Chính phủ áp dụng từ năm 2004 nhằm mục đích đẩy nhanh tiến độ xóa nghèo cho các hộ dân tộc thiểu số.
Theo đó, tỉnh Ninh Thuận đã triển khai thực hiện Quyết định 134 từ năm 2004-2006 tại nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số thuộc các huyện Bác Ái, Thuận Bắc… Tuy nhiên đến nay, nhiều căn nhà đã xuống cấp, xuất hiện nhiều vết nứt trên tường, mái tôn, cửa chính…
Nhiều căn nhà đã bị xuống cấp nghiêm trọng, bà con đã phải bỏ nhà đi nơi khác sinh sống. (Ảnh: Duy Quan).
Nhiều hộ đã từ bỏ căn nhà bị xuống cấp để lên rẫy sống hoặc tự dựng chòi bằng vách đất để ở. Họ sợ nhà cũ bị sập đổ bất ngờ, không bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản.
Trong 2 ngày 3/9 và 4/9, PV báo Người Đưa Tin đã đến các xã Phước Chiến, huyện Thuận Bắc và xã Phước Kháng, huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận để ghi nhận thực tế về hiện trạng trên.
Theo quan sát của PV, nhiều căn nhà của bà con nơi đây đã bị xuống cấp hoàn toàn, nhà bị bỏ hoang nhiều người phải đi ngược lên rẫy trên núi cao để ở.
Thống kê của UBND xã Phước Chiến cho thấy, trên địa bàn có 93 hộ đồng bào Ra Glai được hỗ trợ xây dựng nhà theo Quyết định 134. Hiện có 67 căn nhà bị xuống cấp nghiêm trọng. Nhiều căn nhà bị bỏ hoang do đồng bào không có kinh phí để tu sửa.
Chị Chamaléa Thị Trâm ở thôn Tập Lá, xã Phước Chiến, huyện Thuận Bắc lo lắng nói: “Nhà tôi đã xuống cấp từ nhiều năm nay, các vách tường đã bị nứt toác có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Hiện, gia đình không dám ở trong căn nhà này nữa”.
Vách tường nhà chị Chamaléa Thị Trâm ở thôn Tập Lá, xã Phước Chiến, huyện Thuận Bắc đã bị nứt toác, có thể đổ sập bất cứ lúc nào. (Ảnh: Duy Quan).
Cách nhà chị Trâm khoảng 200m là căn nhà của gia đình anh Chamaléa Quynh, thôn Tập Lá cũng chung cảnh ngộ. Do nhà bị hư hỏng nặng và sợ bị sập bất ngờ nên gia đình anh Quynh phải đóng cửa, tự dựng tạm một căn chòi bằng đất cạnh nhà cũ để ở.
Anh Quynh bộc bạch: “Từ khi làm nhà tạm, gia đình thường lên rẫy ở, có khi vài ba tháng mới về một lần. Chúng tôi sợ nhà cũ sập, đè lên căn nhà tạm làm bằng vách đất kế đó, không bảo đảm an toàn”.
Nhớ lại cơn bão số 12 năm 2017, anh Ca Dá Thái, thôn Tập Lá, xã Phước Chiến, huyện Thuận Bắc kể: "Năm đó, cơn bão vừa đến là hàng loạt căn nhà 134 của bà con ở đây đều bị tốc mái hoàn toàn. Bà con phải tự sơ tán qua nhà hàng xóm hoặc về nhà cha mẹ đẻ của mình để tránh bão. Sau cơn bão năm 2017, nhiều căn nhà được địa phương hỗ trợ cũng đã được sửa lại. Nhưng chỉ là lợp lại mái tạm thời không đảm bảo an toàn. Ai cũng lo sợ nhà bị tốc mái thêm một lần nữa”.
Các vách tường nhà của bà con tại huyện Thuận Bắc đang trong tình trạng nứt toác và "chờ sập". (Ảnh: Duy Quan).
Trao đổi với PV, ông Pa Tâu A Xá Ngoan, Phó Chủ tịch xã Phước Chiến, cho biết: "Chương trình 134 xây nhà cho đồng bào dân thiểu số thực hiện từ năm 2004, đã trải qua 14 năm, nên nhiều nhà bị xuống cấp nghiêm trọng. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, bà con không có tiền để sửa lại nhà. UBND xã cũng đã tổng hợp số nhà bị hư hỏng và kiến nghị lên huyện, tỉnh sớm xem xét hỗ trợ sửa chữa nhà ở cho đồng bào, để bảo đảm tính mạng và tài sản trong mùa mưa bão sắp tới, nhưng chưa nhận được phản hồi. Xã không có kinh phí, nên đành chấp nhận cảnh để cho bà con bỏ nhà đi lên rẫy vừa ở, vừa sản xuất như những năm trước".
Đây là nhà của anh Chamaléa Quynh, thôn Tập Lá từ nhiều năm nay đã bị xuống cấp, anh phải dựng một cái chòi bằng đất cạnh nhà cũ để sống. (Ảnh: Duy Quan).
Theo thống kê của UBND huyện Thuận Bắc, toàn huyện đã có 778 hộ được hỗ trợ xây mới nhà ở theo Chương trình 134. Tuy nhiên, đến nay đã có 297 căn xuống cấp và 25 căn nhà hư hỏng nặng không thể ở được.
Nguyên nhân được UBND huyện Thuận Bắc xác định là do thời gian xây dựng lâu; vốn đầu tư xây dựng cho 1 căn nhà thấp (8.000.000 đồng/hộ); số nhà xuống cấp và hư hỏng tập trung các hộ nghèo có đời sống đặc biệt khó khăn, không có vốn sửa chữa hàng năm; ý thức bảo quản, sửa sang của một số hộ chưa cao.
Người dân nơi đây hằng ngày mong chờ sự hỗ trợ từ các cấp, các ngành quan tâm, hỗ trợ kinh phí để họ sửa lại nhà, an tâm ổn định cuộc sống trong mùa mưa bão sắp tới.
