Ngày đầu tiên đến Phnom Penh, tôi thấy con đường dài hun hút đúng với ước vọng của tôi. Phnom Penh mùa đầu tiên của tôi là ngày nắng gay gắt, có một con đường với những dải đắt cằn phẳng băng bên cạnh. Nhiều hàng thốt nốt lạ lùng vươn lên. Tôi bao giờ mới có thể trở thành kẻ du mục đi đến những vùng đất lạ thế này để nhìn ngắm thế giới ở đấy tồn tại theo kiểu gì khác với mình nhỉ? – Lúc đó tôi tự hỏi vậy.
Trời nóng không kể xiết. Tôi đến vào ngày tết Bon Chol Chnam. Người ta bảo Tết đấy là khoảng ngăn từ mùa khô chuyển sang mùa mưa. 11 giờ đêm, tôi đứng trên gác hai của căn nhà trọ mình ở, cạnh một chiếc bàn thờ chạm trổ nhiều hình rắn Naga và những mái ngói nhọn cong sơn thếp vàng. Tôi thấy hạt mưa búng vào mái bàn thờ. Tết. Và mưa.
Old Market - Siem Reap
Tôi đi bộ lang thang khắp phố thị, nhìn ngày tết heo hút trong mắt người buôn bán xa nhà. Tôi ngẩn người ra khi một bác già nua nói rành tiếng Pháp (và đoán tiếng Anh của tôi), cầm cái địa chỉ nhà trọ của tôi, 10 giờ tối, chở tôi về tận cửa. Mỉm cười, cúi chào. Và quay xe đi, không nhận đồng tiền tôi đã nắm sẵn trong bàn tay chực đưa ra. Đó là ngày ở Wat Phnom.
Sự sống ở đây tự nhiên đến mức người ta chìa tay ra giúp đỡ tôi không công và vô điều kiện ngay cả khi tôi cầm tiền trong tay và đã thỏa thuận tất thảy giá tiền. Sự tự nhiên đó làm tôi lạ lùng ngơ ngác. Đó là một bí ẩn của thế giới chăng? Khi biết bao nhiêu người đến Phnom Penh rồi chỉ ném vào tôi một lời: “Xô bồ, chán, nghèo như Sài Gòn năm 1995 ấy!”
Khi bước xuống xe bus ở Siem Reap, tôi cầm trong tay địa chỉ một nhà nghỉ mình biết, và bảo một anh lái xe tuk-tuk chở đi. Anh bảo tôi, nếu tôi cần xe thì gọi cho anh theo số điện thoại ấy. Tôi lưu số một cách ngẫu nhiên. Ngày đầu tiên, anh tính tôi giá 2USD cho chuyến đi tôi cần. Anh dặn tôi, nếu về trễ hãy gọi điện anh tới đón. Chiều đó anh tới đón tôi. Khi xuống xe, anh bảo 1USD. Sáng hôm sau, khi cần đến cũng địa điểm đó, anh dắt tôi đi uống cafe và tính giá... 1USD. Đến ngày thứ ba, anh bảo: “You do not need to pay!” và bỏ đi ngay trước gương mặt còn ngơ ngác của tôi. Khi tôi ra bến xe khách để về Phnom Penh, tôi mới biết khoảng cách từ cái nhà nghỉ của tôi và nơi tôi làm việc đến bến đậu xe của anh không hề gần như anh nói với tôi, phải đến 20 phút đi xe máy.
Nỗi nhớ với Phnom Penh và cả vùng đất lạ lùng ấy trong tôi không phải là từ những món tiền mà tôi có thể bớt đi khi sử dụng dịch vụ mà là từ những tình cảm tự nhiên như dòng Mekong, hẳn là sẽ ướt khi sóng dềnh lên bàn chân của kẻ đi hoang trong ngày muộn màng.
Người ở Campuchia sống với những dự định hồn nhiên và những toan tính cháy lòng với miếng ăn rất khó nhọc. Cái nghèo là một điều khó hiểu, đặc biệt là ở Campuchia – trong lòng tôi.
