Trao đổi với báo điện tử Chính phủ, lãnh đạo bộ GTVT cho biết Bộ vừa có văn bản báo cáo Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình về việc chuyển đổi cơ chế quản lý dịch vụ đường bộ các dự án đầu tư xây dựng đường bộ để kinh doanh từ cơ chế quản lý phí sang cơ chế quản lý giá.
Văn bản nêu rõ, việc chuyển đổi cơ chế quản lý phí sang giá có lộ trình cụ thể và được thực hiện theo luật Phí và lệ phí đã được Quốc hội thông qua.
Bộ trưởng bộ GTVT Nguyễn Văn Thể sẽ đăng đàn trả lời trước Quốc hội vấn đề thu giá BOT
Cụ thể, giai đoạn trước 1/1/2017, ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành pháp lệnh Phí và Lệ phí số 38/2001/PL-UBTVQH10, theo đó “phí sử dụng đường bộ” nằm trong danh mục phí, lệ phí quy định tại Pháp lệnh này và do Nhà nước quản lý, ban hành (đối với đường quốc lộ thuộc thẩm quyền bộ Tài chính ban hành, đối với đường địa phương thẩm quyền UBND cấp tỉnh ban hành).
Giai đoạn từ 1/1/2017 đến nay, Quốc hội đã ban hành luật Phí và Lệ phí số 97/2015/QH13 ngày 25/11/2015, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2017.
Trong đó, theo danh mục các sản phẩm, dịch vụ chuyển từ phí sang giá dịch vụ do Nhà nước định giá ban hành kèm theo Phụ lục 02 của Luật phí và lệ phí của Quốc hội có 17 loại phí được chuyển thành giá sản phẩm, dịch vụ trong đó “phí sử dụng đường bộ” được chuyển đổi thành “giá dịch vụ sử dụng đường bộ của các dự án đầu tư xây dựng đường bộ để kinh doanh".
Như vậy, kể từ 1/1/2017 dịch vụ sử dụng đường bộ các dự án đầu tư xây dựng đường bộ để kinh doanh được thực hiện quản lý theo cơ chế giá là phù hợp với luật Phí và lệ phí, luật Giá và Nghị định số 149/2016/NĐ-CP của Chính phủ.
Triển khai luật Phí và lệ phí, luật Giá, Nghị định số 149/2016/NĐ-CP của Chính phủ, bộ GTVT đã ban hành Thông tư 35/2016/TT-BGTVT ngày 15/11/2016 quy định mức giá tối đa dịch vụ sử dụng đường bộ các dự án đầu tư xây dựng đường bộ để kinh doanh do bộ GTVT quản lý và Thông tư 49/2016/TT-BGTVT ngày 30/12/2016 quy định về xây dựng, tổ chức và hoạt động của trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ.
Lãnh đạo Bộ GVT cũng lý giải, tại các Thông tư này đã quy định rõ, đầy đủ “trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ là nơi thực hiện việc thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ đối với phương tiện tham gia giao thông”.
Tuy nhiên, có một số trường hợp các nhà đầu tư đã sử dụng tên gọi tắt là “trạm thu giá” tạo ra những ý kiến trong dư luận vừa qua.
Trạm thu giá BOT đang gây nhiều tranh cãi
Lãnh đạo bộ GTVT khẳng định: “Bộ GTVT tiếp thu các ý kiến của người dân, các cơ quan báo chí và sẽ yêu cầu tổng cục Đường bộ Việt Nam làm việc với các nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án để sử dụng tên gọi cho phù hợp”.
Trước đó, dư luận đang lên án bộ GTVT về việc dùng từ “trạm thu giá BOT” thay cho “trạm thu phí BOT” với mục đích đánh tráo khái niệm. Thậm chí, nhiều nhà ngôn ngữ còn cho rằng “thu giá” là cụm từ không có trong từ điển Tiếng Việt nên từ này vô nghĩa.
Liên quan đến vấn đề này, báo Thanh Tra đưa tin, trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội sáng ngày 26/5, ông Nguyễn Văn Thể, Bộ trưởng bộ GTVT cho hay, đợi đến phiên chất vấn Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV sẽ trả lời cụ thể.
“Trong nội dung trả lời chất vấn lần này tôi sẽ cung cấp thông tin liên quan đến BOT”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói và cho biết, nội dung liên quan đến việc đổi tên “trạm thu phí” thành “trạm thu giá” BOT cũng nằm trong phần trả lời này.
