Mới đây, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ ra tuyên bố, nước này “không cần” gia nhập EU “bằng mọi giá”, thay vào đó Ankara có thể trở thành thành viên của SCO.
Trong bài phát biểu trước báo chí cuối tháng 11, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã bày tỏ sự thất vọng đối với EU khi những cuộc đàm phán của ông với tổ chức này thường xuyên bị đình trệ.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan tuyên bố về khả năng gia nhập SCO.
“Tôi đã có cuộc thảo luận với Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Cộng hòa Kazakstan, Nulsultan Nazarbayev. Tôi không thể kiên nhẫn với EU được nữa. Cuộc đàm phán gia nhập EU đã bị trì hoãn 53 năm, ai có thể chấp nhận cho hành vi như vậy. Và tại sao Thổ Nhĩ Kỳ lại không thể trở thành thành viên của tổ chức Hợp tác Thượng Hải SCO”, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tuyên bố sau khi kết thúc chuyến công du chính thức tới Pakistan và Uzbekistan mới đây.
Ông Erdogan cho rằng: “Thổ Nhĩ Kỳ không cần gia nhập EU bằng mọi giá và mặt khác có thể trở thành thành viên của SCO”. Bình luận về tuyên bố này Reuters cho hay: “Có thể Thổ Nhĩ Kỳ chỉ đang “nắn gân” phương Tây rằng họ sẽ ga nhập SCO, tổ chức vốn chịu sự ảnh hưởng lớn bởi Nga và Trung Quốc.
Các nhà lãnh đạo châu Âu thời gian qua liên tục chỉ trích Ankara vi phạm quyền tự do, dân chủ. Ngược lại Ankara ngày càng cảm thấy không hài lòng khi những gì họ đang làm như một sự chiếu cố của phương Tây. Hành động đó như một lời cảnh báo.
Đây không phải lần đầu tiên Thổ Nhĩ Kỳ đề cập đến việc gia nhập SCO. Ông Erdogan đã đưa ra lời đề nghị trong năm 2012 và một lần nữa trong năm 2013. Người đứng đầu Ankara từng ca ngợi: “SCO chia sẻ rất nhiều giá trị và đây là hiệp ước có tác dụng mạnh hơn so với EU”.
Song đây là lần đầu tiên, Tổng thống Erdogan thể hiện mạnh mẽ sự quan tâm tới việc gia nhập liên minh chính trị, kinh tế và quân sự Á – Âu. Tổ chức như một sự thay thế EU, điều mà Thổ Nhĩ Kỳ đã có tốn nhiều công sức theo đuổi nhưng không được đáp ứng kể từ năm 1963. Ngay trong EU, từ lâu các nước như Pháp, Đức và Bỉ đều đã phản đối Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập liên minh chính trị quan trọng này vì chưa đáp ứng tiêu chuẩn của khối.
Đáp lại tuyên bố trên, Trung Quốc khẳng định sẵn sàng cân nhắc bất cứ đơn xin gia nhập nào của Thổ Nhĩ Kỳ để trở thành một phần của SCO.
“Trung Quốc sẵn sàng cùng với các thành viên khác trong SCO chào đón các thành viên mới. Chúng tôi sẽ nghiêm túc tuân theo quy định của các văn bản pháp lý, nghiên cứu dựa trên cơ sở tham vấn đồng thuận”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói.
Hiện Thổ Nhĩ Kỳ là một “đối tác đối thoại” của SCO và từ lâu đã hợp tác chặt chẽ với khối. Trung Quốc cũng bày tỏ sự coi trọng mong muốn của Thổ Nhĩ Kỳ về sự tăng cường sự hợp tác giữa các bên.
Bàn về khả năng Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập SCO, ông Michael Koplow, nhà phân tích Trung Đông và giám đốc chính sách của Diễn dàn Chính sách Israel quan ngại: “Nếu Thổ Nhĩ Kỳ thực sự gia nhập SCO, nó sẽ làm thay đổi mạnh mẽ mối quan hệ với Mỹ và NATO. Trong nhiều tháng qua, căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và phương Tây đã là vấn đề thu hút sự quan tâm của giới quan sát".
"Tổng thống Erdogan đã lên tiếng chỉ trích các đồng minh NATO không ủng hộ cuộc trấn áp phe đối lập sau cuộc đảo chính thất bại hồi tháng Bảy của chính phủ Erdogan. Đây sẽ được coi như một sự bác bỏ liên minh phương Tây, rất có thể thời gian tới các đối thoại chiến lược cấp cao có sự tham gia của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ rất khó khăn”, ông nói thêm.
Ngoài ra, việc Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố gia nhập SCO cũng sẽ làm phức tạp mối quan hệ với NATO.
“Về mặt lý thuyết, trở thành thành viên của SCO có thể sẽ không đòi hỏi Thổ Nhĩ Kỳ rời khỏi NATO. Nhưng trên thực tế, điều đó sẽ gây ra một số căng thẳng trong mối quan hệ của Ankara với những thành viên NATO khác”, chuyên gia chính trị Ian Bremmer thuộc viện nghiên cứu địa chính trị châu Âu nhận xét.
Phương Anh