Tôi quen một cậu quản lí nhà nghỉ ở khu phố Tây trong Phnom Penh. Cậu ta nói tiếng Anh cực giỏi, lo chu đáo toàn bộ việc của nhà nghỉ: từ dắt khách lên phòng, hướng dẫn dịch vụ tour, xe bus, xe tuk tuk, chỗ bán đồ ăn, chỗ bán sách, chỗ bán bản đồ, chỗ đi chơi... Cậu ta luôn cười với tôi, luôn gọi tôi khi tôi ngồi một mình đọc sách trong quán ăn của nhà nghỉ. 11h30 đêm, khi cậu hết giờ làm việc, cậu dắt tôi đi dạo trên những con phố bồn chồn và nhiều nghi ngại của Phnom Penh. Cậu dắt tôi đến bệnh viện, thăm một cô gái nhỏ hơn cậu 2 tuổi, bị tai nạn xe hơi và phải nằm viện khá lâu. Cậu gọi cô ấy là “em gái ở quê”.
Tôi đã nhìn cậu ấy chải tóc cho em. Cậu cắt móng tay và làm sạch móng tay cho em. Cậu lấy chiếc gương soi và chỉ cho em thấy ngày hôm đó vết sẹo khổng lồ trên mặt đã “có vẻ” mờ đi thế nào. Cậu dặn tôi “hãy nói với cô ấy là ở Việt Nam có những thẩm mỹ viện có thể làm sạch vết sẹo”. Khi cô bé hỏi tôi, tôi đã giữ lời hứa và nhắc lại câu ấy. Cô bé mỉm cười hạnh phúc. Và cậu đút từng muỗng yoghurt vào miệng em.
Wat Phnom
Cha của em biết nói tiếng Việt chút ít và ông bảo với tôi rằng em không ăn được và hay khóc vì sợ gương mặt của mình sẽ xấu xí suốt đời vì sẹo. Ông cũng nói cậu là người hàng xóm mà con gái ông đã từng yêu. Nhưng cậu bạn của tôi không yêu em.
Tôi nghĩ về Phnom Penh một cách dịu dàng như một muỗng yoghurt ngọt ngào hôm đó cậu đút vào miệng em. Cậu bằng tuổi tôi, kiếm... 30USD/tháng với công việc từ 5h sáng đến 11h30 đêm, và phải nuôi 1 đứa em trai học đại học ở đấy. Cậu dắt tôi ra bờ Mekong, ngồi trên một bè nổi làm duỗi ra sông. Dòng sông không có sóng to, không có tiếng động xào xạc của những bụi cây tôi thường đợi bên sông Đồng Nai. Dòng sông có một chai bia Angkor, có bàn tay cậu vỗ vào vai tôi và nói “Hey, my man!!!” – Chúng tôi cười. Cậu năn nỉ tôi: “Ở lại thêm một ngày, và tôi sẽ dẫn cậu đến những chỗ không có trong Lonely Planet!” – Cậu không hiểu tôi sẽ nhớ cậu đến thế nào, kẻ sinh cùng ngày với tôi, cùng tuổi tôi và cùng thích uống một chai bia bên dòng Mekong như tôi...
Lần thứ hai, khi bước chân xuống xe bus ở Phnom Penh, tôi nhớ nước mắt mình đã rơi, tự nhiên như cái vô nghĩa nhất của tình yêu. Tôi không thể hiểu vì sao mình nhớ dễ dàng đến thế những cái ngõ bên hông chợ Sa Thmey. Tôi không hiểu vì sao mỗi khi tôi ngơ ngác vò đầu vì rắc rối thì ngay lập tức có một bàn tay nào đó đưa ra để nắm lấy tôi, ân cần như người thân, tinh tế như bạn hữu và vô tư như một người xa lạ...
Năm đó tôi 20 tuổi, yêu vô điều kiện một vùng đất “e dè, nghi ngại và sợ hãi”.
Khải Đơn