Ngày 22/5, cũng trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội, ông Nguyễn Văn Thể đã lý giải việc đổi tên “không có gì khác mà chỉ linh động hơn” và không phải do Bộ quy định mà do Nghị định của Chính phủ quy định.
Trong khi đó, báo điện tử VietnamNet sáng nay đưa tin, nhiều chuyên gia kinh tế, chuyên gia giao thông cho rằng không cần thiết phải đổi tên từ thu phí thành thu giá, bởi bản chất vẫn là thu tiền sử dụng đường bộ.
Theo TS. Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Giám đốc nhà xuất bản GTVT, việc đổi tên thu phí thành thu giá là không cần thiết. Người dân chỉ cần biết trạm BOT nằm có đúng chỗ không, giá cả có hợp lý không, chứ không cần biết giá hay phí.
Còn việc bộ GTVT cho rằng, thay như vậy là để HĐND “không được quyền liên quan” đến giá là không được, vì HĐND có quyền đóng góp ý kiến việc giá cả hoặc phí có hợp lý không.
“Tôi cho rằng phí và giá đều có ý nghĩa như nhau. Khi đưa ra pháp luật phí cũng là một dạng giá. Sau khi tính toán các chi phí rồi tính ra một mức phí thu thì đó cũng chính là giá và giá đó cũng chính là phí. Tuy nhiên, thu phí thì nó mang tính dân dã hơn, còn đưa giá vào thì lại cứng nhắc”, ông Thuỷ nói.
Chủ tịch hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Thanh cho hay, thu phí hay thu giá thì bản chất của BOT vẫn là thu tiền sử dụng đường bộ.
Theo ông Thanh, lâu nay cứ gọi là phí bảo trì đường bộ, phí đường bộ, nhưng sau khi luật Ngân sách được Quốc hội phê duyệt thì tất cả phí phải tập trung về ngân sách nhà nước. Trong khi tiền sử dụng đường bộ trên các trạm BOT không phải là nguồn tiền từ ngân sách.
“Nếu chuyển sang thu giá gây khó hiểu cho người dân thì các nhà ngôn ngữ học nên chọn cho họ một từ khác cho phù hợp hơn. Còn tôi cho rằng có gọi là trạm thu phí hay thu giá thì đều là tiền sử dụng đường bộ”, ông Thanh nói.
TS. Phạm Sanh thì cho rằng, dù giá hay phí, các dự án giao thông đều thuộc trách nhiệm Nhà nước phải đầu tư, Nhà nước chỉ nhượng quyền khai thác dự án có thời hạn thông qua thu phí để chủ đầu tư bỏ tiền ra làm đường thay Nhà nước.
Các dự án hợp tác công - tư (PPP) trong đó có BOT phải luôn hài hoà lợi ích giữa Nhà nước – người dân – nhà đầu tư. Trong đó Nhà nước đại diện cho dân đứng ra đàm phán với nhà đầu tư ký hợp đồng nên phải bảo vệ lợi ích người dân, đứng về phía người dân để đàm phán với nhà đầu tư.
Việc đàm phán ký hợp đồng làm sao có được tuyến đường tốt nhất, chi phí đầu tư thấp nhất, thời gian thu hồi vốn ngắn nhất, mức phí/giá người dân phải trả thấp nhất...
Để bảo vệ lợi ích người dân, theo ông Sanh, trước khi kêu gọi đầu tư vào hạ tầng giao thông, bộ GTVT phải xây dựng được bộ khung, các công thức tính toán, sau đó đưa dự án ra đấu thầu, nhà đầu tư nào bỏ ít vốn nhất, đường tốt nhất, phí/giá thấp nhất, thời gian thu ngắn nhất sẽ được chọn.
Nếu hiểu theo cách đó, sẽ không xảy ra chuyện giá sẽ cao hơn phí, hay thu phí sẽ bảo vệ lợi ích người dân hơn giá.
Thế nhưng, sau khi các trạm thu phí BOT bị người dân phản ứng, bộ GTVT đã chuyển sang dùng từ “trạm thu giá” để tránh.
Do đó, theo ông Sanh, bộ GTVT có để thu phí đường bộ vẫn không sai, còn nếu do luật quy định có thể kiến nghị bổ sung luật, không nên quá cứng nhắc. Về ngôn ngữ dùng “trạm thu giá” là tối nghĩa và có phần khôi hài.
H.Y (tổng hợp)
