Cậu bé phải mất một lúc mới ngồi được vào chỗ của mình sau khi len qua quá nhiều hàng chân người. Trong khi cha cậu bé ngồi cạnh cửa ra vào, cậu bé lại ngồi cạnh cửa sổ, giữa những người trông ngái ngủ, khó tính và mệt mỏi sau một đêm không được ngủ đẫy giấc.
Khi tàu bắt đầu vào đường hầm, cậu bé trượt khỏi chỗ và tôi cảm thấy tay cậu chống vào đầu gối tôi. Cậu bé rướn người lên, có lẽ muốn nói gì đó với tôi. Tôi cúi xuống để nghe nhưng bất ngờ thay, cậu bé hôn vào má tôi một cái! Lúc đó tàu ra khỏi đường hầm. Rồi cậu bé ngồi lại vào chỗ của mình và ngắm cảnh bên ngoài cửa sổ.
Trông cậu rất hạnh phúc. Tôi thật sự ngạc nhiên. Sao cậu bé lại hôn một người lớn không hề quen biết trên tàu nhỉ? Tôi còn ngạc nhiên hơn nữa khi cứ thỉnh thoảng, cậu bé lại đứng lên, hôm vào má những người lớn ngồi cạnh cậu, từng người một. Bối rối, chúng tôi nhìn về phía người đàn ông. Cha cậu giải thích:” Cháu nó rất hạnh phúc vì khỏe mạnh trở lại và được sống. Cháu đã ốm nặng rất lâu rồi!”. Chuyến tàu dừng ở ga cuối. Người đàn ông và cậu bé hòa mình vào đám hành khách.
Tôi vẫn còn cảm thấy cái hôn của cậu bé trên má, cái hôn làm tôi hạnh phúc và cả băn khoăn nữa. Liệu có bao nhiêu người trưởng thành trao cho nhau những cái hôn để chia sẻ niềm vui được sống? Cậu bé đã không chỉ chia sẻ với tôi một cái hôn ngọt ngào mà còn cả những băn khoăn muốn nhắn gửi: đừng để bản thân mình “chết” trước khi tim ngừng đập.
Sự sống, là một điều kỳ diệu. Được có mặt trên cõi đời này là một duyên lành. Chúng ta cần phải nắm bắt cơ hội hiếm hoi đó để tự hoàn thiện chính bản thân chúng ta trong từng khoảnh khắc của cuộc đời ta, mà không phải là sống với thái độ dửng dưng, thờ ơ, sống chỉ mãi mê chạy theo những thứ phù phiếm bên ngoài, để rồi phải hối tiếc những năm tháng đã trôi qua một đi không trở lại. Cuộc đời này ngắn ngủi lắm, vô thường đổi thay vẫn không ngừng tiếp diễn, chúng ta cần phải trân quý từng phút giây của cuộc sống, không phung phí vào những việc bất thiện lành, mà toàn tâm toàn ý vào những điều tốt đẹp không chỉ cho mình mà còn cho cả những chúng hữu tình xung quanh ta. Làm được như vậy, thì sự sống của chúng ta mới thật sự đáng giá, chất lượng cuộc sống của ta cần phải được đo lường như vậy, mà không phải là ở khoảng thời gian dài hay ngắn ta hiện diện trên cõi đời.
Trước hết, ngay tại thời điểm này, ta hãy thử nhìn nhận lại xem mình có đang thực sự trải nghiệm cuộc sống một cách đủ đầy hay không. Hay là trong tâm tưởng ta, đang quẩn quanh bao niệm ý, bao ảo hình, thanh vọng từ thuở nào đó trong quá khứ, hoặc là tâm trí ta đang mường tượng đến những viễn cảnh xa xôi trong tương lai. Rồi thì với những dòng tâm niệm đó, ta lại nẩy sinh ra bao xúc cảm. Có khi thì nuối tiếc những việc đã qua, lúc khác lại hoang mang, lo lắng cho những điều chưa xảy đến. Trong một ngày trôi qua, ta hãy thử kiểm lại xem, những nghĩ suy miên man về quá khứ, về tương lai như thế chiếm giữ bao nhiêu phần trăm trong tâm tư ta. Ắt hẳn là rất nhiều phải không. Chúng ta cần mạnh dạn nói lên với chính mình, không phải e dè, trốn tránh sự thật là ta đã tự đắm mình trong những cảnh tượng như thế, những cảnh tượng suy cho cùng chỉ là những ảo ảnh không hơn không kém. Thật là hao tổn năng lượng biết bao khi chúng ta tự mình trò chuyện với chính mình về những điều không thực như thế. Những lúc đó, có phải là ta trông giống như những người mắc phải các chứng bệnh thần kinh không được bình thường hay sao, ta thì thầm thủ thỉ đủ điều mà không có điều nào là thực sự đang tồn tại ngay chính thời điểm đó.
