Người bị hại chính là công chúng
Trong một buổi trò chuyện với tôi về chuyện đời, chuyện nghề, nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ đã bất chợt thốt lên rằng: "Khẩu vị âm nhạc của một bộ phận công chúng hiện nay đang có vấn đề". Đó như là tiếng thở dài, nặng trĩu xuất phát từ cách nhìn về thực tại của người nhạc sĩ tài hoa và kỹ tính này.
Tuy nhiên, ông cũng không trách công chúng vì họ còn trẻ và nhận thức về nghệ thuật thiếu chuyên nghiệp. Sự lai căng, hỗn tạp trong đời sống âm nhạc xuất phát từ sự dễ dãi của những người làm nghệ thuật, kết hợp với gu thưởng thức theo kiểu "hàng chợ" của người nghe.
Những hình ảnh không đẹp trong hội Lim (Nguồn Internet)
Họ nghe để giải trí là chủ yếu. Những ca khúc vô thưởng vô phạt theo kiểu mì ăn liền, lời hát nhảm nhí như: Tau thích mi, Đánh nó đi, Da nâu, Chuyện tình lan can hay Điện thoại yêu sim… khiến khán giả ngao ngán. Tuy nhiên, nó vẫn có "đất sống" tại các buổi biểu diễn nghệ thuật, lễ hội vì thiếu sự kiểm duyệt kỹ càng của cơ quan chức năng. Vì thế, nhiều người cho rằng, các chương trình lễ hội giờ đây chẳng khác gì một chương trình tạp kỹ, hỗn mang và bát nháo.
Chương trình Art work is work - Lễ hội Âm nhạc ASEAN - Hà Nội - Việt Nam là một ví dụ. Đây là một chương trình lễ hội lớn, âm nhạc nghiêm túc nhưng khán giả theo dõi lễ hội thực sự choáng váng khi được thưởng thức những sản phẩm âm nhạc … đạt đến đỉnh cao của thảm họa. Ngay cả tên ca khúc cũng đã hiện rõ sự tục tĩu, chợ búa như: Đi bụi; Đánh nó đi; Đêm tàn… của rapper Wowy và những lời lẽ thiếu tế nhị liên tục tra tấn tai khán giả theo kiểu: "Chạy theo em này, em kia, em nào đẹp nhất/ Thằng nào bố láo giành giật với tao, tao cũng xơi tất, xơi tất/ Vô đây uống với tao trăm phần trăm nha thằng chó/Đế giày in vào mặt ép máu mày phun ra/ Đánh nó để nó nhớ mặt tao/ Phải đánh cho nó chừa đi, bỏ thói bố láo/ Đánh nó đi, đừng cho nó quay lại, đừng chọc vào tao". Nghe xong, nhiều khán giả giật mình không biết có phải mình đang đi lạc vào một cái chợ thay vì tham gia một chương trình quy mô và đẳng cấp.
Điều đáng buồn và đáng bàn hơn là ngày càng có nhiều sản phẩm âm nhạc thảm họa núp bóng nghệ thuật vẫn đến tận tai/tận mắt công chúng. Nguyên nhân chính là đặt nặng yếu tố thương mại mà quên đi giá trị nghệ thuật. Ngay cả cách chọn ca sĩ, bài hát và nội dung thiếu sự kiểm duyệt chặt chẽ. Ca sĩ không cần chuyên nghiệp, hát hay mà cần biết uốn éo, hát vài ca khúc là có thể tham gia biểu diễn.
“Cá sấu chúa” Quỳnh Nga từng gây thất vọng cho khán giả khi bị phát hiện hát nhép trong một chương trình biểu diễn
Như những chương trình tạp kỹ
Nhiều người vẫn bao biện cho sự nhảm nhí, vớ vẩn của các ca khúc thị trường được các bạn trẻ sử dụng thường xuyên là sự cách tân. Cách tân trong lời lẽ, ngôn từ, cách nhìn nhận vấn đề để gần gũ với cuộc sống hơn là tốt. Nghĩa là bất cứ đề tài, chủ đề gì cũng có thể đi vào trong âm nhạc. Tuy nhiên, việc thiếu trầm trọng kỹ thuật và vốn âm nhạc cơ bản đã khiến cho các sản phẩm âm nhạc này bị lỗi.
Chia sẻ về việc du nhập những văn minh âm nhạc về để làm mới cho thị trường âm nhạc Việt Nam, nhạc sĩ Xa khơi cho biết: "Cái mới rất đáng hoan nghênh nhưng phải biết kế thừa quá khứ. Có thể, họ nguỵ biện đó là cách tân nhưng đã cách tân thì phải thành công, chứ đừng nhân danh cách tân mà làm hỏng nền âm nhạc. Đối tượng bị hại chính là công chúng. Nguyên nhân do khẩu vị thưởng thức âm nhạc của đại đa số quần chúng đang thực sự có vấn đề, phần còn lại do định hướng không rõ ràng của người nghệ sĩ khiến công chúng bị quen tai, quen mắt.
