Đầu năm 2013, Tổng cục Thống kê và tổ chức Lao động quốc tế bắt đầu thực hiện điều tra quốc gia về chuyển tiếp từ trường học tới việc làm (school-to-work transition survey) nhằm làm rõ quãng thời gian từ khi thanh niên rời trường học, cho đến khi họ có được công việc ổn định hoặc công việc đầu tiên thấy hài lòng.
Tình trạng thanh niên có trình độ đào tạo cao hơn so với yêu cầu công việc cũng rất phổ biến. Cứ 10 thanh niên 15-20 tuổi lại có 3 người có trình độ cao hơn yêu cầu của công việc, khiến thu nhập thấp hơn mức đáng lẽ họ có thể được hưởng và họ không thể tận dụng toàn bộ tiềm năng, năng suất lao động của mình. Những con số cho thấy một thực tế về câu chuyện "thừa thầy thiếu thợ" vẫn đang là vấn đề của thị trường lao động Việt Nam.
Thanh niên Việt Nam mất trung bình 6 năm tìm kiếm một công việc ổn định hoặc việc làm hài lòng
Theo chuyên gia tuyển dụng nhân sự thì kết quả trên đang phản ánh thực tế là thời gian chuyển tiếp từ nhà trường đến ổn định việc làm của thanh niên Việt Nam quá dài. Đó là hệ lụy của việc hướng nghiệp thiếu hiệu quả ở phổ thông. Chuyên gia này nhắc lại câu chuyện về phát biểu của một sinh viên ĐH Ngoại thương rằng lương dưới 1.000 USD/tháng không làm.
Vị chuyên gia này nhận định, dù phát biểu này không mang tính đại diện nhưng nó cho thấy sự tự tin của sinh viên nhưng sự tự tin của ứng viên chưa đủ để doanh nghiệp tin. Phát biểu này thể hiện sự tự tin và thể hiện rõ định vị bản thân khi tham gia thị trường lao động. Các doanh nghiệp hiện nay quan tâm nhất là sự phù hợp của ứng viên với vị trí công việc. Sự phù hợp này là yếu tố đảm bảo sự cam kết lâu dài chứ không phải lời hứa. Chuyên môn yếu có thể đào tạo bồi dưỡng, nhưng thiếu sự cam kết thì doanh nghiệp sẽ không tuyển trừ khi giải quyết tình thế thiếu nhân lực ngắn hạn.
Hiện tượng "nhảy" việc của sinh viên sau khi ra trường đi làm là khá thường xuyên và là điều e ngại của nhiều doanh nghiệp hiện nay. Chính vì thế, thanh niên sau khi ra trường phải mất 6 năm để hài lòng với công việc cũng là điều dễ hiểu và đặc biệt là tình trạng thanh niên đang có trình độ đào tạo cao hơn so với yêu cầu công việc cũng rất phổ biến.
Hoàng Mai