Mặc dù ngay từ năm 2008, Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (TCDS - KHHGĐ) đã phát hiện ra vấn đề mất cân bằng giới tính trong dân số Việt Nam, nhưng với tốc độ gia tăng mất cân bằng giới tính lên tới 1,7%, nhiều chuyên gia cảnh báo đến năm 2025, có khoảng 20% nam thanh niên Việt Nam sẽ không lấy được vợ do tỷ số giới tính mất cân bằng nghiêm trọng.
Trình độ càng cao càng thích con trai
Theo số liệu thống kê của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc, năm 2000 tỷ lệ giới tính khi sinh ở Việt Nam là 106,2 trẻ em trai/100 trẻ em gái, nhưng đến năm 2008 tỷ lệ này đã tăng lên 112,1.
Tâm lý sinh con trai đã ăn sâu vào tâm thức nhiều người dân
Con số này vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại do tâm lý thích sinh con trai đã ăn sâu vào tâm thức nhiều người dân. Mặc dù Bộ Y tế đã có những biện pháp để hạn chế tình trạng chênh lệch giới tính như nghiêm cấm tiết lộ giới tính tại các phòng khám sản khoa, phạt thật nặng nếu phát hiện cơ sở nào vi phạm, song thực tế là bằng cách này hay cách khác, sản phụ và gia đình vẫn biết được giới tính thai nhi.
Hiện nay, trên cả nước đã có 43 tỉnh có tỷ lệ giới tính khi sinh vượt con số 110. Những địa phương có mức chênh lệch giới tính cao nhất cả nước hiện là Hưng Yên, Bắc Giang, Hải Phòng... đặc biệt như tỉnh Hưng Yên tỉ số chênh lệch giới tính là 132/100.
Các chuyên gia cảnh báo, đến năm 2025 Việt Nam có thể sẽ phải đối mặt với tình trạng nam thanh niên bước vào độ tuổi lập gia đình nhưng không thể lấy vợ do thiếu phụ nữ. Ông Trần Văn Chiến, Phó Tổng cục trưởng TCDS - KHHGĐ bày tỏ lo lắng: "Tốc độ gia tăng tỷ số mất cân bằng giới tính của Việt Nam nhanh hơn rất nhiều các quốc gia khác.
Trong khi ở Trung Quốc, tốc độ gia tăng mất cân bằng giới là 0.4% thì Việt Nam là 1.7%. Càng những khu vực phát triển, có điều kiện kinh tế khá thì tỷ số giới tính lại chênh lệch càng cao bởi họ có cơ hội và điều kiện tiếp xúc với việc lựa chọn giới tính thai nhi hơn các vùng nông thôn".
Khó xử phạt
Ông Dương Quốc Trọng, Tổng Cục trưởng TCDS - KHHGĐ cho biết: "Hiện việc xử phạt các đối tượng vi phạm vì có hành vi lựa chọn giới tính thai nhi là khó thực hiện vì khó phát hiện và có đầy đủ chứng cứ xử phạt. Ví dụ như luật quy định cấm các cơ sở khám thai tiết lộ giới tính thai nhi, nhưng nếu gia đình hỏi bác sỹ thì bác sỹ sẽ không nói trực tiếp là trai hay gái mà "mớm cung". Ví dụ: "Cháu bé trông có vẻ khá xinh xắn giống mẹ" thì chắc chắn đó là nữ, hoặc "Cháu có vẻ mặt trông giống bố" thì ngầm hiểu đó là nam. Thế nhưng người xử lý cũng khó có thể nói là vị bác sỹ này vi phạm pháp lệnh dân số".
Ông Dương Quốc Trọng
Cũng theo ông Trọng, trong 2 năm qua, Thanh tra Bộ Y tế phối hợp với các cơ quan liên ngành như thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã kiểm tra 51 đơn vị tại 7 tỉnh, thành phố đang có tỷ số giới tính khi sinh cao (Thanh Hóa, Hải Dương, Lạng Sơn, Đồng Nai, Hải Phòng, Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh).
Kết quả, các đoàn thanh tra liên ngành đã phát hiện 40 đầu sách có nội dung phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi với tổng số sách đã lưu hành là 41.700 cuốn. Cơ quan chức năng cũng đã buộc 13 trang điện tử phải ngừng hoạt động vì vi phạm pháp lệnh dân số. Một số nhà xuất bản cho in, truyền bá nội dung về sinh con theo ý muốn cũng bị đình chỉ xuất bản hoặc phạt cảnh cáo.
Cũng theo lãnh đạo của TCDS- KHHGĐ thì cùng với việc thanh kiểm tra các cơ sở y tế, các trang web tư vấn lựa chọn giới tính thai nhi thì cơ quan này cũng đã trình Thủ tướng đề án can thiệp nhằm giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đề án này sẽ được triển khai, mở rộng tại 25 tỉnh, thành phố.
Đề án gồm các nhóm giải pháp: Tuyên truyền cho các gia đình chấp nhận sinh con gái, tập trung phát triển kinh tế ổn định, tăng cường nhận thức pháp luật, nâng cao năng lực nhận thức của các nhà hoạch định chính sách, các già làng trưởng bản. Dần dần hướng tới đảm bảo hệ thống an sinh xã hội cho các bậc cha mẹ sinh con một bề là con gái có chỗ dựa về kinh tế khi về già. Việt Nam phấn đấu đến năm 2015 mức chênh lệch tỷ số giới tính không vượt quá 113 và đến năm 2020 không vượt quá con số 115.
"Càng những khu vực phát triển, có điều kiện kinh tế khá thì tỷ số giới tính lại chênh lệch càng cao bởi họ có cơ hội và điều kiện tiếp xúc với việc lựa chọn giới tính thai nhi hơn các vùng nông thôn"
Ông Trần Văn Chiến,
Phó Tổng cục trưởng TCDS - KHHGĐ
Đỗ Thơm
