Câu chuyện khiến người Việt thấp thỏm và hi vọng suốt thời gian qua chính là giá chiếc ô tô có thể rẻ vào năm 2018. Tuy nhiên, cho dù về lý thuyết tự nhiên của kinh tế vi mô, khi thuế nhập khẩu từ ASEAN về 0% và không có những thay đổi ở chính sách thì phần thắng trong cuộc cạnh tranh giữa xe nội địa và xe nhập khẩu gần như chắc chắn thuộc về xe nhập khẩu. Rất khó để ngành sản xuất trong nước có thể đứng vững trước làn sóng xe nhập. Nhất là các dòng xe đến từ Thái Lan, dòng xe có tỷ lệ “nội khối” rất cao.
Viễn cảnh ngành sản xuất trong nước có nguy cơ bị “bóp chết” không còn là viễn cảnh chỉ có trong lý thuyết nữa nếu các chính sách của chính phủ không có biến động.
Tuy nhiên, trước sự ủng hộ của thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch nước Trần Đại Quang đối với ngành sản xuất, lắp giáp ô tô trong nước các nhà sản xuất có thể hy vọng về một cuộc “lội ngược dòng”.
Để tranh thủ sự ủng hộ của các vị đứng đầu nhà nước đối với ngành công nghiệp ô tô, nhiều việc sẽ phải làm mới có thể tác động đến sự phát triển cùa ngành lắp giáp và sản xuất ô tô trong nước. Giảm thuế linh kiện, phát triển ngành công nghiệp phụ trợ và công cụ thuế là những “bình phong” che chắn cho ngành ô tô.
Theo nhiều chuyên gia trong ngành nhận định, các biện pháp về thúc đẩy sản xuất như ngành công nghiệp phụ trợ cho cơ khí ô tô hay các ưu đãi về thuế nhập khẩu linh kiện cần thời gian và “lộ trình” thì công cụ thuế có thể sẽ được áp dụng để tạo ra hiệu quả ngay lập tức, và đây có thể là cách khả thi nhất mà chính phủ sử dụng trước khi thời hạn ngày 1/1/2018.
Nếu có, thuế mới sẽ làm cho ô tô trong nước đủ sức cạnh tranh với ô tô nước ngoài? (Ảnh minh họa)
Vậy mức thuế nào sẽ là công cụ được các nhà chức trách sẽ áp dụng?
Với ô tô hiện nay, xe nhập khẩu sẽ chịu tác động của 3 loại thuế là nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng. Thế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng sẽ khó can thiệp bởi những cam kết. Thuế nhập khẩu chịu ràng buộc cam kết trong WTO hay các Hiệp định thương mại quốc tế, và sẽ phải giảm theo lộ trình đã cam kết... Đối với thuế giá trị gia tăng, đây là loại thuế được áp dụng với toàn bộ nền kinh tế, sẽ không có sự thay đổi hay ưu ái nào đối với ô tô. Như vậy, công cụ thuế “linh động” nhất được áp dụng chắc chắn sẽ là thuế thu nhập đặc biệt. Đây cũng là phương án hợp lý nhằm hỗ trợ ngắn hạn ô tô trong nước.
Theo các chuyên gia nhận định, chỉ cần điều chỉnh vài chục % trong thuế thu nhập đặc biệt, giá xe sẽ chênh lệch vài trăm triệu ngay lập tức. Thực tế, theo cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt mới “đánh” vào giá xe bán buôn (bao gồm cả lợi nhuận, chi phí bán hàng, kho bãi...) chứ không theo giá nhập khẩu như trước đây kể từ sau ngày 1/7/2016 cũng đã làm chi phí cho một chiếc xe bán ra bị tăng lên trong thời điểm cuối năm 2016. Từ thực tế đó, có thể thấy, dù giảm thuế theo lộ trình và đến năm 2018, dù về 0% nhập khẩu khó có thể làm giá xe trong nước giảm như kỳ vọng.
Trước cơ hội về công cụ thuế, liệu các doanh nghiệp trong nước có thể ngược dòng? Viễn cảnh các loại xe trong nước sẽ giảm giá bán vì nhập linh kiện trong nước, giảm giá bán, tăng doanh số sẽ là một viễn cảnh rất lý tưởng. Tuy nhiên, đối với Việt Nam thì viễn cảnh đó sẽ cần một thời gian khá dài nữa mới có thể thành hiện thực.
Bởi nguồn gốc của ngành công nghiệp phụ trợ vẫn luôn phải là nhu cầu của thị trường, khi thị trường thực sự có nhu cầu thì ngành công nghiệp này mới có thể phát triển được. Nói như ông Trần Bá Dương chủ tịch Trường Hải thì, muốn có công nghiệp phụ trợ phải chọn được sản phẩm chứ không thể làm tràn lan.
Trần Phương
