Thuốc lá điện tử: Giải pháp thay thế hay... 'sát thủ' thay thế?

"Tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa"

"Bỏ thuốc lá ư? Dễ thôi mà. Tôi đã bỏ cả nghìn lần rồi!", câu nói hài hước này của đại văn hào Mark Twain đã khắc họa rõ nét nhất “ma lực” của những điếu thuốc lá. Ai cũng biết đây là một thói quen xấu, nhưng từ bỏ nó thật không dễ dàng. Nicotine là một trong những chất gây nghiện được con người tiêu thụ nhiều nhất trên thế giới, đứng ngang hàng với các hoạt chất của ma túy như heroin hay cocain. Khoảng 7 giây sau khi hít vào phổi, chất độc này bắt đầu tác động lên não bộ, gây cho người hút cảm giác "phê" thuốc. Ngoài nicotine, trong mỗi điếu thuốc lá có chứa tới hơn 4.000 chất khác và đáng buồn là chúng đều là những chất độc hại.

Riêng tại Anh, trung bình hàng năm, thuốc lá giết chết khoảng 114 nghìn người. Chi phí chăm sóc cho các nạn nhân của thuốc lá cũng vô cùng lớn, khoảng 2,7 tỷ bảng Anh mỗi năm. Tại Mỹ, có khoảng 45 triệu người hút thuốc lá. Khoa học đã chứng minh rằng, những người hút thuốc sẽ bị giảm tuổi thọ khoảng 10 năm. Nhiều người biết điều đó và đã cố gắng bỏ thuốc. Trong một khảo sát của viện Y tế Hoa Kỳ, có tới 70% số người được hỏi đều quyết tâm cai thuốc lá, nhưng sau một năm, tỷ lệ thành công chỉ chưa đầy 10%.

Thuốc lá điện tử đang gây tranh cãi trong cộng đồng khoa học.

Cuộc chiến chống lại những làn khói chết người đã được phát động từ lâu, với sự vào cuộc rầm rộ của nhiều Chính phủ, tổ chức xã hội. Dưới sức ép của pháp luật, ngay cả bản thân các nhà sản xuất thuốc lá cũng phải tham gia tuyên truyền về sự độc hại của sản phẩm mà họ làm ra. Ngoài việc cấm, đánh thuế thật nặng nhằm vào thuốc lá, cũng có nhiều biện pháp cai thuốc "mềm dẻo" hơn như sử dụng các sản phẩm thay thế có chứa nicotine, chẳng hạn như kẹo cao su hay miếng dán nicotine. Hiệu quả của những phương pháp này đều rất hạn chế, tỷ lệ thành công không cao khiến cơ hội cho các sản phẩm mới vẫn luôn được mở ra. Trong bối cảnh ấy, thuốc lá điện tử tuy "sinh sau đẻ muộn", mới chỉ thịnh hành trong vài năm trở lại đây nhưng hiện đang chiếm thế thượng phong. Nhiều người tin rằng, đây chính là giải pháp tối ưu mà con người tìm kiếm bấy lâu nay trong nỗ lực phòng chống tác hại của thuốc lá.

Ông Jed Rose, Giám đốc trung tâm cai nghiện thuốc lá chỉ ra một quy trình ngược như sau: Những người đang hút thuốc lá thật thì chuyển sang hút thuốc lá điện tử, còn những người mới hút sẽ bắt đầu bằng thuốc lá điện tử để "làm quen dần", sau đó chuyển sang hút thuốc lá thật bởi chúng thơm hơn và "phê" hơn. Do được cho là an toàn, nên nhiều người sẽ có xu hướng hút thuốc điện tử một cách thoải mái mà không phải lo ngại gì hết. Lấy lượng bù chất, cuối cùng thì lượng nicotine mà họ hít vào qua thuốc lá điện tử nhiều không kém thuốc lá thật và như vậy, rõ ràng là họ đang "tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa". Rốt cuộc, chỉ các công ty sản xuất  thuốc lá điện tử được hưởng lợi nhờ doanh thu bán hàng liên tục tăng qua từng năm, còn người tiêu dùng thì vẫn phải trả giá bằng sức khỏe, sinh mạng của mình cho thói quen xấu này.

"Nhóm lợi ích" lên tiếng bênh vực

Trước những nghi ngờ ngày càng tăng đối với thuốc lá điện tử, cũng không ít ý kiến bênh vực sản phẩm này, trong đó có cả những chuyên gia về chăm sóc sức khỏe, Giáo sư sức khỏe tâm lý Robert West - Giám đốc trung tâm Nghiên cứu thuốc lá tại trường đại học London bày tỏ, thật là lãng phí một cơ hội tốt nếu quá thận trọng với thuốc lá điện tử. Theo ông, nó chỉ chứa một hàm lượng rất nhỏ nicotine và ngoài ra không có bất cứ một chất độc hại nào khác. Như vậy là đủ an toàn. Một số nghiên cứu ban đầu tại Thụy Điển cũng đã chứng minh điều đó. Trong khi đó, đây lại là một ngành kinh doanh khá béo bở và chúng ta không nên bỏ lỡ. Mặc dù vậy, vị Giáo sư này cũng phải thừa nhận những nguy cơ mà tiến sĩ Jed Rose đã chỉ ra ở trên. Ông nói, có thể khắc phục bằng cách siết chặt hơn các quy định đối với thuốc lá điện tử, nhưng hoàn toàn không nên áp dụng nguyên các điều cấm đối với thuốc lá thật, bởi đây là hai sản phẩm hoàn toàn khác nhau).

Đồng quan điểm, tiến sĩ Deborah Arnott - Giám đốc điều hành một tổ chức chống hút thuốc lá cũng cho rằng, lợi ích mà thuốc lá điện tử mang lại là lớn hơn những rủi ro tiềm ẩn của nó. Bà đang vận động một chiến dịch kêu gọi cấm hoàn toàn việc lưu hành thuốc lá tự nhiên trên lãnh thổ nước Anh trong vòng mười năm tới, và thay thế nó bằng thuốc lá điện tử. Dù thừa nhận mối nguy hiểm của thuốc lá điện tử vẫn tồn tại do nó vẫn chứa nicotine, nhưng bà Deborah Arnott viện dẫn một nghiên cứu đã công bố trên Tạp chí Chính sách Y tế công cộng rằng, hàm lượng này chỉ bằng 1/1.000 so với thuốc lá tự nhiên.

Trước những tranh cãi này, một nghiên cứu mới đang được tiến hành tại New Zealand để đánh giá chi tiết và toàn diện ưu nhược điểm của thuốc lá điện tử. 657 người sẽ được cho hút sản phẩm thay thế này trong một thời gian dài để các nhà khoa học đánh giá ảnh hưởng của nó đến sức khỏe và khả năng cai thuốc lá sau đó. Dự kiến đến tháng 9 tới, cuộc kiểm tra này sẽ có kết quả và hy vọng khi đó, công và tội của thuốc lá điện tử sẽ được làm rõ. 

Hồng Nhung (Theo Guardian)