Người Mường ăn tết trong 8 ngày
Theo phong tục truyền thống, người Mường ăn Tết cổ truyền kéo dài 7 ngày (thực chất là 8) ngày, bắt đầu từ 30 tháng chạp năm cũ đến hết ngày mồng 7 tháng giêng. Lịch Mường xưa là lịch tính theo tuần trăng, song cách tính khác chút với người Kinh, tính “ngày lui, tháng tới”.
Cách tính lịch của người Mường vẫn tính theo âm lịch, tuy nhiên lại lùi lại 1 ngày. Theo như lịchâm thông thường, ngày mồng một đầu tháng của người âm lịch không có trăng, song ngày mồng 1 lịch Mường đã cói trăng non, nghĩa là tính đúng theo tuần trăng. Cũng theo cách tính lùi như vậy, ngày 14 là ngày trăng tròn.
Người Mường có phong tục trồng cây nêu ngay cạnh ngõ ra vào, trong sân hay phía trước của ngôi nhà sàn. Cây nêu là một biểu tượng , một nét riêng trong văn hóa người Mường. Chuyện kể rằng, từ ngàn xưa, thuở hồng hoang mệ vua Hoàng Bà đi đánh quỷ, lũ quỷ thua to bỏ chạy, theo chỉ dạy của mệ vua các nhà đều cắm một cây nêu để báo tin thắng trận và nhận đất đai cho dân Mường.
Cây nêu được dựng lên ở mỗi nhà mỗi khi tết đến. Ảnh internet.
Sau này nó có ý nghĩa là sự báo cáo với đất, trời về sự tồn tại của gia đình mình và cũng là trấn tà không cho lũ quỷ thâm nhập vào nhà. Tục lệ này được duy trì đến ngày nay và cây nêu được cắm mỗi khi Tết đến, xuân về với ý nghĩa như trên.
Tại các địa phương như Cao Phong, Tân Lạc, Lạc Sơn, phong tục này vẫn được duy trì cho tới ngày nay.
Khác với người kinh thường đến khu mồ mả của tổ tiên để dọn dẹp và mời các cụ về ăn tết vào ngày 22,23 tháng chạp. Thì người Mường lại làm điều đó vào ngày 27 tháng chạp. Toàn bộ con cháu trong gia đình, dòng họ tập chung nhau lại, mang theo cuốc, xẻng, dao, đến đề dọn dẹp phần mộ của tổ tiên, đắp những phần bị sạt lở, phát đi những cây cỏ mọc dại trên p