Đầu tư ít cho âm nhạc cộng với cách làm tự phát theo kiểu thích gì làm nấy đã khiến cho phần âm nhạc trong các chương trình lễ hội, triển lãm, mít ting kỷ niệm trở nên rẻ rúng và sơ sài. Nhiều chương trình ban tổ chức đã mượn danh ca sĩ nổi tiếng để thu hút công chúng nhưng đến khi biểu diễn thì công chúng tá hỏa vì hiện tượng hát nhép. Ca sĩ cá sấu chúa Quỳnh Nga từng có một phen muối mặt khi bị khán giả phát hiện là hát nhép.
Với phần trình diễn ca khúc Người tình mùa đông trong một chương trình triển lãm, do múa máy quá nhiều khiến chiếc micro bay xuống đất rồi mà bài hát vẫn chạy đều đều. Khi sự việc diễn ra, nhiều người giật mình tự hỏi, mình đến đây xem ca sĩ biểu diễn hay đến để nghe thu băng? Cũng từ đó, Quỳnh Nga được khán giả đặt cho biệt danh ca sĩ hát nhép. Lâu nay, chúng ta vẫn thường đổ lỗi cho thủ phạm là các ca sĩ, nghệ sĩ biểu diễn nhưng thực tế thì đạo diễn chương trình, bầu sô, ban tổ chức cũng là những kẻ giúp sức cho việc hát nhép diễn ra.
Ngay một chương trình nghệ thuật truyền thống nổi tiếng như hội Lim (Bắc Ninh), thời gian gần đây cũng để xảy ra nhiều biến tướng. Đây là một lễ hội truyền thống được tổ chức vào đầu năm, nhằm phát triển và tôn vinh những nét đẹp về văn hóa cổ xưa của Kinh Bắc cũng như di sản văn hóa Việt Nam. Người dân đến đây với mong muốn được đắm mình trong những câu hát trữ tình, câu đối giao duyên nhưng do ảnh hưởng của thương mại hóa, khiến chương trình hội Lim đã bị pha tạp ít nhiều. Hiện tượng các liền anh, liền chị dùng micro hát làm mất đi sự lôi cuốn trong giọng hát hay việc ngả nón xin tiền du khách rất phản cảm, vô tình làm xấu hình ảnh quan họ trong mắt khách thập phương.
Gần đây, với sự phát triển của công nghệ thông tin, người ta có thể tự sáng tác và đưa các ca khúc lên mạng một cách dễ dàng. Bên cạnh đó là sự dễ dãi của các trang mạng, không kiểm duyệt nội dung mà chỉ cần có bài hot đăng lên để câu view. Tuy nhiên, một phần lỗi là ở công chúng trẻ, với gu thưởng thức âm nhạc quá dễ dãi đã khiến cho các ca khúc nhảm nhí vẫn có cơ hội sống sót.
Đây cũng được xem là sự lệch lạc về thẩm mỹ trong nghệ thuật biểu diễn và nghệ thuật thưởng thức của người trẻ. Nhạc sĩ Xuân Phương có cách nhìn thẳng thắn về vấn đề này: "Sáng tác là quyền của mọi người nhưng nội dung bài hát phải mang một ý nghĩa nhất định, thanh tao khơi dậy cảm xúc cho người nghe. Với những bài hát dễ dãi, nhảm nhí thì sau một thời gian sẽ không thể tồn tại được. Tuy nhiên cũng đã đến lúc có sự kiểm duyệt chặt chẽ các ca khúc mới cũng như các tiết mục trình diễn".
Thảm họa giọng hát và bài hát
Việc xuất hiện ồ ạt những gương mặt mới đã khiến cho nền âm nhạc Việt Nam đang trong trạng thái bão hòa. Giọng hát kém nổi, ngoài việc cởi, mở khoe thân trên sân khấu thì việc sử dụng các ca khúc theo kiểu gây sốc, rẻ tiền cũng là một chiêu đánh bóng tên tuổi. Như nhóm nhạc H.K.T. là một ví dụ. Chuyên trình diễn các ca khúc thảm họa: Nàng Kiều lỡ bước; Lòng đau tình phai nhưng khiến cho người nghe có cảm giác tai họ đang bị tra tấn. Từ việc nổi lên bằng những thảm họa, H.K.T. nhanh chóng thu hút tại các buổi trình diễn hội chợ, triển lãm. Ngoài H.K.T. thì còn hàng loạt cái tên ca sĩ "hàng chợ" như: P.T.V; C.D...
Bảo Hằng