Vậy là ta đã không thực sự sống một cuộc sống trọn vẹn và đủ đầy, mà ta đang lang thang, lênh đênh trôi nổi nơi những cõi nước ảo mờ của quá khứ và tương lai, ta chẳng thể tận hưởng được từng phút giây quý báu của thực tại, vốn vẫn thường hay bị lãng quên. Con người chúng ta là vậy đó, vẫn có thói quen nghĩ suy miên man về những điều đã qua và chưa tới mà bỏ quên mất thực tại sống động đang trôi qua, một thực tại nếu mà ta sống tỉnh thức được với nó trong từng phút từng giây thì chắc chắn một điều rằng ta sẽ cảm thấy yên ổn, và hạnh phúc ngay tức thì. Hạnh phúc không nằm ở những tưởng tượng, mà hạnh phúc sẽ hiện ra nơi ánh nhìn, nơi sự hay biết của ta. Nếu ta có chánh niệm, có sự hay biết không buông lơi đối với từng ý nghĩ, từng lời nói, và từng hành động của mình diễn ra như thế nào trong từng khoảnh khắc của thực tại, tức là ta đang sống trọn vẹn cuộc đời ta, tận hưởng thật đủ đầy hương vị sống động của cuộc sống, và cảm thấy thật nhẹ nhỏm, lành an biết bao, hơn hẳn những lúc mãi mê đắm chìm trong những nghĩ suy, lo lắng đầy thị phi về những gì đã qua, và chưa tới. Sống như vậy, sống chánh niệm và tỉnh thức trong từng khoảnh khắc quý báu của cuộc đời, là một cách sống làm cho mỗi người chúng ta sẽ dần trở nên tốt đẹp hơn.
Bên cạnh cách sống như thế, vẫn còn một cách sống khác, cũng có thể giúp cho con người chúng ta không phải thốt lên những tiếng lời ca thán đầy nuối tiếc về khoảng thời gian đã trôi qua một đi không trở lại. Đó, không gì khác hơn, là chúng ta cần có ý niệm về cái chết sẽ xảy đến với mình vào bất kỳ lúc nào, và trong bất kỳ cách thức nào mà chúng ta chẳng thể lường trước được. Khi chúng ta đang ngồi, đang đi, đang đứng, hay đang nằm, cái chết cũng có thể bất thình lình ập đến. Khi chúng ta đang vui vẻ hay sầu muộn, cái chết cũng có thể không hẹn trước mà hiển hiện ra. Khi chúng ta đang trong tâm trạng nhẹ nhàng, thảnh thơi, hay nặng nề, ảm đạm, cái chết cũng sẽ đến lôi chúng ta đi trong bất kỳ khoảng khắc nào. Ngẫm nghĩ lại, thì thấy rằng nếu như chúng ta không thể lựa chọn được thời điểm và cách thức từ giã cõi đời này, mà hoàn toàn bị động trước viễn cảnh ra đi không thể nói lời từ biệt, vậy thì tại sao ta không chủ động mà sống sao cho thật ý nghĩa trong từng khoảnh khắc quý báu của cuộc đời. Thử hỏi nếu như ngay bây giờ, trong tâm ta đang quẩn quanh những ý niệm chẳng lấy gì làm thiện lành, mà bỗng dưng, ta ngã lăn ra chết, thì ắt hẳn rằng nghiệp lực khi đó của ta sẽ dao động thiên về phần bất thiện nhiều hơn là thiện lành, và ta sẽ có một đời sống kế tiếp trong những cõi nước không an lành, tốt đẹp.
Còn nếu như, ta biết giữ chánh niệm, và tỉnh thức trong từng khoảnh khắc nhỏ nhiệm của dòng đời ta, mà không phải là để cho những tà niệm sai lầm trái với luân thường đạo lý, để cho những ý niệm bất thiện mặc sức tung hoành tác oai tác quái thì nếu có bất ngờ chết đi, ta cũng sẽ có được những kết quả tốt đẹp, sẽ được sống trở lại trong những cõi nước an lành. Hãy để cho ý niệm về cái chết, và tái sinh như thế luôn hiện diện trong tâm tư chúng ta, để cho ta có thể sống một cách trọn vẹn, đủ đầy, để cho ta như được tiếp thêm nguồn sinh lực mà thực thi những điều tốt đẹp cho cả mình và những chúng hữu tình xung quanh. Hãy ý thức về cái chết đang cận kề, vô thường đang hiện diện, lúc thì ta khỏe mạnh, lúc khác lại bệnh tật, đau yếu, chính những ý niệm, những trải nghiệm đó, sẽ giúp cho ta có được ánh nhìn đúng đắn hơn về ý nghĩa của sự sống mà ta đang mang trên người. Có phải là khi vừa khỏi cơn bệnh, ta cảm thấy hưng phấn và yêu đời biết bao, có phải là khi thấy ai đó vừa giã từ cõi đời, trong ta lại khởi lên nỗi niềm miên man về lẽ thật của cuộc đời, có sinh, có già, có bệnh, và có chết đi, những lúc như thế, ngay khi vừa có nghĩ tưởng như vậy, vừa có xúc cảm như vậy, là ta đang thực sự sống một cách trọn vẹn trong từng phút giây cuộc đời mình.
Sống sao cho có ý nghĩa, không khó mà cũng không dễ. Khó là khi ta cứ để cho bản thân mình trôi nổi trong những cõi nước đầy ảo tưởng về những gì đã qua và chưa tới, mà không phải là tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của thực tại, là khi ta mãi mê chạy theo những thứ giả tạm bên ngoài để rồi nẩy sinh ra những tâm tưởng bất thiện lành, mà không phải là luôn có ý thức hướng về những điều tốt đẹp. Dễ là khi ta biết nhận ra và buông xả những quẩn quanh nghĩ tưởng đó, là khi ta ý thức được sự sống đang trôi qua, cái chết đang đến gần, và dòng nghiệp lực sẽ có thể lôi kéo ta đi đến bất kỳ nơi nào tương ứng với những niệm ý, những dao động nơi tâm tư ta, để rồi ta có thể luôn khởi lên trong ta trong từng phút giây của cuộc đời những ý niệm thiện lành, lợi cho cả mình và những chúng hữu tình xung quanh nhằm giúp cho ta nếu như có phải chết đi một cách đầy bất ngờ cũng sẽ có được một đời sống kế tiếp trong những cõi nước tốt đẹp.
Thiền Tịnh Tâm
