Phát hiện hài cốt 5.000 năm tuổi của người đầu tiên bị nhiễm dịch hạch

Phát hiện hài cốt 5.000 năm tuổi của người đầu tiên bị nhiễm dịch hạch

Thứ 6, 02/07/2021 | 19:09
0
Hài cốt một người đàn ông khoảng 20 tuổi qua đời cách đây 5.000 năm đã tiết lộ một chủng chưa từng biết và có thể là cổ xưa nhất của bệnh dịch hạch.

Mới đây, các nhà khoa học đã phát hiện một bộ hài cốt cổ xưa của nạn nhân đầu tiên trên thế giới qua đời vì bệnh dịch hạch. Bộ xương nam giới được khai quật vào những năm 1800 ở khu vực gần biển Baltic, trên địa phận Latvia, có ký hiệu RV 2039. Theo dự đoán, người đàn ông này thuộc thời kỳ săn bắn hái lượm cổ đại, chết ở độ tuổi 20 đến 30 tuổi, cách đây 5.000 năm.

Bộ xương từng biến mất một thời gian không lâu sau khi được khai quật nhưng đã xuất hiện trở lại vào năm 2011 trong bộ sưu tập của nhà nhân chủng học người Đức, Rudolph Virchow.

Như vậy, khoảng 200 năm sau khi tìm thấy RV 2039, các nhà khoa học mới có cơ hội tìm hiểu thêm về cuộc đời cũng như nguyên nhân cái chết của anh ta.

Đời sống - Phát hiện hài cốt 5.000 năm tuổi của người đầu tiên bị nhiễm dịch hạch

Xương của người đàn ông qua đời cách đây 5.000 năm chứa chủng vi khuẩn Yersinia pestis lâu đời nhất được biết đến (Ảnh: Dominik Göldner)

Phân tích mẫu răng và xương họ phát hiện ra Yersinia pestis (Y. pestis), chủng vi khuẩn gây ra đại dịch dịch hạch hay còn gọi là “Cái chết Đen” thảm khốc. Đại dịch dịch hạch từng càn quét khắp châu Á và châu Âu vào thế kỷ 14. Đỉnh điểm, đại dịch xảy ra ở châu Âu đã xóa sổ khoảng một nửa dân số của lục địa này (tương đương khoảng 50 triệu người).

Nhưng chủng dịch hạch tấn công RV 2039 không phải bất kỳ chủng nào khoa học đã biết và xưa hơn chủng từng được ghi nhận trước đó đến 2.000 năm.

Nhà sinh hóa và khảo cổ học Ben Krause Kyora, người đứng đầu Phòng thí nghiệm DNA tại đại học Kiel ở Đức, cho biết nhóm nghiên cứu đã tái tạo lại bộ gene của vi khuẩn dịch hạch và phát hiện ra rằng đó là một chủng Yersina Pestis rất cổ xưa, tách ra tận 7.000 năm trước từ "người tiền nhiệm" Yersina Pseudotuber tuberculosis.

Đáng chú ý, bộ gene của chủng dịch hạch cổ xưa này gần với các chủng hiện đại nhất, nhưng thiếu vài gene, bao gồm một gene đặc biệt cho phép bọ chét nhiễm bệnh. Trước đây, dịch hạch được cho là lan truyền bởi chuột, song các nghiên cứu sau này chứng minh bọ chét mới là vật chủ truyền bệnh.

Tuy nhiên RV 2039 nhiễm bệnh qua một loài vật khác, hải ly. Sự tiến hóa của vi khuẩn dịch hạch này từ ký sinh trên các con vật lớn hơn sang bọ chét được cho là làm gia tăng độ nguy hiểm, khiến nó lây lan nhanh hơn và tạo ra nhiều đại dịch "Cái chết Đen” gây ám ảnh nhân loại.

Dù xuất hiện sớm nhưng dịch hạch thời đồ đá ít gây chết người và khả năng lây nhiễm khá thấp. Dựa trên số lượng vi khuẩn lớn có trong máu tại thời điểm RV 2039 qua đời, theo phân tích chân răng, các nhà nghiên cứu cho rằng vi khuẩn Y. pestis thời kỳ này ít “hung hăng” hơn và độc lực nhẹ hơn nên mới dẫn đến nhiễm trùng kéo dài và tích tụ lượng lớn vi khuẩn.

Kết quả kiểm tra răng và xương của những hài cốt cùng thời, được chôn ở khu vực xung quanh RV 2039 cũng cho thấy không ai khác nhiễm bệnh. Điều này chứng tỏ chủng vi khuẩn cổ đại này có lẽ không lây lan giữa người với người.

Các chuyên gia cho rằng việc kiểm tra lịch sử tiến hóa của Y. pestis cũng có thể làm sáng tỏ lịch sử bộ gene của con người. “Các mầm bệnh khác nhau và bộ gene của con người luôn phát triển cùng nhau. Y. pestis gần như đã giết chết một nửa dân số Châu Âu trong một khoảng thời gian ngắn, vì vậy nó sẽ có tác động lớn đến bộ gene của con người'', ông Krause Kyora cho biết.

