Trước đó, TAND TP. Hà Nội mở phiên xét xử sơ thẩm vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo Điều 281-BLHS và lần lượt tuyên phạt các bị cáo Phạm Hải Bằng (SN 1969) – nguyên Phó Giám đốc BQL dự án đường sắt (RPMU) cũng là đối tượng giữ vai trò lớn nhất trong vụ án bị tuyên phạt 12 năm tù.
Tiếp đến, Nguyễn Nam Thái (SN 1977) – cựu trưởng phòng dự án 3 (RPMU) phải nhận 11 năm tù. Phạm Quang Duy (SN 1975) – nguyên Phó Giám đốc RPMU bị tuyên phạt 8 năm 6 tháng tù.
Nhóm cựu cán bộ BQL các dự án đường sắt trong phiên xét xử sơ thẩm.
Với nhóm cựu cán bộ dự án đường giữ chức vụ cao hơn, Trần Văn Lục (SN 1958) – nguyên Giám đốc RPMU bị tuyên phạt 5 năm 6 tháng tù và Trần Quốc Đông (SN 1964 – nguyên Giám đốc RPMU, nguyên Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cùng Nguyễn Văn Hiếu (SN 1962) - nguyên Giám đốc RPMU cũng đều phải lĩnh cùng mức 7 năm 6 tháng tù giam.
Không đồng ý với quyết định của tòa cấp sơ thẩm, 4 trong tổng số 6 bị cáo đã có đơn kháng cáo. Cụ thể là Nguyễn Nam Thái kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Tiếp đến, Trần Văn Lục, Trần Quốc Đông và Nguyễn Văn Hiếu cùng có kháng cáo cho rằng không phạm tội.
Riêng Phạm Hải Bằng (SN 1969, trú tại phường Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội) và Phạm Quang Duy (SN 1975, ở phường Khương Đình, quận Thanh Xuân) – đều là cựu Phó giám đốc RPMU không có kháng cáo và cũng không bị kháng nghị. Tuy nhiên, cả 2 bị cáo này cùng được trích xuất ra phiên tòa phúc thẩm để làm rõ các tình tiết của vụ án.
Cũng theo bản án sơ thẩm, tội phạm của các bị cáo được thể hiện như sau: Từ tháng 9/2009 đến tháng 2/2014, với cương vị là Phó Giám đốc BQL các dự án đường sắt, kiêm Chủ nhiệm Dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 1, tuyến Yên Viên - Ngọc Hồi, giai đoạn 1), Phạm Hữu Bằng đã thỏa thuận với các nhà thầu do Công ty Tư vấn giao thông Nhật Bản (gọi tắt là JTC) làm đại diện để nhận về 11 tỷ đồng.
Toàn bộ số tiền trên được Bằng lấy danh nghĩa là kinh phí hỗ trợ triển khai dự án từ phía các nhà thầu. Tuy nhiên, trên thực tế hàng chục tỷ đồng các nhà thầu thi công “hỗ trợ” đều được Bằng cùng các đồng phạm chi dùng vào các việc không có trong danh mục liên quan đến dự như: chi lễ ký kết hợp đồng, tiếp khách, in ấn tài liệu, hội họp, đi lại, lễ tết, làm ngoài giờ và hỗ trợ cho cán bộ, nhân viên đi nghỉ mát…
Đối với các bị cáo từng là cấp trên của Bằng là Trần Văn Lục, Trần Quốc Đông và Nguyễn Văn Hiếu, mặc dù không bàn bạc hay chỉ đạo gì về số tiền cấp dưới nhận trái phép từ các nhà thầu, nhưng trong thời gian làm Giám đốc RPMU đều được Phạm Hải Bằng báo cáo rõ về nguồn gốc số tiền bất chính.
Nhiều lần nhận được báo cáo của Bằng, thay vì có biện pháp ngăn chặn hoặc báo cáo lên chủ đầu tư để xử lý cán bộ sai phạm thì các cựu Giám đốc RPMU lại “lặng thinh” và trong những dịp lễ, tết còn đều đặn nhận tiền được trích ra từ nguồn thu nhập bất chính này.
Riêng đối với Phạm Hải Bằng, trong số 11 tỷ đồng mà RPMU có được từ việc gợi ý các nhà thầu, ông ta đã “đút túi” 4,8 tỷ đồng. Khi vụ án bị phanh phui, cựu Phó giám đốc BQL các dự án đường sắt cho rằng đã dùng phần lớn số tiền sử dụng riêng để tiếp khách, ngoại giao nhưng không chứng minh được.
Sau 3 ngày xét xử và nghị án, sáng 9/11, TAND Cấp cao tại Hà Nội đã đưa ra phán quyết đối với nhóm cựu cán bộ BQL các dự án đường sắt (RPMU).
Cụ thể, HĐXX phúc thẩm nhận định, Nguyễn Nam Thái vốn là điều phối viên của RPMU và được Phạm Hải Bằng giao làm chủ Dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 1, Yên Viên - Ngọc Hồi, giai đoạn 1). Quá trình thực hiện dự án, Thái trực tiếp nhận tổng cộng 3,4 tỷ đồng từ Bằng để sử dụng.
Do đó, cấp tòa sơ thẩm xử lý bị cáo với vai trò đồng phạm với bị cáo Bằng là đúng người, đúng tội và đúng pháp luật. Nhưng xem xét một số tình tiết giảm nhẹ, HĐXX quyết định tuyên phạt Nguyễn Nam Thái bị tuyên phạt 9 năm tù về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Đối với bị cáo Trần Quốc Đông, quá trình điều tra cũng như ở cả 2 cấp tòa đều thành khẩn khai nhận hành vi của mình. Bị cáo đã nộp lại 30 triệu đồng hưởng lợi bất chính và tiếp tục bồi thường, khắc phục hậu quả 220 triệu đồng.
HĐXX cũng quyết định giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự cho bị cáo, do vậy, Trần Quốc Đông bị tuyên phạt 7 năm tù.
Đối với Trần Văn Lục và Nguyễn Văn Hiếu do không có căn cứ để chấp nhận nên HĐXX phúc thẩm quyết định bác toàn bộ nội dung kháng cáo.
Liên quan, với kháng cáo phản bác lại việc kê biên toàn bộ tài sản là nhà đất của vợ Phạm Hải Bằng (SN 1969, trú tại phường Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội) – cựu Phó giám đốc RPMU, cấp tòa phúc thẩm cũng chấp nhận một phần. Theo đó, HĐXX phúc thẩm quyết định chỉ kê biên 1/3 nhà đất của vợ chồng Bằng, thay vì kê biên toàn bộ như cấp sơ thẩm áp dụng.
Yến Nhi
