Phát biểu tại buổi tọa đàm, luật gia Trần Đình Dũng (trung tâm Tư vấn pháp luật TP.HCM) cho biết, cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) có một địa vị pháp lý hết sức đặc biệt trong cơ cấu của Nhà nước. Một cơ quan chịu sự quản lý của hai nhánh quyền lực là tư pháp và hành pháp.
Luật gia Trần Đình Dũng.
Theo đó, cơ quan THADS thực hiện các phán quyết của tòa án, trừ phần phán quyết về tội phạm do THADS thực hiện. Dưới góc độ quyền lực, THADS là “cánh tay nối dài” quyền tư pháp của tòa án.
Qua đó có thể thấy, cơ quan THADS thực thi chức trách Nhà nước ở nhánh quyền lực tư pháp trong cơ cấu phân nhánh lập pháp – hành pháp – tư pháp được định rõ tại Điều 2, Hiến pháp năm 2013.
Thế nhưng, trong cơ cấu vị thế cơ quan Nhà nước quy định tại Điều 13, Luật THADS thì cơ quan THADS lại thuộc về bộ Tư pháp (là nhánh quyền lực hành pháp). Vì vậy, trong điều hành hoạt động cơ quan THADS chịu sự chi phối cấp trên của đơn vị ngành dọc bộ Tư pháp.
Do chịu sự chi phối điều hành hoạt động của hai nhánh quyền lực nên trong hoạt động thực tiễn xảy ra những chồng chéo dẫn đến vướng mắc và có thể bị chấp hành viên và đương sự lạm dụng, gây khó khăn.
Chẳng hạn, các quyết định hay bản án của tòa án được tuyên không rõ ràng thì cơ quan THADS không thể thực thi. Để tránh những sai sót, cơ quan THADS sẽ yêu cầu tòa án giải thích để đảm bảo thi hành án đúng luật, đúng đối tượng.
Nhưng trên thực tế, tòa án lại cho rằng các phán quyết đã ra và không giải thích gì thêm. Khi không được giải thích, trong nhiều trường hợp cơ quan THADS làm việc theo những gì được phân cấp, có nhiều trường hợp xảy ra sai sót, ảnh hưởng đến đương sự.
Khi gặp phải những phản ứng, hay đương sự có nhiều căn cứ để không chấp hành sẽ gây ra khó khăn cho các bên. Trong trường hợp này, việc xác định có quyết định tiếp tục thi hành án hay không lại thuộc quyền bộ Tư pháp, trong khi tòa án là nơi phải giải quyết những vướng mắc thì lại không giải thích rõ bản án hay quyết định vì “đã rõ". Điều này gây khó khăn cho cả cơ quan THADS và đương sự, những người liên quan.
Nhiều vấn đề pháp lý được luật gia Đặng Đình Thịnh và các chuyên gia pháp luật thảo luận sôi nổi.
Nhiều vấn đề pháp lý như việc bán đấu giá, thời hạn thông báo cưỡng chế thi hành án, có được khởi kiện quyết định hành chính của cơ quan THADS hay không? Có nên cân nhắc bỏ ban chỉ đạo THADS hay không?… được các chuyên gia pháp luật như luật gia Đặng Đình Thịnh, luật gia Trần Đình Dũng, luật sư Nguyễn Cao Trí, TS.Nguyễn Thị Sơn, luật gia Đặng Thị Diệu Vân cùng nhiều chuyên gia pháp luật thảo luận sôi nổi.
Theo các chuyên gia, công tác THADS hiện nay vẫn khó đạt hiệu quả cao, dễ nảy sinh những bức xúc cho những người liên quan dù được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật.
Phát biểu tại buổi tọa đàm, ông Hồ Quân Chính – Phó phòng Nghiệp vụ Cục THADS TP.HCM cho biết, để cơ quan THADS mạnh, hoạt động của cơ quan THADS phải thuộc nhánh quyền lực tư pháp.
Việc triển khai các phán quyết của tòa án ra thực tế gặp rất nhiều khó khăn, bản chất cơ quan THADS không có thẩm quyền nên không thể tự cưỡng chế. Do đó phải có sự phối hợp với các cơ quan khác từ quận, phường, công an… Chính vì thế, việc để tồn tại Ban chỉ đạo thi hành án là cần thiết để chỉ đạo chung chứ không nên bỏ đi.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia pháp luật, chính sự chồng chéo quản lý cơ quan THADS đã khiến những khó khăn phát sinh và tính thống nhất không cao trong hoạt động thực tiễn. Vì thế, để pháp luật THADS có tính thống nhất, cần giao tất cả công tác nghiệp vụ và giải quyết khiếu nại về VKSND giải quyết và nên bỏ ban chỉ đạo thi hành án các cấp tỉnh, huyện để tạo sự thống nhất.
Công Thư
