Nhiều ý kiến cho rằng, một trong những lý do chính khiến người giúp việc trở thành thủ phạm gây án xuất phát từ phía chủ nhà. Liên quan đến vấn đề trên, PV báo Nguoiduatin.vn đã có cuộc trao đổi với luật sư Trịnh Quang Chiến, Đoàn luật sư Hà Nội.
Giao trứng cho ác
Trong khi nhiều người giúp việc nhận được sự tin yêu, gắn bó với chủ nhà, thì cũng có nhiều người giúp việc lại lợi dụng điều đó để gây tội ác, trộm cắp, lừa đảo. Câu hỏi đặt ra là giải pháp nào để tránh tình trạng đáng tiếc này, thưa ông?
Xã hội ngày càng phát triển, đi đôi với sự phát triển đó là nhiều hình thức dịch vụ ra đời để đáp ứng nhu cầu của cuộc sống. Người giúp việc là một trong những dịch vụ mà cả người sử dụng và người lao động đều rất cẩu thả trong việc tuyển dụng. Tôi lấy ví dụ, cùng là nước châu Á, nhưng ở Hàn Quốc, hay Nhật Bản, người giúp việc đều phải trải qua một khóa đào tạo tại một trung tâm môi giới việc làm. Tại đây họ được học kỹ năng như nấu nướng, kỹ năng chăm sóc trẻ, kỹ năng chăm sóc người già...
Luật sư Trịnh Quang Chiến.
Đặc biệt là kỹ năng xử lý các tình huống, học cách sử dụng các thiết bị hiện đại, kỹ năng sống và giao tiếp. Do đó trước khi cung cấp dịch vụ cho khách hàng, người lao động bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề, khi đó người sử dụng lao động mới chấp nhận người lao động. Ở Việt Nam, vẫn còn tình trạng quá tùy tiện trong việc tuyển dụng lao động phổ thông, nhiều người còn nghĩ rằng, cứ nhận một người về giúp việc, giao việc, sau đó dạy họ vẫn chưa muộn? Không cần ký hợp đồng, không cần chứng chỉ hành nghề, nhiều người còn cho đó là sự phức tạp hóa vấn đề. Họ đâu biết rằng sự tùy tiện và dễ dãi đến mức mất cảnh giác, giao cả tính mạng con cái mình cho người giúp việc cai quản, là một trong những nguyên nhân dẫn tới hậu quả đáng tiếc.
Theo ông, các gia đình nên rút ra bài học gì từ thực trạng đáng lo ngại này?
Trên thực tế đã có nhiều vụ khi xảy ra mất trộm, lừa đảo, thậm chí là án mạng, thân chủ đến báo công an, lúc đầu chính quyền nghĩ là anh em họ hàng, sau đó mới biết là người giúp việc. Chính vì lẽ đó phía gia chủ cần phải có một số kỹ năng cần thiết như phải có khoảng cách đối với người giúp việc, kín kẽ về tài sản, nhất là tài sản có giá trị. Khi thuê người giúp việc và cho họ ở trong nhà thì phải thực hiện việc khai báo tạm trú tạm vắng với công an phường sở tại. Trước khi tuyển người giúp việc, người sử dụng lao động cũng cần phải nhận xét tư cách đạo đức, kiểm tra nhân thân về người lao động.
Tuy nhiên, vấn đề mấu chốt vẫn là ý thức từng cá nhân con người cụ thể.
Chủ nhà thường biết rất ít thông tin...
Dư luận cho rằng, bên cạnh trách nhiệm của chủ nhà thì một phần trách nhiệm còn lại thuộc các trung tâm giới thiệu lao động. Tuy nhiên, khi xảy ra sự cố, hầu hết các trung tâm này đều phủi tay và phớt lờ, để mặc cho chủ nhà tự giải quyết. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Ở đây tôi phải nói thẳng, pháp luật đi sau thực tiễn một khoảng cách quá xa nên đến khi xảy ra sự cố mới bắt đầu hoàn thiện dần. Pháp luật phải có tính dự báo để đáp ứng kịp thời với điều kiện hoàn cảnh xã hội. Một trong những lý do chính khiến người giúp việc trở thành kẻ trộm, lừa đảo cũng xuất phát từ phía chủ nhà. Nhiều ông bà chủ coi người giúp việc như người trong nhà, không cảnh giác lại để tài sản quý hớ hênh sẽ khiến người giúp việc nảy sinh lòng tham ngoài ý muốn. Nhiều gia đình khi thuê người giúp việc chỉ quan tâm họ có làm được việc hay không mà quên mất mình đang giao những thứ quý giá nhất như nhà cửa, con cái cho người hoàn toàn xa lạ, và nhiều hậu quả xấu ập tới là điều không quá khó hiểu.
Hiện nay giúp việc chưa phải là một nghề được đào tạo bài bản và chuyên nghiệp. Đa phần người giúp việc đều xuất thân ở nông thôn, khi tiếp xúc với cuộc sống đầy đủ, hiện đại, nếu chủ nhà lơ là, mất cảnh giác là người giúp việc rất dễ nảy sinh lòng tham.
Những vụ án do người giúp việc gây ra thường gây rất nhiều khó khăn cho cơ quan công an khi điều tra, phá án. Nguyên nhân là bởi chủ nhà thường biết rất ít thông tin về người giúp việc của mình. Không ít các gia đình phó mặc niềm tin vào các trung tâm giới thiệu mà quên mất việc thẩm định lại lý lịch của người giúp việc hoặc không xác lập hợp đồng lao động giữa trung tâm môi giới, người lao động và người sử dụng lao động. Do đó khó có căn cứ để quy trách nhiệm. Khi xảy ra sự cố do người giúp việc gây ra, ngoài trách nhiệm của chủ nhà cần phải xem xét đến trách nhiệm của cảnh sát khu vực, tổ trưởng dân phố, họ phải thường xuyên kiểm tra tạm trú tạm vắng.
Xin cảm ơn luật sư!
Liễu Hải (thực hiện)