Theo ông, kể cả trước đó, chúng ta đã thấy sự thay đổi lớn trong các gene miễn dịch của con người vào cuối thời đồ đá mới cùng với thay đổi đáng kể trong bối cảnh mầm bệnh vào thời điểm đó.

Minh Hoa (t/h)

 

 

Bí ẩn về những xác ướp "người muối" ở khu mỏ cổ xưa tại Iran

Thứ 6, 02/04/2021 | 10:56
Trong khi khai thác một mỏ muối cổ xưa ở Iran, người ta đã tìm thấy nhiều xác ướp "người muối" được bảo quản gần như nguyên vẹn.

Đang chơi đùa trong sân, cậu bé 6 tuổi phát hiện san hô cổ xưa hiếm có

Thứ 5, 01/04/2021 | 16:25
Cậu bé 6 tuổi tình cờ tìm thấy trong sân nhà một tảng san hô hóa thạch 488 triệu năm tuổi.

Phát hiện chấn động về kho báu cổ xưa nhất thế giới

Chủ nhật, 24/01/2021 | 17:34
5.000 vật dụng kim loại có từ thời Đồ Đồng khiến các sử gia phải nhìn nhận lại lịch sử phát triển văn minh của loài người.

Giải mã bí ẩn xác ướp thiếu nữ mặc áo cưới 3.500 tuổi trong cỗ quan tài chứa đầy báu vật cổ xưa

Thứ 4, 29/04/2020 | 21:00
Thiếu nữ 3.500 tuổi nằm trong một chiếc quan tài sơn màu trắng, ước tính khoảng 15-16 tuổi, cao 1,59 m. Cô nằm dưới rất nhiều châu báu, mà theo nghiên cứu sơ bộ nhóm khảo cổ tin rằng chính là một chiếc áo cưới, được trang trí lộng lẫy.
Cùng chuyên mục

Ra mắt BNI FDI Chapter tại Hà Nội

Thứ 6, 29/03/2024 | 16:26

Loại rau dại trước cho gà ăn nay làm thành món đặc sản ở thành phố, giá nửa triệu đồng/kg

Thứ 6, 29/03/2024 | 15:32
Loại rau này không chỉ dùng làm thức ăn mà còn có tác dụng làm thuốc, càng ngày càng khan hiếm nên giá cao ngất.

Đột quỵ ở người trẻ tuổi ngày càng trẻ hóa, cách nhận biết và phòng tránh

Thứ 6, 29/03/2024 | 15:18
Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận khoảng 200.000-225.000 ca đột quỵ. Bệnh nhân ngày càng trẻ. Tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi trung bình tăng khoảng 2% mỗi năm.

Chủ chuỗi nhà hàng Gà già Hùng Thúy chia sẻ hành trình khởi nghiệp từ ẩm thực quê nhà

Thứ 6, 29/03/2024 | 14:47
Đam mê nấu ăn từ nhỏ, hàng ngày chàng trai quê Hưng Yên Đỗ Văn Cường vẫn miệt mài trên hành trình mang ẩm thực vùng miền đến gần hơn với thực khách.
     
Nổi bật trong ngày

Giống gà quý tộc đắt đỏ bậc nhất thế giới, giá cả trăm triệu đồng 1 con

Thứ 5, 28/03/2024 | 09:30
Vẻ ngoài độc đáo, độ hiếm và giá trị kinh tế cao khiến những giống gà dưới đây có giá từ hàng trăm đến hàng nghìn USD.

Hy vọng thì tin mà kỳ vọng thì đau

Thứ 5, 28/03/2024 | 19:00
Chúng ta luôn nhầm lẫn giữa hy vọng và kỳ vọng. Trong khi thực tế, 2 điều này hoàn toàn khác nhau.

Clip: Đập cần câu xuống nước cần thủ tá hỏa phát hiện điều đáng sợ

Thứ 5, 28/03/2024 | 19:53
Mới đây, tài khoản @AMAZlNGNATURE đã chia sẻ lên mạng xã hội X (trước đây là Twitter) đoạn video kịch tính, kèm chú thích “luôn kiểm tra dưới nước trước khi bơi”.

Thứ hạt tưởng vứt đi, ai ngờ quý như "nhân sâm" có bao nhiêu thương lái cũng "chốt"

Thứ 6, 29/03/2024 | 11:00
Có một loại hạt mà nhiều gia đình vứt đi không ngờ thương lái đang tìm mua từng cân. Nó có thể coi là một loại “dược liệu” quý hiếm nên có trong mọi gia đình.

Kinh hoàng khoảnh khắc cô gái suýt bị cá mập ăn thịt

Thứ 6, 29/03/2024 | 09:52
Mới đây, tài khoản @HollowDreams0 đã chia sẻ lên mạng xã hội X (trước đây là Twitter) đoạn video kịch tính, kèm chú thích “cô suýt bị cá mập ăn thịt”.