Trong chuyến hành trình tìm hiểu về "trận chiến Vị Xuyên" chúng tôi đã có dịp được đặt chân đến mảnh đất địa đầu của Tổ quốc. Quãng đường 320 km từ Thủ đô Hà Nội đến nơi này sẽ đi qua những địa danh của một thời kháng chiến như: Sông Lô,Trung Hà, Bắc Mê, Tân Trào, Tây Côn Lĩnh... Từ Phú Thọ qua Tuyên Quang, con đường quốc lộ 2 độc đạo bên đôi bờ sông Lô thẳng tiến lên phía Bắc, những cột cây số vun vút lao đi và chỉ ghi một điểm đến duy nhất: " Hà Giang".
Có lẽ Hà Giang được nhiều người biết đến bởi là nơi màu hoa Tam giác mạch trải hồng cao nguyên đá, nơi con đường hạnh phúc chạy tới chân trời xanh... Thế nhưng, ít ai biết được rằng cách đây hơn 30 năm, con người và mảnh đất này đã trải qua một cuộc đấu tranh gian khổ để bảo vệ từng tấc đất biên thùy cho Tổ quốc.
Phút nghỉ ngơi hiếm hoi của các chiến sĩ trong mặt trận Vị Xuyên (ảnh tư liệu)
Hơn 30 năm trước, tại vùng đất Hà Giang đã diễn ra một cuộc chiến đấu bền bỉ để chống trả cuộc xâm lăng của phương Bắc. Cuộc chiến khốc liệt kéo dài từ năm 1984 đến 1987 với không ít hy sinh, mất mát.
Theo lời kể của nhiều cán bộ Thị xã Hà Giang (nay là TP Hà Giang), đầu năm 1984, đường phố hối hả với đủ loại xe vận chuyển lương thực, thực phẩm, đạn dược lên trận địa. Thanh niên các phường, xã hăng say luyện tập bên sườn núi. Hầm trú ẩn được xây dựng khắp nơi, từ trường học đến xí nghiệp, khu chợ. Học sinh nườm nượp đến đơn vị dân quân tự vệ đăng ký lên đường chiến đấu, phục vụ chiến trường biên giới.
Từ tháng 4/1984, súng nổ không ngừng ở biên giới Hà Tuyên. Trung Quốc dùng cả bộ binh và pháo binh, tấn công chiếm một số điểm cao ở vùng núi Hà Tuyên. Lúc này, Hà Tuyên chia làm hai tuyến, tuyến trước là vùng chiến sự trong phạm vi tấn công lấn chiếm của Trung Quốc, trong tầm phá hoại của pháo binh, còn tuyến sau là những vùng tương đối ổn định phục vụ tuyến trước.<
